Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 20

[p. 38]

[Mr. Pieter Hendrik van de Wall]

WALL (mr. Pieter Hendrik van de), zoon van den vorige, werd den 8 Julij 1737 te Dordrecht geboren. Na zich op de Illustre school aldaar, onder Johannes van Dam op de voorbereidende wetenschappen toegelegd te hebben, bezocht hij de hoogeschool te Utrecht, waar hij zich naauw aan den beroemden Wesseling verbond en na het verdedigen zijner dissertatie, behelzende Observationes ad nonnullas ex jure civili leges 1758, meester in de beide regten. Voor dat hij de hoogeschool verliet, werd hij tot secretaris van burgemeesteren te Dordrecht aangesteld, vervolgens lid van den Oudraad, schepen, lid en naderhand president der vergadering van gecommitteerden raden van Zuidholland, raad en rentmeester generaal van de domeinen van Zuidholland en het land van Heusden, meermalen burgemeester van Dordrecht en curator der Leidsche hoogeschool. De staten van Holland droegen hem de bij uitstek moeijelijke en gewigtige commissie op tot regeling van den invloed des volks op de regering. Door de verandering van zaken, in het jaar 1787, vervielen wel de verdere werkzaamheden dezer commissie, bij welke hij den rang van voorzitter bekleedde: het rapport echter, voornamelijk door hem gesteld, is nog in wezen, en getuigt van zijne bedaarde denkwijze, maar tevens van verkleefdheid aan 's lands toenmaligen regeringsvorm. Tusschen de jaren 1787 en 1795, was hij ook in de commissie tot herstel der vervallene zaken der O.I. compagnie. In 1802 werd hij lid van het departementaal bestuur van Holland, en koning Lodewijk benoemde hem, kort na zijne komst, tot ridder der koninklijke orde, tot staatsraad in buitengewonen dienst en tot medelid der commissie van liquidatie en verevening van den achterstand. Hij was buitengewoon ervaren in 's lands geschiedenis en oudheden, vooral in die van zijn vaderstad. Zijn voornaamste, om strijd door van Wijn, Te Water en Kluit geprezen werk, is zijne uitgave der Privilegiën van Dordrecht. Als secretaris van burgemeesteren was hij bekend geworden met den rijken schat van privilegiën en handvesten van Dordrecht, en had hij het plan gevormd een gedeelte dezer stukken uit te geven, naderhand echter besloot hij den geheelen voorraad aan het licht te brengen. Tien jaren besteedde hij aan het verzamelen van het noodige, waartoe hem de leen-, domein- en muntkamer van Holland, de archieven van verschillende steden en de toegang der archieven van gilden, godshuizen, kerken enz. geopend werden. Elk, die privilegiën en keuren of andere papieren bezat, stond hem ten dienste. Gerard Meerman, van Heurn, burgemeester Karsseboom, mr. P.C. Pompe van Meerdervoort, P. van Braam, O. Gevaerts, burgemeester Hoeufft, de griffier van Alphen, Slingelandt, Frans van Mieris en andere geleerden stelden er eene eere in hem bouw-

[p. 39]

stoffen te mogen verschaffen tot de oprigting van zulk een heerlijk gedenkstuk. Vooraf maakte hij zijn voornemen bekend en gaf hij eene schets van zijnen arbeid in een Verhandeling over de handvesten en voorrechtsbrieven der stad Dordrecht, mitsgaders proeve van Geschied- en Oudheidkundige aanmerkingen over de oudste derzelven, om te strekken tot een voorlooper eener algemeene uitgave der handvesten en andere graaflijke Charter, tot de gemelde stad betrekking hebbende, volgens eene bijgevoegde lijst der daartoe voorhanden zijnde stukken. Dordr. 1768 4^o en 8^o.

Twee jaren later (1770) kwam in dezelfde stad bij denzelfden drukker (P. van Braam) het eerste stuk onder den titel van Handvesten, Privilegiën, Vrijheden, Voorregten, Octrooijen eu Costumen, mitsgaders Sententiën, verbonden overeenkomsten en andere voorname handelingen der stad Dordrecht, opgezogt, overgezien en met de oorspronkelijke stukken vergeleeken en met geschied- en oudheidkundige aanmerkingen opgehelderd in het licht.

Dit werd van tijd tot tijd door andere gevolgd, totdat eindelijk in 1783 het tiende of laatste stuk werd uitgegeven. Deze tien stukken vormen 3 fol. deelen, groot 2062 bladzijden behalve het register, de opdragt aan mr. Pieter Stein, raadpensionaris van Holland, eene voorrede groot 24 bladz., gedichten van J.A. Repelaer, P. Brouwer en een Lijst der stukken in deze verzameling voorkomende, gerangschikt volgens derzelver onderwerpen, verdeeld in XXXIII hoofdstukken. Van de Wall heeft zoo uit het stedelijk archief als uit andere bewaarplaatsen van oude oorkonden en gedrukte en ongedrukte werken van allerlei aard en waarde, de charters laten afschrijven, ze naauwkeurig vergeleken en de beste en naauwkeurigste laten afdrukken met bijvoeging der werken waarin zij voorkomen. De aanteekeningen getuigen van een diepen blik in de geschiedenis van het vaderland en ongewone kennis der vaderlandsche gewoonten, zeden en van eene ongewone belezenheid in vroegere en latere geschied- en oudheidkunkige werken van verschillende volkeren. Hij had ook het plan De Privilegiën van Zuidholland op dezelfde wijze in het licht te geven. Ook was hij voornemens een Dordrechtum eruditum, in de smaak van het Trajectum eruditum van Burman, te bewerken, waartoe hij vele brieven van Vossius en andere geleerde mannen wilde benuttigen. Van hem bestaat een Tegenberigt op het Naberigt van den heer Jan Bent, over de jaar-, maand- en dagteekening van de charters, brieven en handvesten der Graven van Holland, heeren van Westfriesland. Dordr. 1761. Hij deelde ook belangrijke stukken aan prof. Te Water voor zijn Verbond en Smeekschrift der Edelen mede. Hij overleed den 5 Julij 1808 in den ouderdom van 72 jaren.

Zie Hand. der Jaarl. verg. v.d. Maats. v.N.L. 1808; Siegenbeek, Gesch. d.L.H., D. II. bl. 28, 29; Te Water, Narratio,

[p. 40]

p. 186, 187; Saxe, Onom., T. VIII. p. 317, 318; Alg. Konsten Letterb 1808, bl. 164, 170; Voltelen, Orat. de Magnis. Animul. 1791, p. 44, 45; Schotel, Kerk. Dordr., D. II. bl. 39; Smits en Schotel, Beschrijv. v. Dordr., Inl XXXVII, volgg.