Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 16

[Mr. Pieter de Ryke]

RYKE (Mr. Pieter de), groot voorstander der Hervorming Toen de graaf van Egmond, landvoogd van Vlaanderen te Gent gekomen was (8 September 1566) ‘om het accoord met de Vereenigde Edelen gesloten, aldaar ten uitvoer te brengen, en een bijzonder verdrag te maken met de ketters’, werd nu mr. Pieter de Ryke ‘als een der bijzonderste secretarissen, door den Magistraat op een stadhuis ontboden, en was met dezen omtrent een uur in onderhandeling om eene overeenkomst te treffen wegens de Gereformeerde godsdienstoefening, welk accoord de graaf van Egmond den 10 dier maand onderteekende. Den 13 vertrok de Rijke naar Oudenaarde om eenige ophelderingen of uitbreiding van dit verdrag van den Graaf te verkrijgen.

Den 18 April 1567 werden zijne goederen, op last van 't Hof, verbeurd verklaard, hij zelve ingedaagd en den 15 Julij voor 50 op halsstraffe uit Gent gebannen. Zijne misdaad bestond hier in, dat hij den Hervormden godsdienst had beleden en verdedigd, en broederlijk gemeenschap had gehouden met predikanten, inzonderheid met Franciscus Junius. Hij vluchtte hier op naar Wesel, was aldaar lid der eerste synode (3 Nov. 1568) en woonde ook de synode te Emden (5 Oct. 1571) bij. Hij hield daar briefwisseling met prins Willem, die hem onder zijne ‘voornaamste liefhebbers en vertrouwden rekende.’ In 1572 zond hem de Prins naar Oudenaarde om de wet te bewegen tot het afleggen van den eed van trouw aan den koning en den prins als zijn stadhouder.

Toen door het overgaan van Bergen in Henegouwen 's Prinsen zaken in Brabant en Vlaanderen verliepen, vertrok de Ryke naar Zeeland en Holland, waar de prins hem in 1573 gebruikte tot het innemen van den Diemerdijk tot ontzet van Haarlem. Twee maal zond de prins hem naar het Noorder-kwartier om het met Sonoy te bevredigen. In hetzelfde jaar werd hij baljuw van Vlissingen en deed in die betrekking groote diensten aan de gemeene zaak van Holland en Zeeland, toen 's prinsen volk met de Zeeuwen Middelburg belegerde.

[p. 612]

In 1576 hielp hij, als gevolmagtigde van den prins en der Staten van Holland en Zeeland, de pacificatie van Gent sluiten. Waarschijnlijk hield hij zich sedert eenigen tijd te Gent op. In het eind van 1579 of 1580 werd hij eerste edele van Zeeland, keurde in die hoedanigheid in 1591 de Kerken-ordening van Zeeland goed en bekleedde de eerste plaats in het collegie der gecommitteerde Raden van Zeeland.

Hij overleed in Februari 1596. In de Gentsche Chronyk staat hij geboekt als ‘Advokaat van de Geusche quade zaeke en opperhooft van de consistorianten.’ Van Meteren noemt hem ‘een treffelijk persoon, een vroom, voorzichtig en geleerd man.’ De dichter Lucas de Heere wijdde hem een sonnet over den strijd tusschen vleesch en geest. Ook wordt zijne welsprekendheid geroemd. Men wil dat hij ook geschreven zou hebben in titulum de appellationibus.

Zie L'Espinoy, Rech. des Ant. et Nobl. de Flandre, p. 366, 373, 377, 383; Hooft, Ned. Hist. bl. 156, 221, 320, 417, 419; Gentsche Gesch. D. I, bl. 39, 40, 41, 43, 44 etc. D. II. bl. 166-169; Val. Andreas, Bibl. Belg. p. 759; J. Fr. Foppens, Bibl. Belg. p. 1008; van Meteren, Ned. Hist. bl. 76, 82, 87, 370; Le Long, Hist. Verh. bl. 119, 120, 121, Vita Junii p. 18; Hist. der Martel. D. I. bl. 114; L. Robijn, Oorsprong der Ketterije binnen Oudewaerde, St. 6, 11, 12, 13; Bor, Neerl. Oorl. 6 B. fol. 321; Tententien van Alva, bl. 195, 196; Smallegange, Chr. van Zeeland, bl. 565; Petit, Chr. T. I, p. 218, 219; van Reidt, Ned. Gesch. bl. 19; La Rue, Staatk. Zeel., bl. 36, 76, 271, 272; Groot Plakkaatb. D. II. bl. 2226; Wagenaar, Vad. Hist. D. VIII. bl. 453, 459; Te Water, Hist. d. Herv. Kerk te Gent. bl. 270; Scheltema, Staatk. Zeel.; Kist en Royaards, Kerk. Archief (Eerste Serie) D. II bl. 458; Hoogstraten; Kok; Nieuwenhuis; Verwoert; Kobus en de Rivecourt.