Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 17. Eerste stuk

[Simon Semeins of Semein]

SEMEINS of SEMEIN (Simon) van Enkhuizen, leefde in het midden der 16 eeuw, ijverde reeds eenigen tijd vóór de troubles tegen de Spaansche inquisitie en deed vervolgens prins Willem I, met gevaar van zijn leven en een deel van zijn goederen groote diensten. ‘Ook wilden zich zijne drie zonen Pieter, Jacob en Meinderd, toen deze landen in het uiterste gevaar waren van in eene eeuwige slavernij en tiranni der Spanjaarden te storten, zich ten dienste en liefde des vaderlands in geenerlei wijze onttrekken, maar hebben, onaangezien vrouw en kinderen, met het schrikkelijkste gevaar hunner levens, hunne personen en goederen den vaderlande en den hooggedagte Prince van Oranje in 't bijzonder opgedragen, hunne juwelen en andere roerende goederen verkocht, en onroerende verzegelt en de gelden ten dienste van den lande en der prince gegeven. Daarenboven hebben zij ook schepen ten

[p. 606]

oorloge uitgerust, en in eigen personen daermede den prins van Kampen gehaalt, binnen Enkhuizen gebragt, en uit hunne eigene beurzen hem in 't bijzonder aldaar opgeoffert en gegeven eene somme van zestien duizend currente guldens. Ook hebben zij niet alleen vele schepen uit hunne bijzondere middelen tot de slagen van de Zuiderzee en Diemerdijk uitgerust, maar ook zelfs in persoon zich derwaarts begeven, de gemelde Pieter en Jacob Semein, gezegd Til, het bevel over verscheidene schepen gehad, en (naar sommiger oordeel) meer gedaan dan alle anderen; waarover ook na de gevangenis van Boshuizen van de quaadwilligen en Spaanschgezinden, deze versen werden gestrooid:

‘Semeins in raad en daad, en Buiskes van Enkhuizen,

Die brengen naast de Prins, in Holland all' abuysen.’

Behalve dat zij niet alleen Enkhuizen, Hoorn en Medenblik, maar ook Haarlem en Alkmaar hebben bewogen den prince te zweren, en de wapenen voor de vrijheid aan te nemen. Zó dat boven deze en andere grote diensten (daar inne ook de gemelde Pieter Semein tot het uiterste einde zijns levens, zoo als kapitein, als andersints heeft volhard) den lande en zijne Princelycke Excellentie in 't bijzondere gedaan, alleen het verschot der gezegde Semeinen, ten dienste en liefde van het land en der prince zo mildelijk opgebragt, verre boven de somme van veertig duizend currente guldens quam te belopen, zonder daarvoor of tegen eenige vergelding of beloning, zo voor 't een als 't ander te hebben ontfangen. Uit het gezegde blijkt dat de Semeinen, volgens de verklaring van geloofwaardige getuigen, de notabelste instrumenten geweest zijn, naest God en den Prince van Oranje, tegen den hertog van Alva, en dat zij voor de troubelen de magtigsten in het Noorderquartier zijnde, meest alle hunne goederen vrijwillig en zonder restitutie dezen lande en den Prince hebben opgeoffert. Uit aanmerking van dese kragtigste en dringende oorzaken heeft de Hoog-gedagte prins Willem, wegens de zestien duizend gulden en andere verschote penningen, mitsgaders groote diensten aan zijne excellentie gedaan, na voorgaande aecoord en verdrag met dezelve, op den 16 October 1577 behoorlijke acte in forme gepasseert, en, met zijn eigen hant onder bekent, aan hen overgelevert, luidende aldus:

Acte van Zijn Excellentie Prince Willem de Oude, van den 26^sten October 1577.

Willem van Nassau, Prince van Orangien, Grave van Nassauw & Ruwaard van Braband, Goeverneur over Holland en Zeeland, heeft den 26^sten October 1577 aan Mijndert Semeyn van Enkhuize getrouwd aan de huyze van Egmondt, en d'ouste zijner naarkomelingen in infinitum gegeven, gelijk hij doet bij dezen, den tietel van raad der Prince van Orangien; mitsgaarders dat Pieter Jacob en denzelve Mijn-

[p. 607]

dert Semeyn en haare descendenten in infinitum, tot alle tijden tot alle ampten, die zij bequaam wezende, moogen begeren geprefereerd zullen zijn, en bleiven eeuwiglijk, uit zaake van de mildadigheden en de groote dinsten aan de Nederlanden en in het bizonder aan zijn Excellentie gepleegd.

(Was getekend)
Willem van Nassauw.

Geaccordeerd met de prineipale minuten bij ons notaris en twe oude schepenen op den 4^de Februarij 1579, Freerk Simonsz., Gerrit Meijndert, Thomas Bas.

Notaris Publicq.

Een dergelijk contract sloten de staten:

Acten bij de Generale Staten der Landen op den 13^den Augustus 1578.

De Prelaten, Edelen, en Gedeputeerde van de steden representeerende de Generale Staten van deze landen Heere Prince van Orangien getekend en ook verstaan hebbende de mundere daden der Semeynen, en dat zij in de uiterste nooden bij deze landen meer dan veertig duijsenden rente guldens, zonder eenige tegen giften opgezet hebben, hebbende de Semeynen belooft en willen bij dezen, dat dezelve Semeynen met hunne respectieve desendente voor de eerste erkentenisse altoos en eeuwiglijk voor alle andere gepreffereerd zullen zijn in het occupeeren ende bedienen van alle zodanige vacante ampten, als zij zouden moogen begeeren, ten waare haare notoire onbequaamheid tot den zelve zoude worden aangewezen.

Gedaan en besloten in de vergadering van de Generaale Staaten den 13^de Augustus 1578.

