Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 16

[Cornelis Redelijkheid]

REDELIJKHEID (Cornelis), beroemd werktuigkundige, uitvinder van de Schuifsluizen. Deze waren noch in noch buiten s' lands bekend, en konden in vele gevallen, waarin andere sluizen en waterwerken te kort schoten, gebruikt worden, en, in vele opzigten, van het grootste nut zijn. Zonder verbazende kosten kon Redelijkheid in 't groot geen model van deze sluizen maken, weshalven hij zich met deze uitvinding door plans, teekeningen en beschrijvingen opgehelderd, bij Hunne Edelgroot Mogenden vervoegde, onder aanbod, om op zekere bepaalde grootte, dusdanig een sluis te laten vervaardigen, met verzoek, dat in geval deze uitvinding ten vollen aan de verwachting mogt beantwoorden, hem een belooning, tot vergoeding der kosten mogt worden toegelegd, te meer, daar eene uitvinding van dien aard, het voordeel van een uitsluitend octrooi niet wel kon verwerven.

De Staten van Holland besloten met zijne zoo vernuftig bedachte schuifsluizen de proef te nemen, en zoo die proef gelukte, den uitvinder 1000 gouden dukaten te vereeren. Hierdoor aangemoedigd bragt hij eerlang het ontwerp van een ander werktuig zijner vinding, geschikt tot uitdieping van opgeslijkte wateren, tot verbetering der rivieren, welker beddingen, door den tijd, boven maten verhoogd waren, onder het oog hunner Grootmogenden, met verzoek om octrooi op dit werktuig, van alle andere diepmachines verschillende en deze overtreffende. De Gelastigden tot de nieuwe uitvindingen achtten deze het verzochte octrooi waardig. Zijn portret, door

[p. 134]

A. Meertens geteekend, is bij mr. Bodel Nyenhuis. Geboorte-, sterfjaar en woonplaats van hem zijn onbekend. Waarschijnlijk was hij woonachtig te 's Gravenhage.

Hij gaf in het licht:

Verh. over de metzelarij in Vestingwerken, Rott. 1755, m. pl.

Eenvoudig en zedig Antwoord, 's Hage; 1771, 3 stukjes.

Zwarigheden en bedenkingen tegen het ontwerp van doorgravinge omtrent het dorp Katwijk Buiten tot in de Noordzee, Amst. 1772, 8^o.

Aanmerkingen dienende tot verdediging der Remonstrantsch Gereformeerde Christenen, tegen de beschuldiging van zeker naamloos schrijver, zich noemende Advocaat der Vaderlandsche kerk, Amst. 1772, 8^o.

Aanmerkingen op de rivierkundige Waarnemingen van den Heer M. van Barneveld, 's Hage, 1773, 8^o.

Project of Ontwerp om de stank of besmetlyke reuk der Wateren in de Gragten van 's Gravenhaage des Zomers te voorkomen, 's Hage, 1773, 8^o.

Beschrijving en Afbeelding van de nieuw uitgevonden sluis, met in- en uitschuivende deuren, Amst. 's Hage, fol.

Beoordeeling en Wederlegging van de Verhandeling van de aloude metzelwerken door Joh. Krayenhoff, 's Hage, 1775.

Beschrijving en Afbeelding eener nieuw uitgevonden diepmachine, Amst. 's Hage, fol.

Over de nieuw uitgevonden Palissaden om dezelve zoo in het veld als in de vestingen met meerder voordeel dan hedendaagsch tegen den vijand te kunnen gebruiken, met platen, 's Hage, 1775, 8^o.

Verhandeling over de nieuwe versterkte Facen en Flancken, 's Hage, 4^o.

Project om de gedurige Overstroomingen door de menigvuldige Opperwateren in de rivieren de Leck, de Wael en de Yssel te prevenieeren, Amst. 1775, fol.

Middel dienende tot verzekering der Sluizen tegen zware stormen en hooge Watervloeden, met de Afbeelding op 111 platen, 's Hage, 1779, fol.

Zie verder Rogge, Bibl. der Rem. Geschr. bl. 286; Cat. van de Bibl. der Stad Amst. bl. 486, 503, 504, 518, 529, 558; Mr. Bodel Nyenhuis, Topogr. Lijst der Plaatsb. No. 157, 337; Kok; Nieuwenhuis; Kobus en de Rivecourt; Arrenberg, Naamr. bl. 431, 432.