Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 16

[Franciscus Ridderus]

RIDDERUS (Franciscus), zoon van Jacobus Ridderus predikant te Middelharnis, geboren in 't begin van 1620, studeerde te Utrecht, werd in 1644 als proponent te Schermerhorn beroepen, in Brielle, en vertrok van daar naar Rotterdam waar hij, den 7 Mei 1656 werd bevestigd. Hij wijdde den 1 Jan. 1682 als oudste leeraar de toen voltooide Nieuwe- of Oosterkerk in met een leerrede over I Cor. V:4, 5. Den 27 Jan. 1665 deelde hij zelf in de kerkvergadering mede, dat hem van wegen de Staten van Holland zijn 's lands-, en van wege de Magistraat van Rotterdam zijn stads-tractement was opgezegd, wijl hij in een naamloozen Latijnschen brief bij de Staten was aangeklaagd,

[p. 315]

als zoude hij in eene leerrede over Genesis XXXII:9-11 zaken gezegd hebben, die de Staten onlijdelijk en ondragelijk waren; o.a. 1. dat Oldenbarneveld een landverrader was; 2. dat God ons land zal straffen, indien wij ondankbaar zijn jegens den prins van Oranje; 3. dat noch aan hem, noch aan alle vromen de maximen van de tegenwoordige regering behaagde. Ridderus verdedigde zich bij den Magistraat, die, na gedaan onderzoek, oordeelde, dat hij wel eenige woorden had gezegd, die op dien tijd niet passende waren, maar dat zij de beschuldiging in de door Ridderus gehouden leerrede niet bewaarheid vond, weshalve men besloot hem zijn stads-tractement weder uit te betalen en bij de Staten alles aan te wenden om hem ook zijn lands-tractement te doen erlangen. Ridderus was een zeer geleerd man. Hellenbroek noemde hem ‘den grooten en zeer beroemden Franciscus Ridderus.’ Vele geschriften, die in zijn tijd met graagte ontvangen en gelezen werden, gaf hij in het licht, en hij beoefende ook de Nederduitsche poëzy. Hij overleed den 11 Jan. 1683, en werd door den vermaarden Willem a Brakel, schrijver van den Redelijken Godsdienst, opgevolgd. Zijn beeldtenis is meermalen in plaat gebragt.

Hij schreef:

Disp. Theol. de adoratione rel. Chr. mediatoris qua mediatoris. L.B. 1642.

Voorbeeld van een waar predikant. 8^o.

Weegschaal des Heyligdoms. 4^o.

Het leven J. Christi, door F.R. Bloed-bruidegom, door S. Simonides. Hier is bij: de zuchtende bruid over den bloed bruidegoms, door Jac. Borstius. Rott. 1664 12^o. Amst. 1714.

Sevenderly Gezichten over het Lijden van Jesu Christi. Amst. 2 dln. 4^o.

Driemaal herdrukt.

Worstelende Kerk door allerlei Dwalingen en Ketterijen. Utrecht 8^o.

Drieweeksche Voorbereyding of Samenspraak tusschen Maria, Martha en Lazarus Amst. 8^o.

Historisch Sterf-huys, ofte t' Samenspraack uyt heylige, kerckel. en wereldsche historie ontr. siecke en stervende. 2 dr. Rott. 1668 12^o.

Bloedspiegel der Religie, of kort en beknopt Huys-Martelaarsboekje, waarin alle de byzondere gevallen en ontmoetingen van de Martelaaren en byzonder haare laatste woorden worden verhandeld, by wyze van Samenspraak. Rott. 1735 (4de dr) 1747 8^o. (5e dr.).

Huysgezangen, gepast op zyn Huys-Catechisatie, Hier is bygevoucht Een proufken van Geestelycke Gezangen door de E. Simon Simonides. Rott. 1658. 24^o.

Mensche Gods. Hoorn. 1658 4^o.

[p. 316]

Historisch A.B.C. tot een besige Ledigheydt, vervattende vijf honderd voorwerpselen. Yder met drie Historien, uyt Heylige. Kerckelycke en Wereldtsche Autheuren, soo Oude als Nieuwe, ende haer gebruyck, voorgesteld door ... Rott 1664 8^o.

Nuttige Tydkorter voor reysende en andere Lieden ... toonende het nuttigh gebruyck van allerley goddel., kerckel. en wereldsche historien. Rott. 1663, 2e dr. 12^o

Nodige Tydkorter in oorlog en vrede. Rott. 1667 8^o.

Hollands Spiegel in memory Spreucken van onse Voorouders op haer penningen 1673.

Predicatie over Dan. C. II, vs. 44 en 45, waarin opgelost worden de gronden van de Vyfde monarchie, gedaen door Es. Clement. Hierachter verhael van 't gene voorges. is over seker pred. van Ew. van Sommeren 1674.

Apollos of Verantwoordingen van de Leere der Gereformeerde Kerke. Rott. 1670 4 dn. 4^o.

Dag boven den dag. Rott. 1670 12^o.

Historiesch Doop en Avondmaal. Amst. 1672. 8^o.

Historiesch Mensch. Rott. 1672 12^o.

Historiesche Kerkspiegel. Rott. 1673.

Historiesche Hollander. Rott. 1674 Hiertegen schreef de Antwerper jesuit Cornelius Hazart: Sommige twijffelachtigheden, voorghehouden aen den gheleerden D.J. Ridderus, over den opdrachtsbrief, die hy ghevoeght heeft vooraen syn boeck, ghenaemt Historische Hollander. Antw. 1674.

Hist. Engelsman. Rott. 1674.

Hist. Franschman. Rott. 1674.

Hist. Spanjaert. Amst. 1675.

