Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 17. Tweede stuk

[Jonkhr. Johan George Otto Stuart von Schmidt auf Altenstadt]

SCHMIDT AUF ALTENSTADT (Jonkhr. Johan George Otto Stuart von), gouverneur van Suriname. De familie von Schmidt, voorheen Fabricius genaamd, was reeds vóór 1577 door keizer Rudolph de II in den Duitschen adelstand opgenomen; en bij eene acte, op den 23 Februarij 1817 te Weenen verleden, werd zij geregtigd verklaard tot het blijven voeren van den naam auf Altenstadt, naar haar voormalig stamgoed de in Paltz. In de eerste helft der achtiende eeuw, leefde uit dit geslacht Johan Georg von Schmidt auf Altenstadt, erfleen- en gerichtsheer te Dalwit en Drobetigen, benevens hof- en justitie-raad aldaar. Hij huwde Margaretha Sichard von Sichartshof. Uit dezen echt werd den 27 April 1756 te Dresden geboren Johan Heinrich Adolph, die in 1769 als kadet bij de Saksische artillerie in dienst trad, als zoodanig in 1772 tot de Nederlandsche artillerie overging, en in de jaren 1774, 1780 en 1787 bevorderd werd tot onder luitenant, eerste luitenant en kapitein. In het jaar 1795 zijne demissie genomen hebbende, werd hij in 1800 aangesteld tot kapitein eener kompagnie artillerie der Hollandsche troepen in Engelsche dienst, en daarbij in 1802 tot majoor bevorderd. Intusschen huwde hij met Johanna Judith Gualteri, uit welk huwelijk, van meerdere kinderen nog in leven is Johan Heinrich Adolph, gepensioneerd ontvanger te St. Oedenrode, thans wonende te Gorinchem, en vervolgens met Jenny Balneavis, dochter van den kolonel Henry Balneavis en van Carolina Stuart, afstammeling van het Schotsche geslacht der Stuart's. Genoemde Johan Heinrich Adolf von Schmidt auf Altenstadt werd in Januarij 1814 aangesteld tot majoor bij het 2^e bataillon artillerie van linie, in dezelfde maand tot luitenant kolonel en in October van dat jaar tot kolonel en directeur der Oost-Indische artillerie. Hij vertrok den 29 October 1815 naar Batavia, met Z.M. fregat, Maria van Reigersbergen, vergezeld van zijne echtgenoot Jenny Balnearis en van twee nog zeer jonge dochters: Johanna Clara Carolina Allegonda en Jenny Adelaide Bartholda Henriette Adolphina. Zij lieten hunne twee oudere kinderen, beide zoons, Johan Henry Carel Willem en Johan

[p. 779]

George Otto Stuart, in Nederland. De Maria Reigersbergen liep in Portsmouth binnen, zette de reis in Mei 1816 voort en kwam in October van dat jaar te Batavia, een jaar na het vertrek uit het vaderland. De kolonel von Schmidt auf Altenstadt overleed te Batavia den 26 November 1817 en zijne weduwe den 19 Mei 1840. Zijn opvolger als directeur der Oost-Indische artillerie, was de generaal-majoor titulair G.J. Holsman. De beide zoons werden nu uit Nederland ontboden, kwamen in 1319 als kadet op Java, en werden geplaatst op de militaire school te Samarang. De oudste zoon overleed in zes en twintig jarigen ouderdom als eerste luitenant der artillerie, te Batavia, den 18 Januarij 1831, nadat hij te Padang was in het huwelijk getreden met Catharina Eliza Jutveld, en met nalating uit dat huwelijk van eene dochter Cornelia, die met den heer Mohrman in den echt trad. Zijne weduwe hertrouwde met E. Francis, ridder der orde van den Nederlandschen Leeuw, president van de Javasche bank te Batavia. De beide dochters traden in het huwelijk, de oudste, Caroline in 1826 met wijlen Christiaan Lodewijk Hartman, president op Java, die in 1815 als luitenant der artillerie, adjudant was van zijn lateren schoonvader en als zoodanig met hem in Indië kwam; de jongste Jenny, in 1833 met wijlen Johannes graaf van den Bosch, zoon van den toenmaligen gouverneur-generaal J. van den Bosch.

De tweede zoon, Johan George Otto Stuart von Schmidt auf Altenstadt werd geboren den 5 Januarij 1806 te St. Oedenrode. Den 4 Januarij 1820 werd hij aangesteld tot kadet bij de militaire school te Samarang en den 13 September 1823 tot 2^e luitenant der artillerie. Toen in Julij 1825 de opstand van Dipo Negoro uitbrak, werd hij al spoedig naar het oorlogstooneel gezonden. Hier deed hij zich kennen als een onversaagd officier. Reeds als jongeling werd in hem die moed, vastheid en beradenheid, opgewekt, welke gepaard aan eene goedhartige gulheid, hem, gedurende zijn geheele leven, het vertrouwen, de vriendschap en de hooge achting deden verwerven van allen die beneden, nevens of boven hem gesteld waren. Wij vinden op zijnen dienst staat vermeld, dat hij zich in den Javaschen oorlog op de volgende wijze onderscheidde:

het doeltreffend aanwinden van geschut bij het nemen van Kombong, op den 7 Junij 1826;

het eerste binnen dringen bij het bestormen van den Kraton te Pleret, op den 21 Junij 1826;

voorbeeldig gedrag bij de retraite van Selarong, op den 16 Augustus 1826;

het in verwarring brengen van den vijand bij eene gecombineerde expeditie, op den 10 Mei 1827;

[p. 780]

het helpen verdrijven van den vijand bezuiden Djokjokarta, op den 11 November 1827; en uitmuntend gedrag bij eene expeditie bewesten Soeja, op den 6 Mei 1828 en bij het verslaan van den vijand te Bautoe Karang op den 22 Mei 1828.

