Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 16

[Jan III, van Renesse]

RENESSE (Jan III, van), zoon van den voorgaanden heer van Renesse, Moermont, Haemstede en Burgt, verwekte een opstand tegen graaf Floris V met andere edelen, en werd deswegen een geruimen tijd te Geertruidenberg gevangen gehouden. In 1289 verzoende hij zich met den graaf en teekende het verbond dat deze met Frankrijk sloot. Hij schijnt niet onkundig te zijn geweest van den aanslag van de edelen tegen den graaf. Desniettegenstaande deelde hij in den gunst van diens opvolger Jan I, die hem tot baljuw van Zuid-Holland aansteldt tot groot misnoegen der hollandsche edelen, die den graaf aan de magt der Zeeuwen trachtten te onttrekken. Door den invloed van Wolfert van Borselen, verloor Renesse, valschelijk beschuldigd, den toegang tot den graaf, waarop hij treurig en misnoegd zich naar zijn slot Moermond begaf, om den uitslag af te wachten. Hij weigerde zonder geleide ter dagvaart te verschijnen, waarop zijne verbanning met verbeurt-verklaring zijner goederen volgde. Haemstede werd later aan Witte, natuurlijken Zoon van Floris V geschonken, Na eenigen tijd buiten 's lands te hebben gezworven, vervoegde hij zich, na den dood van Borselen, bij Jan II, en bood zich aan, zich te zuiveren van de beschuldiging die op hem rustte, doch zijne ontschuldiging werd niet aangenomen. Nu begaf hij zich ten hoogste verbitterd naar Zeeland, en verwekte

[p. 245]

daar een geduchten opstand, die den graaf met geen geweld kon onderdrukken, zelfs viel een groot deel der vloot in 's vijands handen. Nu poogde Karel van Valois, broeder van den koning van Frankrijk de beide partijen te bevredigen, doch zonder gunstigen uitslag, wijl de opstandelingen bespeurden, dat het Fransche Hof den graaf meer genegen was dan hen. Thans wendde zich Renesse tot keizer Albrecht, en bewoog dien om Holland als een opengevallen leen in bezit te nemen; doch deze poging mislukte, en de keizer sloot een verbond met den graaf. Nu wendde Renesse zich tot Guy, zoon des grave van Vlaanderen om dezen over te halen zich aan de zijde der Zeeuwsche ballingen te voegen, en het gelukte dezen zich door geheime kuiperijen zoowel als door kracht van wapenen meester te maken van Zeeland, Holland tot aan den Haarlemmerhout, en het Sticht van Utrecht. Doch de Witte van Haemstede drong de Vlamingen uit Holland, bij Zierikzee werd hunne vloot verslagen en redde Renesse en zijn aanhang zich met de vlucht. In allerijl vlood hij met de zijnen naar de Lek tegenover Beusichem, en wilde dien met een schouw oversteken, doch twee jonge edellieden uit den omtrek vielen op hem aan, sprongen in de schouw, die omkantelde, zoodat alle verdronken. Dit gebeurde in Augustus 1304; zijn lijk werd opgevischt en te Beusichem begraven. Hij huwde 1. Sophia vrouwe van den Goude; 2. Willemina, dochter van den heer van Maalstede, en liet twee zonen na, die volgen.

Zie Melis Stoke Rijmchr, in Floris V, Jan I, Jan II; Wilhelm Procurator ad annum, 1287 p. 533. oude Goudsche chr. bl. 68, 1287; p. 533 volgg., Beverwijck. Bes van Dordr. bl. 304; Balen, Res. v. Dordr. bl. 729; Swederie, ab Culenb. Origines Culemb. ad Matthaeum, Analecta. T. III, p. 593; Goudhoeven, Divis. Chr. Beka; Wagenaar, Cerisier, Bilderdijk, Arend, Hoogstraten, van Leeuwen, Nieuweuhuis, Kok, Smalleganger. Mieris, Charterb. D. I, bl. 526, 529. Ligue Offensive ap. Leibnitz Cod. Diplom. p 34; Corps Diplomatique, T. I, p. 295; van Kampen, Vaderl. Karakterk. D. I, bl. 144 volgg.; Chr. Volksalm. 1845 bl. 17; Simon van der Aa, Leven en daden van Jan III, vijfde Heer van Renesse, Moermont, Haemstede, Burght in Zeeuwsche volksalm.; Bossscha, Nêerl. Heldend. te Land (Register); Utr. Volksalm 1845 bl. 17.