Onderstond bij ordonnantie van de voorzeide staaten.

(Was geteekend)
J. Honslin.

Geaccordeerd met de principale minuten bij ons notaris en de oude scheepenen op den vierden Februarij 1579, Freerk Siemonsz., Gerret Myndertsz., Thomas Bas.

Notaris Publicq.

Onder de familie papieren vindt men nog de volgende stukken:

Verklaringen in de Jaare 1613, wegens gezegde van Prince Mouritius.

In 1613 is door heeren burgemeesters van Enkhuizen op verzoek van Mr. Poulus Bertinus, getrouwd met Freekje Meindert Semeijns en pensionaris van Enkhuizen, verklaard. Getuigen ter requisitie van onsen pensionaris Bertius, dat de actens bij den heere Prince van Orangien, ende heere staten aan de Semeijnen gegeven, sijn obligatoir, ende niet alleen de Generaale Staten, maar ook de particuliere Staten, ende respective steden verbonden omme de Semeijnen te moeten prefereren tot alle ampten, en verders de selve aen te doen alles wat honorabel is, als wel wetende, dat sulks de meininge van hooggemelte heeren altoos is geweest en blijven moet begrijpende onder de Semeijnen ook die geene die aen de eigen echte dochters getrouwt sijn.

[p. 608]

Ook dat de heere Prince Mouritius d'actens, bij zijn heer vader ende heere staten aen de Semeynen gegeven, lezende heeft geseit, dit sijn waerlijk aengename Hypoteecquen, ende geheel eerlijke lasten op het Prinsdom van Orangien, ende dese landen, die uit de grootste diensten, ende welvaren deser landen gesproten sijn, ende dat die geene die eenighzints in dese quam te blijven in gebreeke, de ondankbaersten des werelts moste genoemt werden, ende dat hij Prince begeerde, ende wij ook helooft hebben dat wij de Semeijnen, ende hare decendenten alle vrijheden ende praceminentien, dien sij oit mochten begeeren, souden vergunnen, gelijk wij ook doen bij dezen voor ons en de onse nakomelingen; tot een waerheit sterken hebben wij hieronder onse handen gestelt den 11 Januarij 1613. Onderstont (was geteekent) Freek Jansz. Lucas Gerritsz. Willem Cornelisz. Wijbrandt Gerbrantsz. Noch lager stont neffens het grootzegel van Enchuisen, op het ernstigh versoek van Bertius voornoemt.

Ende opdat doch aen dese onse verklaringen niets soude werden getwijfelt, hebben wij boven geschreven burgemeesteren onse stadtszegel hieronder gedaen drukken op den 12 Januarij 1613

Na collatie met den principalen bevinden te accorderen bij mij notaris publicus desen zelve dito.

(Was geteekent)
P.P. Cok.

Approbatie van den heer Prince van Orangien Willem de III van dato den 16 Februarij 1678.

Zijne hoogheid gesien en geexamineerd hebbende den inhoud der requesten met de declaratoire actens en docamenten daarbij aangetogen en daartoe specteerende, heeft de voorrechten en prevennenten, die daarbij aan de Semeynen van Enkhuyzen en haare nasaten in infinitum gegeven tot een erkentenisse van haare trouwe en loffelijke dinsten den landen en onze voorvaderen ontsterffelijke memoriën bewezen mits dezen ende zelve nasaten, sooverre als die tot eenige ampten en demiteiten capabel zijn, wel willen approbeeren confirmeeren en bekragtigen gelijk dezelve geapprobeerd geconfirmeerd ende bekragtigt werden bij deezen.

Gedane in den Haage den 16 Februarij 1678.

(Was getekend)
G.M. Prinse d'Orange.

Onderstond ten ordonnantie van zijn Hoogheid

(L.S.)
Joh. Pessers.

In dese der stukken en Beweizen wegents de Prefferentie aan de Semeynen en hunne naarkomelingen verleend.

1. Preferentie gegeven aen de Semeynen door Willem van Nassauw den 26 Octobe 1577. 2t. Preferentie bevestigd door de generaale staten met een verschot van 40,000 guldens den 16 Augustus 1578. 3. Korten inhoud der dinsten verschot, actens en uit het memoriaal der Semeynen van den 4 Februarij 1578. 4. Missive van Jacob hunner aan Pieter Semeyn den 19 Maart 1579 gevende een remotie te kennen. 5. Notarieele getuigenisse den 2de Januarij 1580. 6. Obligatoire verklaringen van Burgemeesteren van Enkhuizen in 1588 en 1589. 7. Verklaringen 1613 wegents 't gezegde van Prince Mourits. 8. Twe verklaringen dat de personen aan de echte dochteren getrouwd, meede hiertoe behooren. 9. Verklaringen van den 28 December 1625 wegents het gezegde van prins Hendrik. 10. Verklaringen van den Mey 1628 wegens het gezegde van prins Mouritz. 11. Verklaringen van den 5e November 1628. 12. Verklaringen van den 16 Januarij 1632. 13. Verklaring van den 6 Januarij 1642. 14. Missiven van den secretaris Timman 2 April 1650.

[p. 609]

15. Approbatie en confirmatie van de actens door den heere prince van Orangien Willem den Derde den 16 Februarij 1678.

Zie Bilderdijk, Vad. Gesch., D. VI. bl. 287-291, 310; Centen, Verv. d. Hist. v. Enkh., bl. 10-14, 45, 57, 98, 119, 195, 426, 447; Abbing, Gesch. der stud.; Hoorn, D. I. bl. 42-62, V. bl. 295, 296; Nav. D. II. bl. 646, D. III. bl. 144, D. VIII. bl. 227, D. IX. bl. 184, D. IV. bl. 129, D. VII. bl. 196, Cat. mss. J. v. Voorst, bl. 115.