Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 13

[Petrus Nannius of Nanninck Pieter]

NANNIUS (Petrus), of Nanninck (Pieter), in 1500 te Alkmaar geboren, werd, na de eerste beginselen der talen geleerd te hebben, schrijver of klerk bij een procureur, studeerde vervolgens te Leuven, keerde na voleindigde studien naar Alkmaar terug, waar hij gedurende verscheidene jaren het rectoraat aan het Gymnasium bekleedde. Omstreeks 1535 vertrok hij wederom naar Leuven en onderwees aldaar eenigen tijd de fraaije letteren in het collegie van St. Hieronymus. Na het overlijden van Conradus Goclenius, volgde hij dezen als Hoogleeraar van het Collegium trilingue op en aanvaardde dezen post den 1 Februarij 1539 met eene oratie over de ars poëtica van Horatius. Achttien jaren bekleedde hij hem met eere en verwierf zich de achting en vriendschap van de geleerdste mannen van zijn tijd, onder welken van Nicolaas Everardi, president van den hoogen raad, zijne zonen Nicolas Grudius en Janus Secundus, Paulus Leopard, den dichter Cornelis Musius en Nicolas Michault of Micault, lid van den geheimen raad, Philip Nigri, kanselier van het gulden vlies, vooral van Antonius Perrenot de Granvelle, toen bisschop van Atrecht, later kardinaal, die hem een jaarwedde schonk en onder de buitenlanders van Nicolaus Olahus, raadsheer van koning Ferdinand en koningin Maria van Hongarije, gouvernante der Nederlanden, ook van Jacobus Fiesque, Genueesch edelman en bisschop van Savone, zijn leerling te Leuven, die hem met belofte van een groote jaarwedde naar Italië poogde te lokken; doch Nannius vergenoegde zich met het geven van onderwijs en het zamenstellen van geleerde werken totdat hij den 21 Junij 1557 begraven werd, blijkens zijn grafschrift op een zwart marmeren steen, tegenover het altaar van St. Pieter in de cathedrale kerk te Leuven, bij Paquot afgedrukt. Zijne afbeelding vindt men in de Elogia van Miraeus met drie verzen van Andreas Schottus:

[p. 61]

 

‘Nanui, Castalidum decus sororum,

 

Quisque te videat, tuosque foetus,

 

Hand Nanum vocitet, sed ô! Gigantem.

Cornelius Valerius, die Nannius op diens wensch opvolgde, hield een lijkrede op hem, die waarschijnlijk niet is uitgegeven.

Het heeft Nannius niet aan lofredenaars ontbroken, doch voor zoo ver ons bekend is, heeft nog geen geleerde zich opzettelijk bij hem bepaald Men geeft hem den lof van een uitstekend kenner der oude talen en een groot criticus te zijn geweest. Adrianus Junius stelde hem beneden Goclinus. Ook als Latijnsch dichter heeft hij verdiensten, doch Schoockius noemt hem ten onregte onder de belijders der Hervormde godsdienst.

Hij schreef:

Institutionum Juris civilis libri quatuor, olim a Theophilo Antecessore in Graecum e Latino uberius diffusiusque translati .... Graecè editi. Adjectis etiam aliquot Petri Nannii Annotatiuncualis, Lov. 1536, 4^o Deze Annotatiunlae waren oorzaak van een twist tusschen hem en Jacobus Curtius, die deze paraphrase van Theophilus in het Latijn had overgezet.

Declamatio de bello Turcis infercudo, Lov. 1536 (1537) in 16^o.

Ook in de verzameling, getiteld: Jacobi Sadoleti, de bello Turcis inferendo, oratio. Ejusdem argumenti, Othonis Brunsfeldii ad Christianos Principes oratio. Jacobi Fontani, de Rhodi expugnatione, epistola. Petri Nannii declamatio. Ludovici Vivis, de vitâ Christianorum sub Turcâ, opusculum Basiliae, 1538, 8^o. Ook in een andere verzameling door Nikolaas Reusner, getiteld: de Bello Turcico, selectis simae orationes et consultationes, T. IV. p. 80 seqq. Nannius droeg dit werk aan Nicolaas Olahus op.

Demosthenis et Aeschinis Epislolae, Lutinè versae, Lovanii, 1537, 4^o.

D. Basilii Magni, Archiepiscopi Caesariensis, in sanctam Christi Nativitaten Homilia, P.N. interprete, Lov. 1537, (1538) in 16^o. aan Ruard Tapper, deken van St. Pieter te Leuven opgedragen.

