Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 15

[Adriaan Pars]

PARS (Adriaan), den 16^den October 1641 te 's Hage geboren, studeerde te Leyden, werd den 13^den Mei 1671 predikant te Katwijk aan den Rhijn en overleed aldaar den 30^sten Maart 1719, in den ouderdom van 77 jaren. Hij beoefende de Latijnsche en Nederduitsche poezij en vooral ook de vaderlandsche geschiedenis, oudheid- en letterkunde. Als dichter heeft hij weinig of geen verdiensten; als oudheidkundige was hij niet meer dan verzamelaar en als zoodanig verdient hij nevens de Alkemades's, van der Schelling's, Smidsen, Harkenroths en anderen van dien stempel gesteld te worden. Zijne Katwijksche ondheden bevatten een rudis indigestaque moles van allerlei letter- en oudheidkundige aanteekeningen, voor den lateren beoefenaar der vaderlandsche ondheden onmisbaar, schoon zonder de minste oordeelkunde bijeengebragt. Zijn Index Batavicus is voor de Nederlandsche geschiedschrijvers dat Bidloo voor de dichters was.

Hij was in zijn tijd zeer geacht en stond met de vele geleerden en dichters in briefwisseling.

Zijn pertret vindt men vóór de Katwijksche oudheden. Verscheidene dichters hebben ter zijner eere gezongen.

Hij schreef:

Disputatio pro philosophia. 1659.

Varia carmina in theses studiosorum et amicorum. 1659.

Epithalamium in Nuptias praest. consult. viri Joh. van der Mark, Med. dr. Reipubl. Leyd. Secret. et Thes. 1601, 1362. et Lectissimae Virginis, D. Justinae de Vroede. 1675.

Epigramma in Tumulum celeb. Abrah. Heidani, in Acad. Lagduno-Bat, S.S. Theol. Prof. etc. 1687.

Ad Christ. Wittichium etc.

Epigr. in effigiem Fr. Burmanni, in Acad. Ultraj. Th. Profess. primarii, sub effigiem impressum. 1679.

Juniorum Triga. Qui Inclycom Bataviam et imprimls ma-

[p. 104]

gnificam urbem Leidam inter summae urbis Academtae Ecclesiae et ornamenta illustrarunt. 1680.

Oratio in usum et praestantiam scholarum. 1682. 4^o.

In honorem Cl. Cons. viri D. Joh. a Groenendijk, J.U.D. et Ill. Reip. Lugd. Bat. a secretis, et Ejusdem Orationem Ovidianis Elegis, ibidem pronunciatam.

In laudes militares studiosae Juventutis. 1672, cum et in aeternam rei memoriam, ex ampliss. Coss. decreto, numisma argenteum distribueret.

In effigiem Petri van Staveren, apud Lugdunenses Batavos Eloquiorum Divinorum praeconis.

In Orat. inaug. Cl. viri J. Triglandi, Th. Profess. Lugd. Bat., de legitimis fidei propagandae mediis. 1686.

In effigiem J. Triglandi.

Epigr. funeb. in obitum Christ. Wittichii.

Ad celeb. Jac. Gronovium. magni Joh. f. Gronovii magnum filium, Wittichio Justa facientem et dicentem. 1687.

Vota Catvicena ad nob. gener. vir Juv. D. Arn. Bar. in Wassenaer. 1688.

Guilielme III. Princ. Aráus. laetis natalibus. 1688.

In effigiem Rev. Clor. viri Gerbr. a Leeuwen, ap. Amstelod. S.Th. Prof. 1688.

Incomp. reginae Mariae Stuartae, calumniatoris sceleratissimis versibus oppositum distichon ternarium. 1694.

Louwerkrans aan den Heer Willem Swinnaas, Raad en vroedschap in den Briel, over sijn Engelse, Nederlandse en Munsterse krakkeelen. 1665.

Brand in 't water, ter bevestiging van de Heer Johan Brand tot Wateringen. 1669.

Op de katechisatie van de Heer Antonius van Oostrum, Leeraar van Gods gemeente in den Briel. 1669.

Dordrechtse Maagdereije aan denselve, beroepen tot Dordrecht. 1670.

Hollands jubeljaar, of Honderdjarige vrijheid, over het innemen van den Briel, toegeëigned aan de regerende Burgemeesters, mr. Kasper Klotterbrocke en Kornelis Taal. 1672.

Katwijkse fakkelen opgestoken bij het adelijk Bruiloftsbedde van den Heer Willem Tuil, Heer van Bulkestein en Juffr. Jacoba Reigersbergen tot Kouwerwe. 1672.

Herders klagt over het herderlose Valkenburg, van wege het vertrek van den Heer Petrus Hollebeek na Alfen. 1675.

Perelkroon op het hooft van Juffr. Margarethn Taal, ter egt getreden met den heer Pieter Hark van Hoven. 1677.

Alfer ligtswymenis (Eelypsis) en Alkmaars geluk, over het vertrek van P. Hollebeek, na Alkmaar. 1679.

Letterkrans voor mr. Karel Krucius, Raad der stad Leiden,

[p. 105]

over het uitgeven van de nagelaten Schriften van de heer Burmannus. 1682.

Gravebloemen over hel haastig en ontydig lyk van den Heer P. van Staveren, bedienaar van het eeuwig Evangelie tot Leiden. 1683.

Scheepskroon voor den heer Baron van Liere, Heer van beide Katwyken, Sand enz. uit naam van Hollands ridderschap verkoren in den Seeraad tot Amsterdam. 1686.

