Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 15

[Frederik Willem von Pestel]

PESTEL (Frederik Willem von), zoon van Frederik Ulrichs Pestel, werd, den 7^den Januarij 1724, te Rintelen, in het graafschap Lippe Schaumburg, geboren. Na zijne studiën in zijn vaderstad, vervolgens te Göttingen, waar hij hofmeester van den oudsten zoon van den geheimraad Philipp Adolf van Münchhausen werd, voltrokken te hebben, werd hij, in 1745 licentiaat, en in 1747 doctor in de beide

[p. 219]

regten, hem de post van hoogleeraar in de regten en in de zedekunde in zijne geboortestad aangeboden, en hij tevens tot lid der landgrafelijke Hessische regering benoemd. Tot erkentenis der belangrijke diensten, door hem in de gemelde betrekkingen bewezen, gelijk ook van die zijner waardige en vermaarde voorouders, werd hij, benevens zijne wettige nakomelingschap, in 1792, door den keizer van het Duitsche rijk, in den Rijks-adelstand verheven. In 1763 werd hij tot gewoon hoogleeraar in het openbare en bijzondere regt te Leyden beroepen. Hij ontving door de bijzondere tusschenkomst der Staten-Generaal bij den landgraaf van Hessen-Cassel, zijn ontslag, en aanvaardde den 18^den Mei zijn post met een redevoering De damnis ex neglectu Juris publici ac privati. Zijne collegiën, vooral over het openbare regt werden niet alleen door Nederlandsche maar door buitenlandsche vooral Duitsche studenten bezocht, en er ging een groote roep van zijne geleerdheid uit. Driemaal bekleedde hij de waardigheid van rector magnificus, in de jaren 1765, 1777, 1788. Bij de nederlegging er van hield hij de eerste reize een redevoering: De communi bono, lege civitatum prima; de tweede reize: de Differentiis praecipuis veteris et recentioris Gentium Europaearum Politiae, en de derde reize: De fructibus, qui ex jurisprudentia perfectiore ad populos Europaeos seculo XVIII pervenerunt. Ter gelegenheid eener promotie met de kap, den 9^den Februarij 1775, sprak hij de literarum studiis florentibus pro eo, quo a populorum rectoribus cohonestantur, pretio. Na de hoogeschool, gedurende een reeks van omtrent 30 jaren, zoo door zijn voortreffelijk onderwijs, als door de uitgave van geleerde werken, belangrijke diensten bewezen te hebben, werd hij, ten gevolge van de hitte der partijschappen, door de omwenteling van 1795 opgewekt, van zijn post ontzet, met toevoeging echter eener cerlijke jaarwedde, en vergunning om ze, ter plaatse waar hij zulks verkiezen mogt, te genieten. Hij vertrok hierop met de zijnen naar Duitschland, en vertoefde aldaar tot den jare 1802, toen hij, na het bedaren van den storm der hartstogten, op de vereerendste wijze in zijue waardigheid hersteld en herwaarts genoodigd werd. De herhaalde en hartelijke aandrang van Curatoren en Senaat overwon eindelijk de zwarigheden, welke de vergevorderde leeftijd van den hoogleeraar, tegen eene nieuwe verhuizing in den weg stelden, en bragt hem, in den jare 1803, tot blijdschap van alle hoogschatters van ware verdiensten, binnen Leyden terug. Hij overleed den 16^den October 1805. De Nederduitsche lofrede, door den hoogleeraar S.F.J. Rau op hem vervaardigd, is bij den noodlottigen ramp van Leyden (1807) verloren gegaan, en de Latijnsche redevoering, waarmede de hoogleeraar

[p. 220]

E. Hageman, zelf een Duitscher, bij de nederlegging van het rectoraat, zijne nagedachtenis vereerde, is ongedrukt gebleven. Nog bezitten wij een lofrede van Bilderdijk op hem (1809), doch deze is minder geschikt om Pestel dan des schrijvers eigene denkbeelden omtrent staats-natuurregt en daaraan verwante onderwerpen te doen kennen.

Zijne afbeelding vindt men in het tweede deel der Gesch. d. Leydsche Hoogeschool van de hoogleeraar Siegenbeek.

Men heeft van hem:

Diss. inaugur. (pro Licent.) de successione inter conjuges ab intestato. Rintel. 1745. 4^o.

Animadversiones quaedam ad Cornelii Taciti Germaniam. Rintelii, 1747. 4^o. en in Longelii

Notitia Hermundurorum, opera Ernesti. T.I.

Elementa juris publ. Universalis. Ibid, 1740-1752.

Programma, de natura legis actionum. Ibid. 1748. 4^o.

Pecuniam qua feudum emtum est in commune conferre debere. Ibid. 1749. 4^o.

De charactere verae virtutis. Ibid. 1750. 4^o.

De modo computandi prorogationem dierum fatalium. Ib. 4^o.