De Historische Fransman, Engelsman, Spanjaart (gepast op de onderdrukte staat van ons Vaderlant) Hollander en Kerkspiegel. Rott. 1673; 1709 4^o.

De dolende Herder. 1673 8^o.

Schriftuurlijk Licht, Rott. 1675. 5 dn. 4^o.

Proces voor God tegen Allerlei Athesten. Rott 1678. 2 d. 8^o.

Trappen en Hinderpalen des Heiligdoms. 1679 8^o.

Beschaamde Christen overtuygt door het Leven der Heydenen. Amst. 1679 8^o.

Over verscheidene Texten. Amst. 1681 4^o.

Over den Catechismus Sevenvoudige Oefeningen. Rott. 1671, 1687 2 dr. 4^o.

Rotterdamse nieuwe kerck, ingewyet op den 1 Jann. met eene leerrede. over 1 Cor. V vs, 4, 5. Rott 1682.

De godsalige Sara en eenige Brieven. Amst 1715 8^o.

Beschaamde Christen overtuygt door het leven der Heydenen. Amst. 1672, 12^o.

Apollos ofte Verantwoordinge voor de Leere der Gereformeerde Kerke Rott. 1670, 4dl. 4^o.

Dagelijksche Huyscatechisatie, bestaande in morgen-, middag-

[p. 317]

en avondoefeningen voor den tyd van eene maand, door den auteur vermeerderd, met vragen, Schriftuurplaatsen en Gezangen, alsmede de Gezangen van S. Simonides. Amst. 1669 (4e dr) 1700 (8e dr.) 1715 (13e dr.) 1743. In die van 1669 zijn missen van Simonides, J. le Maire, J. van Nooye, Carolus Ursinus en anderen.

Huysoefeningen Rott. 1652, Amst. 1680 (7e dr.) Rott. 1682 (8e dr.) Amst. 1685 (9e dr.) Rott. 1687 (10e dr.) Amst. 1719 (11e dr,) 1742 (12e dr.) 1743 (14e dr.) 1766 (15e dr.)

Aanmerkingen (Leerredenen) over verscheidene Texten der H. Schriften. Amst. 1681 4^o.

Het gevoelen van Johan Calvinus over de Rust-dagh, te samen gestelt uit syne boecken. Rott. 1656. Van dit boekje verscheen in 1654 eene tweede en in 1655 te Utrecht een derde druk.

Wegwijzer naar den Hemel. Amst. 1716 8^o.

Historisch Sterfhuis. Leyden 1737 8^o. (4e dr.)

Den Christelycken Feestdag. Amst. 1739 8^o.

Reis-Discours tusschen een Burger, Student en een Reyziger op het verscheynen van de Comeet Sterre, Amst. 1744 8^o., die voor d' eerstemael gesien is den 15 Dec. des Jaers 1664 en verv. in 't jaer 1665. Rott. 1665. Amst. 1744.

Doop en Zaligheit der Christen Wonderen. Leyd. 1738. Amst. 1745 8^o.

De eigenschappen en groote aengelegentheit van den opperbevelhebber zoo te Waater als te Lande, in tijden van Oorlogs Dienst in deese tijdsomstandigheden, doormengt met opmerkenswaardige Voorbeelden der beiden in Saamenspraaken gesteld. Amst. 1747 8^o.

Gedichten voor de werken van Borstius.

Priesterlyck Bruyloftsbedde. Geheiligt door nuttige gedagten, en alzoo bereid voor den Eerwaardigen Godssaligen en geleerden Dr. Carolus Ursinus, Predikant te Helvoetstuis en de Eerbare Deugtts- en Zegenrijke Juffrouw Clara Bontius, 't zamen getreden in den Echtenstaat op den 26 November 1658 te Leyden, waarin hij alles wat bij een huwelyk voorvalt vergeestelijkt. Dit stuk is weder opgenomen in de Nederduitse en Latynse Keurdigten bij een versamelt door de Liefhebberen der Oud-Hollandse vryheid. Rott. 1710. bl. 352-355, waarna eenige Spotdichten volgens bl. 356-368.

Verantwoordingen van F.R. tegen eenige verstroyde lasterschriften over een seecker Bruiloftsdicht (Stekelige Venus-Krans, gevlochten ter eeren van twee van hare priesters, Franc. Ridderus en Sim. Simonides, voor hun minne-sang, op de Bruiloft van Car. Ursinus en Clara Bontius (z.j.) Rott. 1659.

Zie Glasius, Godgel. Ned.; K.J.R. van Harderwijk, Naaml. en Levensl. d. Pred. te Rott. bl. 41 volgg; Koecher, Cat. Hist. bl. 334; van der Aa, N.B.A.C. Woordenb.; van der Schelling, Bes. van den Briel D. I. bl 99; Lilienthal, Theol. Bibl D. I. bl. 761; Veeris, Kerk. Alph. bl. 167; Soermans, Kerk. Reg. bl. 99; Schotel, D. I. bl. 411, 465 D. II. bl. 282; Hellenbroek, Leerrede op Brakel. bl. 18; Noordbeek en Maurik, Naaml.; Abcoude, Naaml. bl. 309, 310; Arrenberg, Naamr. bl. 438, 439; Muller, Cat. v. Godgel. Boeken bl. 114; Dez. Cat. van Portr. Navorscher, D. VI. bl. 235, D. VII. bl. 45, 173,

[p. 318]

335. D. VIII bl. 91. D. IX. bl. 107, 271; Cat. v.d. Groe, bl. 49, 70, 72, 159, 167; Muller, Pamfl. D. II. bl. 122, 123, 180; Rogge, Bibl. der Ch. Geref. Pamfl. bl. 118-119.