Voor deze bepaalde feiten werd hij den 22 November 1828 benoemd tot ridder der Militaire Willemsorde van de 4^e klasse. Kort daarna, 6 Julij 1829, werd hij tot 1^e luitenant bij de artillerie bevorderd. Op het laatst van dat jaar liep de oorlog ten einde en in Maart 1830 werd de rust weder hersteld door het gevangen nemen van Dipo Negoro. De gouverneur generaal van den Bosch benoemde hem tot zijnen adjudant in Junij 1832 en belastte hem in Februarij 1833 met de waarneming der betrekking van adsistent resident te Keboemen in Baglen. In Augustus 1837, nadat hem in Julij te voren het radikaal als Indisch ambtenaar was toegekend, werd hij door den gouverneur-generaal de Eerens in de gemelde betrekking bevestigd, dit verkiezende boven zijne toen aan de beurt liggende bevordering tot kapitein der artillerie. Op zijn verlangen werd hem nu tevens ontslag uit de militaire dienst verleend. In het daaropvolgende jaar 1838 werd hij overgeplaatst naar de afdeeling Ambal, in dezelfde residentie en even daarna tijdelijk belast met de functiën van adsistent-resident van politie te Soerabaja. In September 1842 werd hij door den gouverneur-generaal Merkus be noemd tot resident van Bagelén en als zoodanig bleef hij werkzaam tot dat de min gunstige staat zijner gezondheid hem in den aanvang van 1850 met verlof naar Nederland deed vertrekken. Als adsistent-resident en vervolgens als resident, bewees hij, gedurende zijn nagenoeg zeventien jarig verblijf in Bagelén, gewigtige diensten, vooral ook tot uitbreiding der indigo-kultuur, zelfs in die mate, dat later noodzakelijkheid ontstond tot inkrimping, opdat de rijst-kultuur niet al te veel op den achtergrond zou geraken. In Nederland gekomen, vestigde hij zich te 's Gravenhage. Intusschen was hij bij de koninklijke besluiten van den 21 Januarij 1849 en van den 11 December 1849 ingelijfd in den Nederlandschen adelstand en benoemd tot ridder der orde van den Nederlandschen Leeuw. Nu viel het gouvernement van Suriname open en er werd omgezien naar een man van fermiteit aan wien de uitvoering der emancipatie, toen op het oog, kon worden toevertrouwd. De keuze viel op von Schmidt, Februarij 1825, en zijn drie jarig bestuur in Suriname wordt als in vele opzigten voorbeeldig geroemd. De emancipatie mogt hij echter niet invoeren. De lang verwachte wet daaromtrent, bleef steeds achterwege; maar met beleid arbeidde hij tot verbetering van het lot der slaven, door invoering van nieuwe reglementen en door een waakzaam toezigt tot wering van

[p. 781]

verouderde misbruiken. Onder zijn bestuur zijn de eerste immigranten uit Madera aangekomen en onder zoodanige voorwaarden op verschillende plantagiën geplaatst, dat met hen nimmer eenige moeijelijkheid is ondervonden. Onder dat zelfde bestuur zijn zeventien Chinesche landbouwers uit Java aangevoerd en bij wijze van proef op de plantage Catharina Sophia geplaatst. Na hunnen tijd uitgediend te hebben, zijn deze lieden naar Java teruggekeerd, behalve twee of drie, die verkozen in Suriname te blijven en er zich vermoedelijk nog bevinden. In de administratie der kolonie heeft von Schmidt vele verbeteringen ingevoerd, en wist hij ook hier bij de ingezetenen achting, liefde en vertrouwen in te boezemen. Zijne reeds vroeger geschokte gezondheid, die in Suriname niet beterde, noopte hem in 1855 tot terugkeer, te vroeg om nog de vruchten te zien van al het goede dat door hem werd voorbereid. Zijn vertrek werd algemeen betreurd, en nog wordt in Suriname van hem met eerbied gesproken. De hooge goedkeuring der regering bleek hem, na zijn terugkeer in het vaderland, door de uitreiking der versierselen als ridder met de Ster van de Eikenkroon, terwijl hem in Januarij 1857 een verhoogd pensioen werd toegekend. Na nog eenigen tijd in het vaderland te hebben doorgebragt bezweek hij den 7 Augustus 1857 te 's Gravenhage, in den ouderdom van ruim 51 jaren, met nalating van zijne echtgenoote Wilhelmina Jodoca van Laren, waarmede hij den 17 October 1837 te Magelang, residentie Kadoe, in het huwelijk getreden was, en van zeven kinderen, te weten: Johann Heinrich Adolph Pieter, Johan George Otto Stuart, Johann Carel Lodewijk, Johann Wolff Anton, Johanna Wilhelmina Jodoca, Johann Willem Frans en Johanna Henriette Adolphine.

Zijn welgelijkend portret vertoont een mannelijk gelaat. Zijn gestalte was middelmatig, maar krachtvol.

Part. berigt.