Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 17. Tweede stuk

[p. 1003]

[Simon Stevin]

STEVIN (Simon), een der uitstekendste geleerden van zijnen tijd, wiens naam met gulden letters in de geschiedboeken der Vereenigde Nederlanden staat aangeteekend, werd omstreeks het midden der 16de eeuw te Brugge geboren. Ofschoon de biographen het langen tijd oneens zijn geweest omtrent het juiste tijdstip zijner geboorte, zoo blijkt het echter uit de jongste onderzoekingen daaromtrent, dat hij in het jaar 1548 het levenslicht zag. Hij was voor den koophandel bestemd en werd, om daartoe te geraken, als boekhouder en kassier te Antwerpen op een kantoor geplaatst, later verkreeg hij eene betrëkking bij de financiën in het vrije van Brugge, in welke stad hij den 16 Maart 1571 als lid der rederijkkamer Heilige Geesters genaamd, werd opgenomen. Omdat men hem vrijdom van bier-accijns weigerde, verliet hij zijne geboortestad, begaf zich naar Middelburg en vestigde zich vervolgens te Leiden, alwaar hij in 1581 woonachtig was bij Nicolaas Stochius, rector der Latijnsche school. Den 16 Februarij 1588 vindt men hem opgeschreven als student in de letteren aan de hoogeschool aldaar *). In 1590 vertrok hij naar Delft en vervolgens naar den Haag. Zijn eerste werk Tafelen van intresten, mitsgaders de constructien derselver gehcalculeert, Antwerpen 1582, opgedragen aan de regering der stad Leiden, verbreidde zijn roem, zoodat prins Maurits hem aannam als leermeester in de door hem geliefkoosde wiskundige wetenschappen, en twee aanzienlijke ambten toevertrouwde, te weten dien van kwartiermeest generaal des legers van den staat en van eerste opzigter over 's lands waterbouwkundige werken. Zijne verdiensten werden door den prins, zooals ook door eenige buitenlandsche vorsten, op hoogen prijs gesteld, en om ze alle in het licht te stellen, zou ons bestek te buiten gaan; men behoeft slechts zijne ‘Wisconstige gedachtenissen, inhondende 't ghene daer hem in gheoeffent heeft de doorl. hoochg. vorst en heere Maurits van Orangien enz. Leiden 1608’ te doorbladeren om er een denkbeeld van te verkrijgen. Dit werk is in het Fransch vertaald onder den titel: Oeuvres mathématiques de Simon Stevin de Bruges, par Albert Girard Samilais mathématicien. A Leyde 1634. Het blijkt uit dit boek dat Stevin in alle takken der wis- en werktuigkunde bijzonder ervaren was, en men aan zijn scherpzinnig vernuft verscheidene nuttige uitvindingen te danken heeft; wij noemen slechts de volgende: Hij vond o.a. door berekening welke betrekking er bestaat tusschen magt en last bij evenwigt op een hellend vlak, en maakte hieruit op, dat drie krachten, welke op hetzelfde punt werken in evenwigt zullen zijn, wanneer derzelver rigtingen evenwijdig, en hare vermogens evenredig zijn aan de drie zijden van eenen regthoekigen driehoek. Daarin lag het beginsel van ontbinding en zamenstelling der krachten, gelijk dit later in het parallelogram van krachten in alle leerboeken over

[p. 1004]

de werktuigkunde is ontwikkeld geworden. Op dezelfde wijze heeft hij ook zeer veel gedaan voor de leer van het evenwigt der vloeistoffen en aangetoond, dat de druk van eene vloeistof alleen afhankelijk is van hare hoogte, en dat die druk zich gelijkmatig in alle rigtingen verspreidt; daardoor bepaalde hij natuurlijk tevens den druk van vloeistoffen tegen de zijwanden der vaten, waarin zij besloten zijn, welke verschilt, naarmate men dien druk wil bepalen voor verschillende plaatsen van die zijwanden. Stevin is in 1620 overleden, doch men weet niet waar. De stad Brugge heeft ter vereering zijner groote verdiensten een standbeeld voor hem opgerigt en eene medaille geslagen.

Zie J.C. Voorduin, Laudatio S. Stevini, Gand 1823 4^o.; Val. Andreas, Bibl. Belg., p.; Foppens, Bibl. Belg., T. II. p. 1102; O. Delepierre, Resumé biographique sur S. Stevin, par un Brugeois. Brug. 1840 8^o.; F.V. Goethals, Notice historique sur la vie et les ouvrages de S. Stevin de Bruges, suivie de remarques sur le Dodoens par P.J. van Meerbeeck. Brux. 1841, portr. 8; Sylv. van de Weyer, S. Stevin et M. Dumortier. Nieport (London) 1845 12, Brux. 1845 12^o.; L.A.I. Quetelet, S Stevin. Brux. 1845 8 portr.; J. Delafin, Notice sur la vie et les ouvrages de S. Stevin. Amst. 1846 8^o. portr.; N.N. Steichen, Mémoire sur la vie et les travaux de S. Stevin. Brux. 1846 8^o.; Notice sur S. Stevin. Gand. 1846 8^o.; A. Jughels, Notice historique sur S. Stevin. Bruges 1840 12^o.; Notice historique sur S. Stevin, suivie des notes Biographiques des hommes illustres dont les statues, bustes et medaillons decorent la grand place de la Ville (de Bruges) à l'occasion des fêtes inaugurales (de la statue de S. Stevin). Brug. 1844 12^o.; Nouvelle appréciation du génie de S.S. à l'etranger in Biblioph. Belge, VII. 443; Simon Stevin, Helleniste in Mess. Belg., XVI. 115; De la Pierre, Biogr. de S.S. in Ann. Flaudr. occid., I. 286, VI. 172; P. van Doyse, S. Stevin, naer Voorduins bekroond werk. Brux. 1846 8^o.; Over Simon Stevin, David Orliens, mr. Adriaan Anthonissen, Jan Adriaansz. Leeghwater, ingenieurs en Johan Schorel, schilder in Hist. Gen. Kron. 4^o. 79, 137; Simon Stevin en zijn geslacht in Nav., I. 365, II. 43, 165; Witsen Geysbeek, Woordenboek der zamenleving; Kok, Vaderlandsch Woordenboek; Nieuwenhuis, Woordenboek van kunsten en wetenschappen, te uitgaaf het aanhangsel; nieuwe uitgaaf; van Kampen, Beknopte geschiedenis der letteren en wetenschappen in de Nederlanden, I. bl. 326, III. bl. 111, 115*-121*; van Cappelle, Geschiedenis der wetenschappen, Amsterdam 1821, en den Navorscher, I. (1851) bl. 365; Collot d'Escury, Hollands. roem, D.A. II. bl. 158; De Zeilwagen van S.S. in Eendrage, I. 70; Cappelle, Maurits en Stevin in Bijdr., bl. 283; Siegenbeek, Gesch. d.L.H., D. II. bl. 150; Verwoert, Kobus en de Rivecourt; Muller, Cat. v. portr.; Abcoude; Poggendorff, Biogr. Hwb., II. 1009; Baur; Jöcher; Conv. Lexic. Biogr. Univ.; Bigr. génér. mod.