Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 17. Tweede stuk

[Bernardus Smijtegelt]

SMIJTEGELT (Bernardus), den 20 Augustus 1665 te Goes geboren, ontving zijne eerste opleiding aan de latijnsche school zijzer geboortestad, bezocht in 1684 de Utrechtsche hoogeschool, waar hij vooral met den verdraagzamen Witsius hoog was ingenomen. In 1687 proponent geworden, moest hij twee jaren wachten, eer hem een standplaats werd geschonken. Toen werd hij te Borselen beroepen, van waar hij in 1692 naar Goes vertrok. In 1695 ging hij van daar naar Middelburg. Groot was de droefheid zijner gemeente toen hij eens naar Rotterdam en tweemaal naar Utrecht beroepen werd. Hij vond echter vrijheid voor die vereerende aanbiedingen te bedanken. Hij was een man van grooten invloed op zijne gemeente en behoorde tot de leeraars der Nederlandsche Hervormde kerk, die niet alleen bij hunne tijdgenooten op hoogen prijs werden gesteld, maar nog in latere dagen, zelfs in de onze, toejuiching hebben gevonden. Zijne leerredenen, die hij voor de vuist uitsprak, werden door eenige zijner toehoorders afgeschreven; zoo schreef Maria Booter, lid der Middelburgsche gemeente, alleen 17 lijvige deelen in 4^o. Zijn stijl was levendig, populair, verstaanbaar, zijne beelden dikwijls ongepast, niet vrij van valsch vernuft. Ook in zijne leerredenen, die met een forsche stem werden uitgesproken, openbaarden zich vastberadenheid, moed, geestkracht en de ernstige zucht om den zondaar te bekeeren. Bittere ligchaamssmart noopte hem in 1735 zijn emeritaat te nemen. Hij overleed den 6 Mei 1739, ongehuwd.

Nog bij zijn leven, zonder zijne medewerking, verschenen:

Uitmuntende praktikale leerreden, door een voornaam Godgeleerde, over Ezech. XXXIV:31. Midd.

Zes uitmuntende praktikale leerredenen, over Hoogl. 1, 2, 4. Ezech. XXXIV:31. Spreuk. XXIII:26 en Jes. XI:8. 's Hage 1740.

Na zijn overlijden verschenen:

Des Christus heil en cieraad voorgesteld in 45 predikaetsies over Phil. IV:7 en Coll. I vs. 22, met eene voorr. van A.W. de Beveren. 's Hage en Middelb. 1740, 1744. (4e dr.)

[p. 800]

Het gekrookte riet in 145 predikaatsien. 's Grav. 1745. Amst. 1768. 2de dr. 2. dn. in 4^o.

Een woord op zijn tijdt, in 89 predicaties, 2 dn. 4^o. 's Gravenh. 1744. Amst. 1761. 2de dr.

Predicatien in 4^o.

Acht uitmuntende predicatien in 8^o. 's Hage, 1744. 3de dr.

Des Christen eenige troost in leven en sterven of verklaring over den Heidelb. Catechismus, benevens vijf belijdenis predicaties in 4^o. Amst. 1780. 5de dr.

VI Predikatien. Amst. 1747. 8^o.

XV Predikatien. Amst. 1744. 4de dr.

XII Diverse Predikatien. 's Hage 1756. 4de dr.

Kort begrip. Amst. 1760. 8^o.

Keurstoffen of verzameling van 50 Predikatien, met eene voorrede van J van Diegbach. Amst. 1765. 4^o.

Zie De la Rue, Gel. Zeel., bl. 422 verv.; J. de Waal, Twee Voorlezingen over de Catechismus-predikaatsien van Smijtegelt; P. de Vriese, Hist. verhaal van 't leven en stcrv. van B. Smijtegelt. Middelb.; Koecher, Hist. d. Heidelb. Catech., bl. 328; v. Alphen, Gesch. v.d. Heidelb. Catech.; Schotel, Gesch. v.d. Heidelb. Catechismus; J. ab Utrecht Dresselhuis, de Hervormde Gemeente te Goes, bl. XX; Kist en Royaards, Kerk. Archief, D. VIII. bl. 455; Glasius, Godgel. Nederl. v. Doorninck, Bibl. van Anon. en Pseud., bl. 270; Kok; Nieuwenhuis; Kobus en de Rivecourt; Verwoert; Abcoude, Naaml., bl. 338; Arrenberg; Naamr., bl. 486; Muller, Cat. v. portr.