Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 17. Tweede stuk

[Joan Six]

SIX (Joan) werd uit een der deftigste Amsterdamsche geslachten, den 14 Januarij 1618 te Amsterdam geboren. Zijn vader was Joan Six, zijne moeder Anna Wymer. Eerst na haren dood trad hij in den echt met Margaretha Tulp, dochter van den beroemden burgemeester Nicolaas Tulp en van Margaretha Vlaming van Oudshoorn, welk huwelijk o.a. door Vondel werd bezongen. Voor deze zijne echtverbindtenis schijnt Six geen openbare bedieningen bekleed te hebben, maar een afgezonderd aan letteren en fraaije kunsten gewijd leven geleid te hebben. Doch na zijn huwelijk klom hij van trap tot trap tot de hoogste waardigheden op. In 1657 werd hij commissaris van kleine zaken; negen jaren later, onder gelijken titel, tot het bestuur der bank van leening bevorderd. Een jaar daarna werd hij schepen, welke waardigheid hij ook in 1672, 1688 en 1689 bekleedde. In 1679 werd hij raad in de vroedschap, en nog in datzelfde jaar of een jaar later heer van Wimmenum, van welke heerlijkheid hij sedert den titel met dien van Vromade, waarvan hij reeds in 1660 heer was geworden, verbond In 1691 werd hij eindelijk tot de hoogste waardigheid in zijne geboortestad, die van burgemeester verheven. Hij overleed d. 28 Mei 1700, in den ouderdom van 82 jaren en ruim vier maanden. Vijf zijner elf kinderen overleefden hem en onder dezen Joan Six, (die volgt).

Six was de maecenas der beoefenaars van kunsten en wetenschappen in zijn tijd. De voornaamste dichters zoo als

[p. 704]

Francius, Broekhuizen, Hoogstraten, Gerard en Johan Brandt, Pluimer, Vollenhove, Vondel en Catharina Lescaille, wijdden hem hunne zangen. Behalve het bruiloftsvers, gaf Vondel een vierregelig bijschrift op zijne afbeelding: Dankoffer voor ooft- en wiltbraet, waarin eene bekoorlijke schildering van zijn vreedzaam en geletterd buitenleven op de hofstede Elstbroek te Hillegom, en een getiteld: Lastmans Offerstaetsi van Lystren, aen Joan Six Onder de latijnsche gedichten van Broekhuizen, onzen Nederlandschen Propertius, vindt men niet minder dan 6 meest grootere dichtstukken aan en tot eere van Six. Ook stond hij in vriendschappelijke betrekking tot Rembrandt, die in hem ook bestendig een toeverlaat in ongelegenheden vond. Hij schilderde o.a. voor hem het Vrouwtje in Overspel, en de afbeelding zijner moeder. Bekend is de anecdote betreffende den oorsprong van een der vermaardste prentjes van Rembrandt, het Bruggetje van Six genaamd, en nog bekender het fraai geetste portret van Burgemeester Six. Ook stelde de edelmoedigheid van Six hem in staat, nadat zijn boedel in 1656, volgens regterlijk vonnis, verkocht was, zijn kunstarbeid wederom voort te zetten.

Six was zelf een niet onverdienstelijk Latijnsch dichter en gaf daarvan verscheidene proeven o.a. vóór zijn blijspel Onschuld, een bijschrift op de afdeeling van Pieter Six, waarschijnlijk zijn oudere broeder, en een andere bij gelegenheid van den zilveren gedenkpenning, geslagen bij de viering van het vijftigjarig bekleeden der waardigheid van lid der vroedschap door zijn schoonvader N. Tulp. Ook vervaardigde hij een Lat. grafschrift (tijdvers) op Gerard Brandt, op diens grafzerk gehouwen. Meer bekend is bij echter als Nederlandsch dichter. Voor het tooneel bewerkte hij behalve Onschuld, blsp., Amst. 1662 kl. 8^o., een treurspel Medea, Amst. 1668, fol., 1679, 4^o., met de spreuk sine fide sine gaudio en een plaat naar en door Rembrandt. Achter de Medea is zijn voortreffelijk dichtstuk Muiderberg gedrukt, aan Henrik Hooft gerigt, ook in het Museum van Siegenbeek overgenomen. Overigens zijn zijne gedichten verspreid, zoo als in de Bloemkrans van verscheide Gedichten (op de afbeelding van Maria van Bellen), waarin ook een gedicht van J. Koenerding op Jan Six, Hane kraai en Grootheid der Zonden; in Klioos Kraam, op de behoude weerom-reis van M.H. Tromp, en Grafschrift van J. van Galen. Ook plaatste hij een vierregelig gedicht voor den IJstroom van Antonides, en een tweeregelig bijschrift op de prent van Vondel door Jan Lievens, waarop die dichter met een rol in de hand is afgebeeld. Brandt prijst het om zijde ‘aardigheid.’ Het luidt aldus:

‘Dit 's Vondel met zijn rol,
‘Apelles trof Apol.

[p. 705]

Jan Vos vervaardigde een vers, getiteld: Aan Joan Six, toen hij Hooft van de Schouwburgh werdt, uyt het Kunstboeck van J. Six, en een Anonymus op de Geboortedagh van een Juffrouw, uyt het Kunstboeck van J. Six.

Zie Siegenbeek, Over den dichter Joan Six in zijn Museum, D. III. bl. 200, volgg.; Dez. Gesch. d. Ned. Letterk., bl. 158, 1159; Wagenaar, Amst. st. III. bl. 246; Witsen Geysbeek, B.A.C. Woordenb., D. V. bl. 384, volgg.; Collot d'Escury, Holl. roem. D. IV. bl. 609; de Vries, Gesch. d. Ned. Dichtk. in Werk. d. Bat. Maats. v. Taal- en Dichtk., D. III. bl. 191-193; Brandt, Leven van Vondel, bl. 7; Brouchusii, Poëm. p. 33, 191, 257, 285, 286, 424, 468; Francii, Poëm. p. 16; Hoogstratani, Poëm., p. 38; Vollenhoven, Poëzij; bl. 19; J.v.d. Marck, Naamrol; R. v. Eynden en A.v.d. Willigen, Gesch. d. Vad. Schilderk., D. I. bl. 369; K. Lescailje, Mengelpoëzij, D. II. bl. 379, 380; J. Pluimers, Gedichten, D. II. bl. 6; Hoogstrten, Kok. (geslachtslijst;) Nieuwenhuis; Kobus en de Rivecourt; Verwoert; Muller, Cat. v. portr.; Bloemkrans, bl. 560; Klio's Kraam, D. I. bl. 55, 134, 318; Vers. Ned. Ged., bl. 35, 124.