Diss. ad Edictum Carbonianum. Ibid. 1751. 4^o.

Quaest. Juris publ. de homagio. Ibid. 1752. 4^o.

Animadv. quaedam ad Tabulas Immunitatum Academicarum, quas Ernestus, Princeps et comes Schaumburgius a Frederico V, comite Palatino impetraverat. Rintelii, 1752. 8^o.

Progr. de domicilio originis ad L. pen. D. de Senator. Ibid. 4^o.

Juris criminalis Universalis delineationem sistens. Ib. 1753. 4^o.

Diss. fons errorum de Usurarum legitimo investigatus et obstructus. Ibid. 4^o.

Justitia et benignitas legum Germanicarum erga peregrinos examinata. Ibid. 1755. 4^o.

Disp. explanationem juris clientelaris Schaumburgici de obligatione successoris feudalis ad solvendum aes alienum haereditarium. Ib.

Progr. de justitia regnantium remunerante. Ibid. 1756. 4^o.

Prolegomena juris naturae et gentium. Lemgov. 1756. 4^o.

Diss. inaugur. de herede defunctum in debitis pecuniariis non simpliciter repraesentante. Ibid. 1757. 4^o.

Progr. de pretio permutationis numorum, vulgo Auro. Rint. 1757. 4^o.

Progr. de eo, quod inter jus et rationem belli interest. Ib. 1758. 4^o.

Principia juris publici universalis de re judiciaria constituenda delineata. 1758. 4^o.

Progr. de jure actoris et rei in causis civilibus aequali. Ib. 1759. 4^o.

[p. 221]

Gedanken von der Rechtmäszigkeit der Reichsständischen Landposten und der Unverweiszlichkeit eines dieses ausschlieszenden Fürstl. Taxischen Reichspost-Monopolii. (Rint.), 1759. 4^o.

Progr. de dominio maris mediterranei Romanis temere adscripto. Ib. 1760. 4^o.

Diss. de servitute commerciorum. Ibid, 4^o. Lips. 1763. 4^o.

Selecta ad illustrandum jur. publicum et privatum Lippiacum. Ib. 1762. 4^o.

Fundamenta Jurisprudentiae naturalis delineata in usum auditorum. L.B. 1773. 8^o. 1774. 8^o. Ultraj. 1776. Leidae, 1788 (4^a ed.), 1806. 2 vol. 8^o. editio quinta, recognita et auctior. Vert. in het Fr. Utrecht, 1775. 8^o. en in het Nederd. (Gronden der Natuurlijke Rechtsgeleerdheid. Vert. door Mr. F. van Breda, advokaat te Gouda. Gouda, 1783. 2 d. naar de derde uitgaaf).

Solemnia d. IX Februarii 1775 peracta, cum ad concelabranda Academiae Lugduno-Batavae Secularia Doctores crearentur, in quibus Oratio de Literarum studiis florentibus pro eo, quo a populorum rectoribus cohonestantur, pretio. L.B. 1775. 4^o.

Commentarii de Republica Batava. Lugd., 1782. 8^o. recog. et aucti. Ibid. 1798. 3 T. 8^o.

Brevis expositio Reipubl. Batavae. L.B. 1790. 8^o.

Pestel was lid der Maatsch. v. Nederl. Letterk. Tot zijn leerlingen behoorden de erfprins van Oranje en Bilderdijk. Zijn zoon, E. von Pestel, was regeringsraad van het koningrijk Hanover, commandeur van de orde van den Nederl. Leeuw en ridder van de Guelphen-orde.

Zie Saxe, Onom. Liber. T. VIII, p. 147, 148; Docta Germania Hambergero - Meuseliana. T. VI, p. 60, 61, edit. Vtae; J.G. te Water, Narratio de rebus Acad. Lugduno-Batavae cet. p. 52, 227; Bibl. Hagana. T. III, p. 226; M. Siegenbeek, Gesch. d.L.H. D. I, bl. 285, 287, 310, 325, 342, 344, 345, 368-371, 374, 378. D. II, bl. 209-211, 409, 410, 416; Ypey, Gesch. d. Christel. Kerk in de XVIIe eeuw. D. III, bl. 376; te Water, Handel. d. Maatsch. v. Nederl. Letterk. 1806, bl. 3; v. Kampen, Gesch. d. Ned. Lett. D. II, bl. 318, 595; Bilderdijk, Gesch. d. Vaderl. D. III, bl. 366 v.D. VIII, bl. 247. D. XIII, bl. 195 v.; Rotermund, Int. Bl. d. Leipz. Literatur Zeit. 1806, p. 122; Striedel, Hessischen Getehrten-Geschichte; Meusel, Lexikon; Galerie contemp., Biogr. Hist., Biogr. Univ. Nouv. Biogr. Gener.; Kobus en de Rivecourt; Muller, Cat v. Portr.; Boekz. 1773 673, 1778 a bl. 518; Bibl. Hag. T. III, p. 326.