Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 19

[Maria Tesselschade Visscher]

VISSCHER (Maria Tesselschade), dochter van Roemer, zuster van Anna en Truitje, in 1594 te Amsterdam geboren, voerde dezen zonderlingen naam naar de zeeschade door haren vader op de reede van Texel in den storm van 1593 geleden. Zij werd even zorgvuldig opgevoed als hare zusters en overtrof beide in schoonheid.

Hooft telde hare voornaamste bekwaamheden dus op:

‘Vat zij diamant, een kras

Spreken doet het stomme glas;

Zie dien duim, met gouden draaden,
Maalen kostele gewaaden;

Vingers voeren, pen, penseel,

Knokkels kittelen de veel.

Zie dan gaat dat mondjen weêr

Met de nooten, op en neêr:

't Oogh zich aan de letters lijmen,
De gedachten aan het rijmen,

Tong zich krommen in den klank,

Van den Roomer en den Frank.

Hij noemde haar de sachte sedeles, de spiegel der zinlijkste geesten, het ander wonder, de vorstinne der overvliegende geesten, de voornaamste van 't landt. Zij was een der hoofdzangeressen van het Muiderslot. Aldaar prijkten op den disch de door Anna en Tesselschade's konstige hand bewerkte roemers met zin- en leerrijke spreuken en zinnebeelden besneden.

Zij bleef lang ongehuwd, eerst in 1622 schonk zij hare hand aan Allard van Krombalg. Dit huwelijk gaf Hooft, Vondel, Huygens en anderen aanleiding tot lofverzen. Haar Echtgenoot was harer waardig. “Nooit een paar” (schreef Hooft) konde beter gepaard zijn, om de

[p. 248]

wereld met geestige kinderen te bevolken, en deze wereld niet alleen, maar ook alle degene, waarvan Alexander droomde.’ Zij leefde met hem zeer gelukkig, en zag het huwelijk met twee dochters gezegend. Haar oudste dochtertje ‘een voegelijk meisken, (schreef Hooft) werd krank aan de poxkens en stierf in Mei 1634. De vader trok zich dat zóó aan, dat hij haar welhaast naar het graf volgde. Hooft spoorde Huygens aan, ‘om de versleegene met een letterken van troost te bezoeken.’ Diep ter neder geslagen zocht en vond zij den besten troost in den godsdienst. Huygens zond haar een Lijkdicht en zijne Heylighe daghen, en waagde het toen ijverige pogingen aan te wenden om haar van de R.C. tot de Hervormde kerk over te halen.

Te dien tijde zette zij de gewichtige, doch reeds vroeger begonnen onderneming om voort het beroemd dichtstuk Jerusalem verlost van Tasso uit het Italiaansch in Nederlandsche verzen over te zetten. Dit werk is onvoltooid gebleven en alleen uit de aanhaling van sommige verzen door de Brune en de Brieven van Vollenhoven bekend. Tot hare bijzondere vrienden behoorde ook Barlaeus, die naar de hand der schoone weduwe dong en een geheele afdeeling Latijnsche verzen, Thesselica getiteld, aan haar richtte.

Omstreeks den jare 1642 moet zij van Alkmaar naar Amsterdam verhuisd zijn. Aldaar trof haar, in 1646, de ramp dat eene vonk uit een smidswinkel in haar linker oog spatte en zij dit oog, na vele smarten, geheel verloor. Barlaeus zond haar ter vertroosting een heerlijk Latijnsch vers. Huygens toonde geen mindere deelneming en zond haar een niet minder fraai gedicht, getiteld: Oogentroost aan Parthenina. Zij beantwoordde den brief van Barlaeus en onderteekende dit antwoord met hare spreuk: Elck zijn waerom. Zij leefde te Amsterdam zeer geacht en geëerbiedigd door elken vriend van wetenschap en deugd. Vondel beschonk haar met den schoonen Vechtzang en droeg haar zijne Electra op Brederode had vroeger aan haar zijne Lucelle gewijd Huygens de vertaling van de Engelsche gedichten van Donne; Brandt rekende hare tegenwoordigheid, bij de vertooning van zijn Treurspel de veinzende Torquatus, voor de grootste eer en gaf eene schoone dankzegging in verzen. Zeer trof haar den dood van Barlaeus, doch zij troostte zich met de beoefening der poezy en werkte aan de vertaling van de Adonis van Marino: ook bezong zij den Munsterschen vrede. Kort hierop verloor zij hare eenige dochter Maria. Nu ook ontving zij den troost van hare edelste vrienden. Westerbaen zond haar, behalve eenige troostrymen, een klinkdicht. Zij zelve overleed den 20^sten Junij 1649. Huygens vervaardigde op haar een grafschrift.

[p. 249]

Hare afbeelding vindt men bij Scheltema, A. Beeloo voerde haar in zijn stukje, Maria Tesselschade Visscher op het slot te Muiden, op het tooneel.

Hare gedichten zijn verspreid. Zoo vindt men in Klioos kraam, Eerste opening, van haar Maria Magdalena aan de voeten van Jesus, Zinnebeeldt op Maria Magdalena en op de ofbeelding van Hooft. Van Vloten verzamelde hare brieven en dichtjes en gaf ze in 1852 met haar portret in het licht, met den titel: Tesselschade Roemersen hare vrienden in 1662-1669 in het licht:

Zie, behalve Scheltema's werk, A. en M. Tesselschade, enz.; Koning, het Slot te Muiden; Schotel, Letter- en Oudheidk. Avondstond; de werken over de Ned. Letterk. van Siegenbeek, van Kampen, de Clercq, Collot d'Escury, Hubert, Jonckbloet, andd. de Woordenboeken van Hoogstraten, Kok, Nieuwenhuis, Verwoert; Kobus en de Rivecourt; Hooft, Mengelw. bl. 683, 688, 689, 742, 785; Epist. 441, P. II, p. 668; Brieven, 379, 380, 385, 415, 419, 534, 355, 507, 591, 496, 725 enz.; Huygens, Korenbloemen, bl. 211, 237, 262, 263, 264, 624, 651, 652; Momenta desuitoria, p. 103, 184, 349; Vos, Ged. D. I, bl. 53; Vondel, Opdracht zijner Electra, Poezy, D. I, bl. 714 enz.; J. de Brune, Wetsteen der Vernuften, bl. 248; Beverwijck, Uytnementh. d. vrouwel. geslachts; Verscheid. gedicht., 1653, bl. 36; Minnepligt en kuisheidskamp, bl. 122; Haegsche Nachtegael, bl. 4; Kliooskraam, D. I, bl. 205, Nederl. Helikon: Barlaei Poemata T II, 428, p. 432, 451; Westerbaen, Gedicht. D. I, bl. 387; Scheltema, Redev. over Hoofts brieven; J.A. Alberdink Thijm, Iets over M. Tesselschade in Kath. Volks-Alm. 1854. bl. 141; Nav, D. III, bl. 37, D. IV, bl. 46.