D. Basilii Magni, Archiepiscopi Caesariensis, Homiliae tres, cum tribus ejusdem Epistolis, P.N. Alcmariano interprete. I. Homil., in dictum illud Euangelicum secundum Lucam: Diruam horreu mea, et majora exstruam, et de Avaritia II., adversus Divites III., in fame et siccitate habita, Lov. 1538 (1539) opgedragen aan Jan Récamp, abt van Aduard. Deze overzetting overtreft die van Raphael Volaterranus.

Marci Catonis et Phocionis vitae e Plutarcho Latinè versae, Lov. 1540, 4^o.

[p. 62]

Oratio gratulatoria in adventu Caroli V in Belgium, Lov. 1540.

Orationes tres de landibus Eloquentiae, Historiae et Agriculturae, Lov. 1541, 4^o.

Dialogismi Heroïnarum; libellus nunc primum et natus et editus, lectuque dignissimus, Lovan. 1541, 4^o. Paris. 1541, 4^o. In het Fr. Cinq Dialogismes, ou Déibérations de cinq nobles Dames, à savoir Lucrèce, Susanne, Judith, Agnes, Camma, Galatienne, traduit du Latin de Pierre Nannius par Jean Millet, Paris, 1550, 8^o.

Athenagorae, Atheniensis Philosophi, de mortuorum resuirectione; Graecè et Latinè. P.N. Alem. interprele, Lovanii, 1541, 4^o. Ook met dezen titel: Athenagorae, Atheniensis, Philosophi Christiani, liber de Resurrectione mortuorum; Graccè, cum versione Latinâ P.N. Alem. Paris, 1541, 4^o. Ook Athenagorae, Ath. Phil. Christ. Apologia vel Legatio pro Christianis. Ejusdem Liber de Resurrectione mortuorum, Graecè; cum versione Latina Conradi Gesneri et P.N., ex editione et cum annotationibus Henrici Stephani. Accedit ad calcem Phoebadi, Episcopi, liber contra Arianos; ex editione Theodoiri Bezae, (alleen in het Latijn) met de werken van Philo, Basileae, Simon Episcopius, 1558, 12^o. T. II. p. 1401-1441, Ibid. Idem, 1561, fol. It. Paris, 1567, 4^o., achter de Grieksch-Latijnsche uitgave van Justinus, Paris. 1636. fol. Part. II. p. 40-68, Coloniae (Lipsiae) 1686, fol Part. II. p. 40-68.

Epistolae Damiano a Goes, aan het hoofd der door Nannius bezorgde eerste uitgave van diens Hispania, Lov. 1542, 4^o. met de overige werken van Goes, Antw. 1544, 4^o. in de Hispania illustrata van Andreas Scottus, Francofurti, 1603, fol.

Genethliacum in Cl. viri Damiani à Goes, Equitis Lusitani, filium Emanuelem, Lovan, ...... met eenige werken van dezen Portugees, vervolgens in Hispania illustrata P. Scotti, T. II. p. 826, 827.

Demosthenis Oratio de Immunitate adversus Leptinem. Latinè versa, Lovan, 1542, 4^o.

Demosthenis Orationes duae; prima contra Androtionem: secunda de Immunitate adversus Leptinem, Latinè, Basileae, 1542, 12^o.

Funcbris Oratio habita pro mortuo Conrardo Goclenio, Lovan. 1542, 4^o.

Orationes duae gratulatoriae de felici Caesaris Caroli V in Brabantiam adventu, Lovan. 1543, 4^o.

Oratio de obsidione Lovaniensi. Adjunctus est Dialogus de milite peregrino, Lovan. 1543, 4^o.

Synesii et Apollonii Epistolae selectiores e Latinè versae, Lov. 1544, 4^o.

[p. 63]

Deuterologia, sive Spicilegia in librum quantum Aeneidos, Lov. 1544, 4^o.

Castigationes in Titi Livii librum tertium decadis primae, Lov. 1545, 4^o.

M. Tullu Ciceronis Accusationis in C. Verrem liber quintus; cum scholiis et castigationibus P.N. Lov. 1546, 4^o.

Συμμίϰτων, sive Miscellaneorum Decas Una, Lovanii, 1541, 12^o., Lugduni, 1548, 22^o Ook in Thesaurus Criticus van Gruter, Franc. 1602, gr. 8^o. p. 1223-1277.

