Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 13

[Alexander Petrus Nahuys]

NAHUYS (Alexander Petrus), zoon van den voorgaande, werd den 10den van Louwmaand 1737 te Monnikendam geboren, en studeerde sedert 25 van Herfstmaand 1753, voornamelijk onder de leiding der hoogleeraren van Lom, van Haastenburg en 's Graeuwen te Harderwijk. Den 30sten van Zomermaand 1761 promoveerde hij in twee vakken, eerst verdedigde hij eene diss. philos. de Chemiae in Physicâ usu (Hard. 1761) en vervolgens gemengde medische stellingen. Nadat hier op van Lom en 's Graeuwen korte redevoeringen gehouden hadden, werd hij door den eerste in de wijsbegeerte, door den ander in de geneeskunde tot doctor bevorderd. Deze, zoo roemrijke dubbele promotie werd nog terzelfder dage door een

[p. 38]

andere, veel beteekenende plegtigheid gevolgd Hij zag zich namelijk de bijzondere vergunning verleend, om op den hoogeren katheder, van waar slechts de met de kape gepromoveerden spreken, eene plegtige redevoering tot het laatstgenoemde studievak betrekkelijk te houden, namelijk de quaestione utrum Uroscopus ex sola urinae inspectione, neglectis reliquis morborum criteriis, quosvis morbosos affectus detegere iisque éx arte mederi possit. Dit stuk werd niet slechts afzonderlijk uitgegeven, Hard. 1761, maar ook gevoegd achter zijn Tractatus chem., continens nova quaedam experimenta cum basi salis marini, nitri et aluminis, Pars I, Amst. 1761, 8^o.

Hierop deed Nahuys eene wetenschappelijke reis door Frankrijk, waarna hij zich te Hoorn, later te 's Hage als arts vestigde. Intusschen verhinderde hem de zorg voor de kranken geenszins door het schrijven van belangrijke waarnemingen zich binnen- en buiten's lands beroemd te maken. Vooral verwierf hij zich grooten roem door zijne Diss. de qualitate noxiâ aëris in nosocomiis et carceribus efusque remediis Lat. et Belg.; Harl. 1770, 8^o., door de Koninklijke Akademie der Wetenschappen te Lyon met den dubbelen eereprijs bekroond. Te Harderwijk tot opvolger van van Haastenburg benoemd, opende hij in Hertstmaand 1771 zijne lessen, doch hield eerst den 10den van Zomermaand zijne inwijdings-oratic de Anatome Chirurgiae dextra, ipsiusque neglectu, uberrimo calamitatum et errorum fonte; Hard. 1772, 4^o.

Twee jaren daarna handelde hij bij de overdragt van het rectoraat De salutari et noxia virtutis et vitiorum in sanitatem operatione. Vier jaren later vertrok hij naar Utrecht, waar hij den 23sten van Wijnmaand 1775 zijne betrekking aanvaardde met eene rede de religiosa plantarum contemplatione, acerrimo ad Divini Numinis amorem et cultum stimulo, Traj. ad Rhen. 1775, 4^o. door J. Voorduin, med. stud. in het Nederd. vertaald en aldaar uitgegeven, 1776, 8^o. Hij huwde Brigitta Alida Avenhorn en overleed den 6den April 1794.

Hij gaf nog in het licht:

Waarneming over de inenting van zijne eenige dochter, Hoorn, 1771, 8^o.

Paralièle de la Taille laterale de Mr. le Cat avec celle du Lithotome caché, suivi de deux dissertations etc. Par Claude Nicolas le Cat, publié par Alex. Pierre N. Amst 1766, 8^o.

Waarneming van een volkomene opstopping van water en ven eene hevige longontsteking, welke laatste door eene van zelve voortkomende kwijling gelukkig en volkomen geredt werdt, in Verhandelingen van het Zeeuwsch Genootschap, 1773, D. II. bl. 435.

Waarneming van eene ontlasting van een aanmerkelijk aantal van waterblaazen door den afgang, t.a.p. 1773, D. III. bl. 475.

[p. 39]

Verhandeling over de langzame belette doorzwelging van het voedsel in den slokdarm, in Verhand van de Holl. Maats. van Wetensch. te Haarlem, 1769, D. IV. bl 177.

Kruidkundige Waarneming en beschrijving van het geslacht, genaamd Cyanella capensis. Met afb. in Verh. van het Prov. Utr. Genoots. der Wet, 1789, D. IV. St. 2, bl. 50.

Verhandeling over een bijzonder middel van zout uit de Wiesembryanthemum chrystallinum of IJsplant, t.a.p. 1789, D. IV. St. 2, bl. 154.

Verhandeling over den waren aart van het rottenkruid en deszelfs werking op sommige middenzouten, t.a.p. 1789, St. II. bl. 115.

Onderzoek of het phlogiston het ware beginsel der ligchamen is, met dubbel goud bekroond, t.a.p. 1789, D. V. bl. 1.

In de Hist. en gedenkschriften van de Maatsch. tot redding van drenkelingen binnen Amsterdam, 6de stukje (aldaar 1776), vindt men eene hoogst belangrijke waarneming van zijne hand, die ook zijn menschlievend hart tot eere verstrekt, omtrent het bijbrengen eener schier hopelooze drenkelinge.

Diss. de stupendâ impr. crami carie per naturam et artem feliciter curata. Resp: A. van Solingen, Traj. ad Rhen. 1780, 4^o.

Diss. chem. de aquae origine ex basibus aëris puri et inflammabilis, secum invicem combinatis, Traj. ad Rh. 1789, 8^o.

Zie Kobus en de Rivecourt, Heringa, de Aud. p. 153. S. Rau, Orat. Paneg. ad natat. Centes. etc. (Ser. Prof.) Verv. op Wagenaar, D. XXIV. bl. 302; Bouman, Ges. der Geld. Hoog. bl. 315, 341, 402, 517, 608; Rotermund, Vogel. Neuer Med. Leipz. gel. Zeit. 1777. p. 641; Holtrop, Bibl. Med. Chir. p. 258; Cat. Bibl. à Roy. T. IV. p. 1801 T. V. p. 2105; Bibl. Halth. no. 6324; Nieuwe Vad. Letteroef. D. IV. I. 432, 493, D. V. I. 100, 2. 564; Vad. Letteroef. D. VI. I. 366, Arrenberg, Naaml. van Boek. bl. Cat. der Nat. Bibl. no 1755; Cat. der Bibl. van het Zeeuwsch Gen.