Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 16

[Mr Johan Rutgers]

RUTGERS (Mr Johan), meer bekend onder den naam van Janus Rutgersius, zoon van Wijnand en Cornelia Muys van Holy, werd den 28 van Oogstmaand 1589 te Dordrecht geboren, en genoot in zijn jeugd het onderwijs van Gerardus Johannes Vossius. Te Leiden bezocht hij de gehoorzalen van Scaliger, Heinsius (aan wien hij later zijn eenige zuster Ermgard Rutgers ten huwelijk gaf) en Domincius Baudius. Na een verblijf van 6 jaren vertrok hij naar Frankrijk en hield zich te Parijs, Orleans en Blois op. Te Parijs woonde hij bij de beroemde Frederik Morell, en ging hij gemeenzaam om met Jean Chapelain, later raadsheer van den Koning van Frankrijk. Hij gaf daar eenige aenteekeningen op Horatius bij Robertus Stephanus in het licht. Te Orleans werd hij meester in de regten en te Blois zocht hij ook den omgang met vele vermaarde mannen.

In zijn vaderland teruggekeerd, was zijne moeder daags voor zijn aankomst (13 September 1613) overleden. Hij vestigde zich nu te 't Hage als Advokaat, doch werd weldra door Jacob van Dijk, gezant van den koning van Zweden, Gustaaf Adolf, bij dezen Staat, aangezocht om hem als raadsheer in 't Hof, naar Zweden te volgen. Hij gaf aan die roepstem gehoor en werd door den Kanselier Axel Oxenstiern minzaam ontvangen, en niet minder te Nerva door den koning zelven.

Hij vertrok nu met Van Dijk naar Nederland om zijne zaken in orde te brengen, doch keerde het volgende jaar naar Zweden terug, van waar hij in Mei 1616, in den aanvang van en in Augustus 1617, en vier dagen na zijn aankomst weder naar de Nederlanden gezonden werd, om over zeer gewigtige zaken te handelen. Ook werd hem in zijn laatste gezantschap gelast den vorst van Oost-Friesland en den raad van Lubek te bezoeken. In den aanvang van 1619 teruggekomen, verhief hem de koning tot edelman en vereerde hem met een gouden keten.

In 1620 werd hij naar Fredrik van Bohemen, en tevens naar Lubek, Hamburg, Bremen, Mecklenburg en Saksen gezonden. Hij was te Praag, toen de Winterkoning de 18 November bij die stad van de keizerlijken de nederlaag ontving, bij welke gelegenheid hij vele handschriften verloor. In Zweden teruggekeerd, zond hem de koning naar Denemarken (1621), en nog in hetzelfde jaar naar 's Hage. Vervolgens woonde hij met Oxenstiern te Riga de vredehandeling tusschen Zweden en Polen bij, en keerde met deze in April 1623 niet zonder levensgevaar terug. Nog in hetzelfde jaar vertrok hij naar de Hanzé-steden en wederom naar Nederland, waar hij als gezant van Zweden bleef. Hij overleed te 's Hage den 26 October 1625, in den ouderdom van ruim 36 jaren.

[p. 577]

Rutgers was een even uitstekend dichter als philoloog en stond bij de geleerde wereld in hoog aanzien, vooral bij Vossius, Heinsius, Baudius, Meursius, Barthius Heurnius, Kirchmannus, Elmenhorst, Zevecotius, Loxenius, en vele anderen, vooral bij Heinsius die hem zijn werk de Contemptu mortis opdroeg en Scaliger.

Reeds als student gaf hij in het licht:

Vae victis. Lusus Rhetorum Advaticorúm adversus Leydenses eructationes. Exc. Mecastor-Aedepol 1609. - Epichrisma Conspicilia- Brillen, Brillen pro doctoribus vallisumbrosae per Gommar, Muysenhol. Ex (Bat) Boechovius Sumplibus Jani Rutgersii. - Catechismus Calvinisticus 1609. Libri rarissimi spectantes ad litem. inter Professores. Zie Bayle, Dict. Hist., II, 180; Cat. Meerman II, 67.

Horatius cum notis J. Rutgersi. Paris. ap. Steph. 1613, 12^o.

Variarum Lectionum Libri sex. Ad Gustavum Suëcorum regem L.B. 1616, 4^o.

Notae ad. Glossarium Graecum in Miscellaneis Observationibus Vol. IX. T. II, p. 140-141.

Zijne Venusinae Lectiones ad Horatium libri IV, zijn in 1699 door Petrus Burmannus en Nicolaas Heinsius verzameld. Zijne latijnsche gedichten werden door den laatsten verzameld en uitgegeven, voorafgegaan door zijne Autobiographie.

Zie Saxe, Onom., T. IV p 233, 234, Anal., p. 586; Freheri, Theatr P. II S. IV p. 1041; Balen, Bschr. v. Dordr. bl, 214. m. portr. Val. Andreas, Bibl. Belgica. Foppens, Bibl. Belg. Fabricii, Bibl. Lat. S, I C, 13 p. 242; Vita J.R. ab ipso conscripta, voor zijne Poëm. posthuma; Franc. Sweertii. Ath. Belq., p, 383; Th. Magiri, Eponymol.; Morhofii, V. Polyh. it. C. I. S. II p. 926 T. I; Crenii, Animadv. Philol., P. II p. 10, 11 P. Burmannus, in Praf. ad Horatii edit. Traj. 1699. 12 cum R. Venus lect.; J. Fabricii, Hist. Bibl. T. III p. 523; F.G. Freytag, Adparat. Litr. T. III n. CXCIII p. 704; Catal. Bibl. Bunav. T, I. V. II. p. 1568; Hoeufft, Parn. Lat. Belq. p. 142, 443; Peerlkamp, de Poët. Lat., p. 271; Santenius, Del. poët., p. 359; D. Heinsii Poem.; N. Hensii, Poëm.; P. Scriverii, Poëm.; H. Grotii Poëm.; Kinschotii Poëm.; Zevecotii Poëm.; Vossii, Epp. p; Burman, Syll. Epist. T. II, p. 115; Meursii, Ath. Belq. p. 275; Neocori Bibl. T, IV p. 137; Barlaei, Epist. p. 454; Vita N. Heinsii voor zijne Advers.; Niceron Mém., T. 32 p. 193; Bibl. biogr., Dict. biogr., Nouv. biogr, génér.; Bauer; Jöcher; van Kampen, Bekn, Gesch. d. Ned. Letterk., D. III bl. 92, 93; Scheltema, Mengelwerk; Schotel, Ill. School, bl. 45; Dez Kerk. Dordr. bl. 297; Vreede, Nederl. en Zweden, Hoogstraten, Kok; Nieuwenhuis; Verwoert; Kobus en de Rivecourt, Schotel Epp. Blijenb. p. 100, 101 Muller, Cat. v. portr.