Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 15

[Lambertus Ludolphus Pithopaeus of Lambert Helm]

PITHOPAEUS (Lambertus Ludolphus) of HELM (Lambert). Hij noemde zich Pithopaeus, naar het ambacht van zijn overgrootvader, die kuiper te Deventer was, en Ludolphus naar zijn vader Ludolf Helm, rector der groote school te Deventer, waar hij den 21^sten Maart 1535 werd geboren. Hij oefende zich met zijn broeder Basilius onder zijn vader, die hij reeds op zijn tiende jaar (1545) verloor en onder Jan van Bronckhorst of Johannes Noviomagus. Vervolgens ging hij naar Rostock, waar hij bij den dichter Johannes Bocerus en den beroemden godgeleerde David Chytraeus zeer geliefd was. Van Rostock vertrok hij naar Wittenberg om Melanchton te ontmoeten. Daar verwierf hij zich nieuwe vrienden en onder hen Nicolaas Dobbinus, van Rostock geboortig, vroeger hoogleeraar in de regten te Heidelberg en raad van den keurvorst van de Paltz. Na den 16^den Februarij 1559 te Heidelberg den rang van meester in de vrije kunsten verkregen te hebben, keerde hij naar Deventer terug, waar hij een school opende, vele leerlingen en vele vrienden verkreeg; onder de laatsten Johannes Monemius, rector te Dusseldorp en Johannes Oridryus of van Bergheyck. Deze twee letterkundigen berigtten hem in September 1562, dat men hem te Heidelberg wenschte te bezitten. Hij begaf zich terstond derwaarts, en vernam daar van de raadsheeren dat deze den keurvorst hem de betrekking van regent had toegedacht, doch daar er op dit oogenblik geen vacature was keerde hij in October, naar Deventer terug, doch werd in den aanvang van het volgende jaar naar Heidelberg ontboden, en onderhandelde daar met Caspar Olivianus, Emanuel Tremellius, Sigismund Melanchton en Guilielmus Xylander, die hem, namens den keurvorst, het rectoraat eener voorbereidende school (de nieuwe bursa) aanboden. Hij aanvaardde dit ambt, dat hem eene woning en wedde van f 26 verschafte, ging zijn vrouw, zoon, een zijner zusters en een schoonzuster halen, en kwam met deze te Heidelberg terug, waar hij met het onderwijs der Didactica en Grieksche taal belast werd. Kort daarna werd hij hoogleeraar in de dichtkunst en welsprekendheid. Zacharias Ursinus, die veel met Pithopaeus op had, vertrouwde hem ook het onderwijs in de wiskunde en in de stijloefening aan het collegie der wijsheid (Collegium Sapientiae) toe. Op raad van den hoogleeraar Tho-

[p. 335]

mas Erastus legde hij zich tevens op de geneeskunde toe, doch hij oordeelde zich spoedig ongeschikt voor dit vak en bleef zich liever toeleggen om dichters en redenaars te vormen. Toen keurvorst Lodewijk de Lutherschen in zijn staten begon te vervolgen, en het calvinisme in zijne staten met geweld wilde invoeren, vertrok hij met de overige hoogleeraren naar Neustadt, waar Jan Casimir, in spijt van zijn broeder, in 1578 eene calvinistische academie opende. Na aldaar gedurende 15 jaren de fraaije letteren onderwezen te hebben, keerde hij na den dood van keurvorst Lodewijk (12 October 1583) naar Heidelberg terug en begon daar, behalve met de waarneming van zijn ambt, zich met het onderwijs van jongelingen van aanzien te belasten. Hij overleed den 29^sten Januarij 1596 en werd in de kapel der hoogeschool in de St. Pauluskerk begraven. Lang te voren had Herman Wittikindus, hoogleeraar in de wiskunde, een grafschrift vervaardigd, dat door Pithopaeus zelven geparaphraseerd en ook op zijn lijkzerk gegraveerd is. Pithopaeus is tweemaal gehuwd geweest, ten eerste met (1560) Adelheid, dochter van Christophel Saurbyr, burger te Deventer, doch in Turingen geboren, en Adelheid Brinck. Zij overleed den 8^sten September 1586 en schonk hem eenige kinderen. Zijn tweede huwelijk met zijn dienstmaagd was niet gelukt.

Hij gaf in het licht:

Lamberti Pithopaei et aliorum carmina. Heidelb. 1565. 8^o.

De obitu... Principis ac Dominae Mariae, serenissimi Ducis Bavariae conjugis, carmen scriptum a Lamberto Ludolpho Pithopaeo. Franc. Stephanus. 1569. 4^o. z.n.v. pl.

Oratio de studio et causis Eloquentiae, Neapoli Nemetum. 1581. 4^o.

In obitum D. Zachariae Ursini, sacrae Theologiae Doctoris, oratio; cum Epitaphio ejusdem; auctore Lamb. Lud. Pithopaeo, Daventriensi. Et Ecloga in ejusdem obitum; auctore Simone Stenio, Lomacensi. Ibid. 1583. 4^o.

Ook bezorgde hij Z. Ursini Tractationes Theologicae etc. Neustadii Palatinorum. 1584. fol., ofschoon deze uitgaaf onder den naam van Joh. Ursinus, schoonzoon van Zacharias, is verschenen. Deze uitgaaf is herdrukt met den titel: Zach. Ursini, S.S. Theol. Profess. Heidelb. opera Theologica edita studio Quirini Reuteri. Heidelb. 1612. fol.

Oratio de studio Poëtices. Heidelb. 1586. 4^o.

Oratio de Philosophiae laudibus et utilitate. Heidelb. 4^o.

Oratio de Astronomiâ. Heidelb. 1589. 4^o.

Zijn Lat. gedicht op Nihil en Parvi komt, behalve onder zijn Poëmata, ook voor in Gasp. Dornavii, Amphitheatr. Socraticae Joco-seriae.

Zie M. Adami, Vitae German. Philos., edit. 1615, n. 8, p. 411-416,

[p. 336]

ex Narratione M. Joannis Adami Rugenwaldensis Pimerani, generi ipsius Pithopaei; Val. Andreas, Bibl. Belg., p. 615; Foppens, Bibl. Belg.; Revii, Daventr. ill., p. 537, 543; Paquot, Mém., T. III, p. 75-77; Catal. Bibl. Bunav., T. II, v. II, p. 1516; Saxe, Onom., T. III; Anal., p. 651; Hoeufft, Parn. Lat. Belg., p. 35; Peerlkamp, de Poëtis Neerl., p. 172, 173; Gruteri, Deliciae, T. III, p. 831-841; J.H. Andreae, de Gymnasio Heidelbergensi Heilbron. 1762, § 7 et id. in spec. altero de Gymn., eod. p. 617; Delprat, over de Broederschap van G. Groote, bl. 60, 61; Moll, Kerkgesch. d. Nederl., D. III, bl. 237.; Koecher, Gesch. v.d. Heidelb. Catech. bl. 275.