Een uittreksel van dat boek vindt men in Caroli Sigonii Patavinarum Disputationum adversus Franciscum Robortellum, liber secundus, in quo Ephemeridibus respondetur. Accessit ejusdem ad Epistolam Gabriêlis Faêrnii responsio. Item Petri Nannii adversus Robortellum disputatio, ex libro Miscelleanorum ejus Octavo. Patavii, 1562, 4^o.

Declamatio Quodlibetica de aeternitate mundi (Lovanii, 1549 (1550) mensi Febr. in 12^o.

Duarum sanctissimarum, Agaethae et Lucae, Dialogismi; unà cum Corn. Musii Hymno in eandem divinam Agatham, Lov. 1550, 4^o.

Consulti Chirii Fortunatiani Rhetoricorum libri tres, castigatiores reddati operâ P. Nannii Alcm. Lovanii, 1550, 12^o.

Sapientia Solomonis, unà cum scholiis, Petro Nannio interprete, Basileae, 1552, 4^o.

Leges Municipales civium Mechlinensium, è lingua Teutonica in Latinam translata. Ejüsdem de Magistratuum, rerumque vocabulis difficilioribus. Lovanii, 1552, 4^o.

Ook aan het hoofd der Commentariën van Paul. Christyn over de Costumen van Mechelen (Edit. 4^o. Antw. 1671, fol.)

In Cantica Canticorum paraphrases et scholia, Lovanii, 1554, 4^o.

B. Athan. Magni, Alexandr. Episcopi Opera, Latinè; ex interpr. S.N. et aliorum, Basileae, 1560, fol. 4 vol. Basil. 1564, Paris, 1572, 1581, fol.

Graecè et Latinè, ex interpr. P.N. et aliorum. Accesserunt fragmenta varia et notae variarum lectionum. Heidelb. 1501, 2 vol. fol.

Psalmi XL versibus expressi a Jac. Latomo, Lovan. 1556, 12^o. (15 Psalmen zijn door P.N. in Lat. verzen overgebragt. Zijne erfgenamen bewaarden nog overzettingen van andere Psalmen.)

In P. Virg. Maronis Bucelica. Commentaria docta et accurata, muncque primum in lucem edita, Basil. 1559 (1560). Didericus Langius, hoogleeraar in het Grieksch aan het Collegium trilingue, gaf deze Commentariën na den dood van Nannius in het licht.

Auli Prudentii Clemenlis opera. ex fide decem librorum ma-

[p. 64]

nuscriptorum emendata studio Theodori Pulmanni et Victoris Giselini. Accedunt .... Symmachi et Ambrosii Epistolae adversariae de Religione, cum scholiis P.N. et Victoris Giselini. Desiderii Erasmi commentarius in duos Hymnos Prudentii. Antv. 1564. 8^o.

Scholia in Orationes. D. Ambrosii de obitu Valentiniani Imperatoris, de excessu fratris sui Satyri etc. in de uitgaven van Ambrosius, Basilcae. 1567. Paris 1569. pl.

Apologia super Annotutiunculis in Theophilum; adversus quemdam Jacobum Curtium in Thes. Crit. Gruter. Francof. 1602 T. I. p. 1378-1386.

In Q Horatii Flacci Artem poëtieam commentarius, in deuitg. van Horatius met den comment, van L. Torrentius Antv. 1608, 4^o. p. 787-789.

De claris Romae Corneliis, Libellus ad Cornelium Musium in de uitg. van C. Nepos te Frankfort 1608. fol, met Nepos en Sextus Aurel. Victor, uitg. van A. Schottus. Midd. 1609. fol.

Epistola Paulo Leopardo in Goldast, Phil Epp cent. una. Francef. 1610. in 8^o. p 245, 246.

Somnium sive Paralipomena Virgilii res Inferae a Poëta relictae, hactenus non editum. Lovan. 1611. 16^o.

Somnium alterum: in Lib. II. Lucretii Praefatio, habita Lovanii in Collegio Trilingui, achter het vorige (p. 31-53), beide door Erycius Puteanas uitgegeven.

Epistola ad Cornel. Gualterum et Georgium Cassandrum, in Ill. et clar. vir. Epp. door Bertius uitgegeven. L.B. 1617. 8^o. p. 74.

Hij liet in handschrift na:

Epistola de obsidione Lovaniensi per Rossemium, ad Micaulium patrem.

Oratio purgatoria.

