Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 18

[Iherosme Tseeraerts]

TSEERAERTS (Iherosme), een Brabantsch edelman, stalmeester aan 't hof van den prins van Oranje, die een groot vertrouwen in hem stelde. Hij behoorde tot de verbondene edelen en werd in 1569 ter uitvoering van een geheimen last door den prins naar Engeland gezonden. Omtrent drie jaren later bevond hij zich in Frankrijk, doch begaf zich van hier, op last van graaf Lodewijk van Nassau, naar Zeeland, en kreeg, als 's prinsen stadhouder, 't krijgsbevel der Walcheren. Te Vlissingen kwam hij eerst, nadat deze stad zich aan het Spaansch gebied onttrokken had. Weinige dagen na zijn komst zocht hij zich meester van Veere te maken, in welke stad hij, sedert de beeldbreking met geweld tegenging, maar waardoor hij zich den haat en laster van een woesten hoop berokkende. Zijn toeleg om den hertog van Medina Celi in Vlaanderen op te ligten en Brugge te bemagtigen, liep vruchteloos af, even als zijn herhaalde aanslag op Goes, welke stad hij in Hooimaand 1572, eerst dacht te verrassen en naderhand liet opeischen. Beide mislukte en dit had tengevolge, dat men hem, bij zijne eerste terugkomst, ter naauwernood binnen Vlissingen liet komen, en, na den tweeden mislukten aanslag, volstrektelijk weigerde de poorten van die stad voor hem te openen, zoodat hij zich genoodzaakt zag met zijne bijhebbende manschap naar Zoutelande te wijken, op welk dorp het krijgsvolk den landman geen geringen overlast deed. Het ongenoegen, hierdoor, en uithoofde van de gemelde vergeefsche pogingen, tegen Tseeraerts verwekt, verminderde door zijn heldhaftig gedrag tegen de Spanjaards, die uit Middelburg, onder bevel van Filips van Lannoy, heer van Beauvors, in genoegzaam aantal op hem naar Zoutelande afkwamen. Tseeraerts door de Vlamingers verdacht gehouden, of van kleinhartigheid of van verraad, na bedacht voor de schande van vluchten, vocht met zijn volk als verwoed en wanhopende. Vijfhonderd Spaanschen werden gedood of gevangen genomen, ook verbrandden in een schuur, waarin zij zich verborged hadden, de overigen namen de vlucht, van welken een deel gezond of gewond te Middelburg kwam, een deel achtergehaald en met de koorden, die de Spanjaar-

[p. 238]

den zelve uit Middelburg medegebragt hadden, onder weg opgehangen werd. Na deze overwinning keerde Tseeraerts naar Vlissingen, en werd, na een wijftiendaagsche onderhandeling, door tusschenkomst der Fransche bevelhebbers, binnen die stad gelaten. De achting omtrent Tseeraerts was toen in zoo verre gerezen, dat de Nassauschen hem, als krijgsbevelhebber, een nieuwen aanslag tegen Goes toebetrouwden. Na eene belegering der stad, gedurende negen weken, werd Tseeraerts gedwongen haar te verlaten en naar Walcheren weder te keeren, waar ook zijne poging van Arnemunden, in den nacht te overvallen, vruchteloos afliep. Het ongunstig oordeel over zijn gedrag, maakte Tseeraerts zoo ongeduldig, dat hij 't bewind van Walcheren overdroeg aan Jakob Smit, heer van Baarland, bailluw van Vlissingen. Toen begaf hij zich naar Medemblik bij den prins van Oranje, om zich tegen zijne beschuldigers te verdedigen, en toonde zich bereidvaardig, om zijn goeden naam of in recht of met den kling, dat is een tweegevecht, voor te staan. Hij dagvaarde, in een gedrukt geschrift, allen, die hem achter zijnen rug lasterden, om het in 's prinsen bijzijn te doen. Doch niemand kwam te voorschijn, en de prins vond geen zwarigheid, om zich sedert van hem in den krijgsdienst fe bedienen. Ten tijde van 't beleg van Haarlem kwam hij in 't vuur en werd gewond. Zijn verblijf te Leiden, waarheen hij zich begeven had, was kort van duur; want, nadat Geertruidenberg door 's prinsen volk ingenomen was, werd hij tot bevelhebber der vesting aangesteld. Eerlang vond hij hier zijn graf. Het breken der beelden in de kerk willende beletten, werd hij in een oploop door het baldadig krijgsvolk omgebragt, nadat hij slechts weinige weken het krijgsbewind van de stad gevoerd had.

Zie J.B. Gramaye in Bruxella, p. 23; Le Carpentier, Hist. de Cambray, P. III, p. 492, 903; Nobiliaire der P.B., T. I, p. 118; Quartiers Généal, T. I, p. 63, 172; Bor, Ned. Hist., B. V, bl. 208 (290); B. VI, bl 269 (370), 286 (393), 287 (394, 395), 322 (439) 336 (457); Hooft, N.H., B. V. bl. 210; B. VIII, bl. 322, Le Petit, Chron., L. X, p. 225, 227; Brahé, Tweede eeuwget. d. Vliss. vrijheid, Bijl., bl. 16; Jaarboek der stad Brugge, D. II, bl. 264, 265; Wagenaar, V.H., D. VI, bl. 392; van der Spiegel, Satisfactie van Gaes, bl. 136-142, 147-168; 's Gravezande, Tweede eeuwget. d. Middelb. vrijheid, bl. 249, 250, 255, 256; Te Water, Verb. d. edelen, D. III, bl. 340; D. IV, bl. 454; Verwoert; Kobus en de Rivecourt; Groen van Prinsterer, Archives.