Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 17. Tweede stuk

[Hendrik Jan Spijker]

SPIJKER (Hendrik Jan), zoon van Jan Spijker en Elisabeth Meur, werd den 1 November 1802 te Amsterdam geboren. Van 1809-14 bezocht hij de Fransche school van Vermeulen, en als twaalfjarige knaap was hij werkzaam in de tabaks affaire van zijn vader op de Zeedijk. Zijn vurig verlangen was van zijn jeugd af de loopbaan der letteren in te treden, doch eerst in zijn 17^e jaar werd er aan voldaan. De predikant J. Visch wist bij menschenvrienden te bewerken dat zij de kosten der voorbereidende studiën zouden maken. Slechts anderhalf jaar vertoefde Spijker op de Latijnsche school maar bragt het in dien korten tijd door zijn schier voorbeeldeloozen ijver, onder de leiding der praeceptoren van Capelle en Bakker, zóó ver, dat hij met goed gevolg zijn toelatings-examen voor de hoogeschool kon afleggen. Voor zijn achtiende jaar, den 26 September 1820, werd hij student in de godgeleerdheid aan hut Athenaeum Illustre te Amsterdam en onder die mannen, die in zijn studietijd het meest tot zijn vorming bijdroegen, behoorden onder de professoren vooral van Swinden en van Hengel: en onder de toenmalige predikanten van Amsterdam Wilhelm Broes, Samuel Muller, Martinus Stuart en Athanase Coquerel. Den 22 Julij 1826 werd Spijker te Leiden tot doctor in de godgeleerdheid bevorderd, na het verdedigen van een Specimen de pretio Institutionibus Divinis Lactantii statuendo (L.B. 1826) Den 2 Augustus v.d.j. werd hij

[p. 936]

te 's Gravenhage kandidaat tot den heiligen dienst bij de Nederlandsche hervormde kerk, den 20 daaraanvolgenden predikant te Piershil. Van daar ging hij naar Waddinxveen waar prof. van Hengel hem den 31 Mei 1829 bevestigde. Aldaar was hij nog geen twee volle jaren werkzaam geweest, toen hij als beroepen predikant naar Dordrecht vertrok, en aldaar den 8 Mei 1831 werd bevestigd. De zes jaren, die hij te Dordrecht doorbragt, waren de gelukkigste van zijn leven. Hij was de wellust der gemeente, en ‘indien ooit een afscheidswoord (schrijft zijn biografist) diepen indruk heeft gemaakt dan moet het wel die innig hartelijke, hoog ernstige Paulinisch krachtige, Joanneïsch liefelijke, met heiligen geest als overstorte afscheidsrede zijn geweest die Spijker op Zondagavond 30 April 1837, in de Groote kerk te Dordrecht hield’. Den volgenden Zondagavond, 7 Mei, werd hij in de Oude kerk te Amsterdam bevestigd en Woensdag avond, 10 Mei, deed hij in de Nieuwe zijn intrêe, Den 18 Junij 1862 werd hij tot administrateur voor de zaken der hervormde en andere eerediensten, behalve die der roomsch katholieken, benoemd, en toen den 2 Januarij 1868 het vroeger departement voor de zaken van den hervormden eeredienst hersteld, en de baron van Lynden van Sandenburg als minister van eeredienst optrad, en alzoo de betrekking van administrateur ophield, werd Spijkers titel in dien van secretaris generaal veranderd. Dit duurde voort tot 1 September 1868, toen, met het optreden van het ministerie toch het departement voor de zaken van eeredienst wêer werd afgeschaft, en de administrateur in zijn vroegeren titel werd hersteld. En zóó arbeidde hij voort, naar den geest nog helder, maar naar het ligchaam ondermijnd en verzwakt. Reeds in November 1868 hadden zich de eerste sporen van suikerziekte bij hem vertoond, en deze krankheid nam tot voor 't nieuwe jaar hand over hand toe, zoodat men ernstig vreesde voor zijn leven. Toen evenwel kwam zij tot staan, ja hij werd veel beter, doch men zag niets meer dan een bouwval van hetgeen hij vroeger was geweest. Nog woonde hij, daartoe uitgenoodigd, de viering van het tweehonderdvijftig-jarig bestaan der remonstrantsche broederschap te Rotterdam op den 1 en 2 Junij 1869 bij, zelfs nog den 12 November daaraanvolgenden, den negentigsten verjaardag van van Hengel, doch den 8 Maart 1870 eindigde hij zijn op velerlei wijzen zwaar beproefd, maar steeds werkzaam leven. Hij was sedert den 9 Januarij 1828 gehuwd met Johanna Jobina Broedelet, die hem 9 kinderen, van welke 3 zeer jong gestorven, schonk. Zijne uitstekende gaven als kerkredenaar en godsdienstonderwijzer, zijne werkzaamheden in verschillende betrekkingen, zijn waardiglijk door J.G.R. Acquoy te Zalt-Bommel geschetst. Aan uitwendige eerbewijzen heeft het hem niet ontbroken, ook was hij ridder