Een vers onder een nieuwe print van de heer Burman. 1690.

Toortsen op de bruiloft van de heer Antonius Taal, vroedschap en schepen en stads stads arts in den Briel en Juffr. Bregtlanda Brasser. 1691.

Cypressen op het Grav van de Heer Rumoldus Rombouts, voornaam Leeraar tot Leiden.

Rynsburgse oudheden en voortreffelijkheden der Abdye. 1693.

Toejuighing aan de heer David Knibbe, bedienaar van Gods Woord tot Leiden, ter bevestiging van syn soon D.K. tot Leiderdorp. 1693.

Strik van Diamanten, ter gesegenden egte van de heer Mattheus Chitti, en mevrouw Elisabet de Dieu, genaamd ten Grotenhuis. 1693.

Lyktoortsen ontstooken by het Koninglyk Praalbed van de Aldervoortreffelijkste en Grootmagtigste Majesteit Maria Stuart, Koninginne van Engeland enz. Tot algemene droefheid van geheel Europe, in den schoonsten bloey van haer leevtyd schielijk weggerukt, den 7 van Louwmaand des jaars 1695. Infandum Batava jubet renovare dolorem, et Virgo et Pietas. Leid. 1695. 8^o.

Verzen op de boeken van de heeren Burman, van Staveren. Bodaen, Koccejus (de zoon), van Giffen, enz.

Treurtied van den gekruiste Kristus, of korte inhoud van het geheele lyden van den Messias, na de jaerlykse Leidsche Preek-order, volgens maatzang van de X geboden. Leiden 1685. kl. 12^o. verm. 1698. 12^o.

Keten van Heerlykheden ter eeren van de verheerlykte Messias, aan de regterhand van Jehovah. Met de Gevallen van syn Kerk, en deszelvs vijanden, geschreven en uytgebreyd in acht Leerredenen over den CX Psalm. Leiden 1688.

Psalm CX in rym. 1688.

Otia Cattavicena of Katwykze Speeluren, Katwykse Oudheden. Leyden 1688. 8^o.

Messias Vaticinans, of de Profeterende Heiland in syn Vreeselyke en Getrouwe Godspraken ontrent Jerusalem en Werelds ondergang. 1693.

Over het XXIV Hoofdstuk van het Evangelium na de beschrijving van Mattheus met Korte Redenschetsen over hetselve Aenmerkelyke Aanteeken. van saken daertoe dienende. 1693.

Teekenen der Tyden over hetzelvde Hoofdstuk in Rym.

Vervolg der Otia Cattavicena. Leiden 1693.

[p. 106]

Toen Pars in 1673, met kennis en toestemming der Vrouwe van Katwijk, een kerkelijk zegel had doen vervaardigen, met het omschrift: Catti primordia Batavorum, besloot hij dit inschrift uit oude schrijvers te bevestigen, te verdedigen en gaf hierop in het licht:

Eenige Bewysen van de oudheid der Katwyken, van de Huizen te Britten en Sand, groot 20 bladzijden en voegde ze bij de Katwyksche Speeluren, gedrukt achter zijn Keten van Heerlykheden. Na het uitgeven dezer blaadjes, raakte hij in kennis met van Alkemade, die zeer vele stukken, de beide Katwijken en Rijnsburg betreffende, had, en ontving meer dan honderd belangrijke brieven, benevens een ms. beschryving van Katwyk en Rynsburg, door van Alkemade opgesteld. Door deze gewigtige bijdragen, en vooral door de briefwisseling opzettelijk over dit onderwerp met van Alkemade gehouden, was hij in staat in 1697 te Leiden bij Johannes du Vivié en Isaac Severinus, eene geheel op nieuw bewerkte Beschrijving van Katwyk en Rynsburg te geven, onder den titel: Catti Aborigines Batavorum, dat is De Voorouders der Batavieren, ofte de twee Katwyken. Dit werk werd met vele Aantekeningen, Bylagen enz. van van der Schilling op nieuw uitgegeven bij J.A. Langerak en G. de Groot. Leiden 1747. 4^o.

Index Batavicus of Naemrol van de Batavise en Hollandse Schryvers van Julius Caesar af tot dese tyden toe. Met kopere af beeldingen. Leiden 1701.

Op Cat. C. van Alkemade komen MSS. werken van hem voor.

Zie Saxe, Onom., T.V. p. 341; Bibl. Brem, cl. II. p. 771, 772; P. Burmanni, Poëm. p. 290, 291; Paquot, Mém. T. VII. p. 430-432; Schotel, Leven van C.v. Alkemade en S.v.d. Schelling, bl. 140 volgg.; A. Ypey, Gesch. d. Ned. Herv. kerk, D. I. bl. 498, 499; Witsen Geysbeek, B.A.C. Woordenb., D. V. bl. 59; De Wind, Bibl. v. Neerl. Geschied. Voorb. bl. 11; van Kampen, Gesch. de Nederl. Letteren en Wetensch, D. I. bl. 404; Kerk. Dirdr. D. II. bl. 84; Collot d'Escury, Holl. roem, D. V. bl. 115; Brans, Kerk. Reg., bl. 56; Boekz. der Gel. Wereld 1719, a bl. 515; A Moonen, Verz. d. Poësye, bl. 217, 382, 383; Rabus, Boekz. v. Europa, 1696. bl. 190, 557; Acta Lipsiensia, 1702 p. 131. Kok, Nieuwenhuis, Kobus en de Rivecourt, Jöcher, Muller, Cat. van portr. Cat. C. van Alkemade. 1849.