Praefatio in adversarias orationes Demosthenis et Aeschnis.

Praefatio in Homerum

Ecloga, et Apodemia, interlocutoribus Faleso et Mylace.

Oratio de amore in librum quartum Aeneidos, weleer in bezit van B. Vulcanius, thans in de Acad. Bibl. te Leyden.

Gratulatio ad Mariam Angliae reginam pro felici connubio et restauratâ Majorum religione.

Enarationes sive scholia in Oratorem Ciceronis.

Enarationes in Manilianam Ciceronis, s. Orationem pro Lege Manilia.

Publii Terentii comoediae sex cum Aelii Donat. aliorumque Veterum commentariis et Calphurnii in tertiam Comoediam Interpretatione. Paris 1536. fol Liber hic emendationibus et notis. P. Nannii undique refertus est, zie Bibl. Emtinckiana. (Amst. 1753) p. IV. p. 23.

M. Plauti Comoediae viginti. Parisiis Rob. Stephanus. 1530. in fol. c. emendat. et notis mss. P.N.

[p. 65]

De Bibliotheek te Leyden bezit:

‘Excepta ex libro sexto historiarum Polybii de populi Romani domestica, militarique disciplina per P.N.

Index librorum quos scripsit P.N.

Zie M. Adami, Vitae Phil.; Id. Exordia Colleg. Tril. p. 50-54; Id. Fasti, p. 279, 281; Borrichius, de Poëtis, p. 147; Graevii, Cohor. Musar. p. 329, 332; P. Cunaei, Epp. p. 100; Val. Andreas, Bibl. Belg. p. 749-751; Foppens, Bibl. Belg. T. II. p. 994; Sweertii, Ath. Belg. p. 625-627; Pope Blount, Cens. Celeb. Auth. p. 664 seqq. Th. Magyri, Eponym. p. 610; Medici, De Vita et Script. P.N. in Acad. Bunon. 1849. T. IX. p. 411. Saxe, Onom. T. III. p. 187; L.G. Gyraldus, Dial. II de Poël. p. 561 Oper. Castaleonis Prosopogr. P. III. p. 174; Aub. Miraei, Elogia Belg. (edit. 1602) p. 151-153; Joan Coster, Epist. Ded. Ambros. Oper. Praef.; Lipsii, Lovan. L. III. C. 4; Adr Junii, Batavia, (ed. 1652) p. 395, 396; Huetius, de claris Interpp. edit. Hag. p. 231; Thuanus, Hist. sui temp. lib. 19 in fin. Crenii Anim. Phil. P. XI. § 10. p. 88, 93; Gerdes, Flor. libr. rar. p. 257. Cat. Bibl. Bunav. T. I. Vol. II. p. 1663; J. Fabricii, Hist. Bibl. P. I. p. 68; Hoeufft, Parn. Lat. Belg. p. 19, 254; Peerlkamp, de Poët. Lat. Neêrl. p. 60; P. Schotte, Hisp. Ill. T. II. p. 828. Jöcher, Adelung, Niceron, Mém. T. XIV. p. 35; Paquot, Mém. T. III. p. 123; Teissiir, Elog. T. I. p. 120; Biogr. Univ. i.v. Baillet, Jugem. T. II. p. 161. no. 360. p. 393. no. 837. Moreri, Nouveau Dict. Hist. i.v. Goudhoeven, Chron. bl. Boxhorn Tooneel; Chron. van Alkm. bl. 210; Eikelenberg en Boonkamp, Alkm. en zijne Gesch. D. II. bl. 42, 120, 111, 422; Paauw, Europaas Lutherdom, bl. 352; Collot d'Escury, Holl. Roem, A. IV. (1) 122; van Kampen, Bekn. Ges. der Ned. Lett. en Wet. D. I. bl. 76; Hoynck van Papendrecht, Anal. T. II. P. I. p. 177, 238, 379; Delprat, Over de Broed. van G. Groete, bl. 67; Bat. Sacra, T. I. p. 158; Luiscius, Hoogstraten, Kok, Nieuwenhuis, Kobus en de Rivecourt, Cat. Publ. Lugd. Bat. p. 4, 30, 31, 119, 163, 246, 254, 257, 266, 278, 346, 348, 349, 350; ms. Index libr. quos scripsit P.N.; Bibl. Hulthem. No. (Index) Cat. G.J. de Servais, No. 3107; Cat. J. Koning, D. II. bl. 159.