[p. 937]

van den Nederlandschen Leeuw en lid der Maatschappij van Nederlandsche Letterkunde.

Zijne schriften zijn behalve zijne dissertatie

Geschiedenis der christelijke godsdienst en kerk door A. Neander, uit het Hgd. vertaald. Amst. 1827-1830. Amst. en Rott.

Het leven en bedrijf van den Heere Michiel de Ruiter, beschreven door Gerard Brandt, met platen. Nieuwe uitgave 5 dln. benevens Naamlijst der afstammelingen van de Ruiter. Dordrecht 1835-1837.

Leerredenen. Dordr. 1840.

Jehova is Koning, Leerrede. Amst. 1840.

Christelijke toespraak, ter gelegenheid van de bediening des heiligen doops aan eene jeugdige gevangene 1844. Niet in den handel.

De ware eenheid der Christelijke kerk, Leerrede. Amst. 1848.

Ontwerp van gerevideerd algemeen reglement voor het bestuur der Hervormde kerk. Uitgegeven met aanteekeningen. Amst. 1848.

Catechismus der Bijbels door J.A. Krummacher, op nieuw bewerkt. Amst. 1852.

Tweetal Memorien van toelichting behoorende bij de fantasie en werkelijkheid van Dr. Nicolaas Beets. Amst. 1852.

De Bijbelversprijding, een voornaam en veelvermogend wapen in den strijd van onze dagen. Opwekkingrede. Amst. 1853.

Heilige en algemeene menschenliefde, het christelijk beginsel der Maatschappij tot Nut van 't Algemeen. Aanspraak. 1854. Niet in den handel.

Gumal en Lina door A.F. Lossius. Zesde Nederduitsche uitgave door A.A. Holst, onder toezigt en met medewerking van H.J.S. Amst. 1859.

Onmisbaarheid en ongenoegzaamheid der Bijbelverspreiding. Opwekkingsrede. Amst. 1859.

Jesus Christus, gisteren en heden dezelfde en tot in eeuwigheid. Amst. 1861.

De laatste ure. Afscheidsrede. Amsterd. 1862.

Openings-rede, gehouden ter algemeene vergadering der Maatschappij tot Nut van 't Algemeen. 1873. Niet in den handel.

Tiental nagelaten leerredenen. Met een levensbericht door Dr. B. ter Haar. Amst. 1871.

Herderlijke brief van de Algemeene Synodale Commissie der Nederlandsche Hervormde kerk aan de Christelijke Hervormde gemeenten in Nederland. 's Gravenhage 1853.

Concept-Reglement op het Beheer der Kerkelijke goederen en Fondsen der Hervormde gemeenten in Nederland en het toezigt daarop. 1870. Niet in den handel.

De overzetting van de Brieven aan de Romeinen, Corinthiers en Galaten, met de daarbij gevoegde aanteekeningen, in de Vertaling van het N.T. van wege de Algemeene Synode der Ned. Herv. kerk. 1866.

[p. 938]

In de Leerredenen ter bevordering van Evangelische kennis en Christelijk leven. Arnhem, bij G.W. van der Wiel.

's Heilands verzoeking in de woestijn, een beeld van den strijd der zonde, beide in zijn en ons leven op aarde. 1847.

Het lied der overwinning op dood en graf. 1849.

De vreesselijke teekenen, die aan de openbaring van het Christusrijk op aarde voorafgegaan en daarom onafscheidelijk zijn. 1852.

Het tafereel der verheerlijking van Jezus op den berg. 1862.

Behalve deze gaf hij nog een reeks van verhandelingen en boekbeschouwingen en het Mengelwerk en de Boekbeschouwingen der Vad. Letteroefeningen en de Gids, het Maandschrift voor Christenen, waarvan de lijst bij Acyuoy voorkomt.

Zie Levensberigten der Maats. v. Ned. Letterk. te Leiden, Levensberigt vóór de Nagelaten leerredenen.