Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 12. Tweede stuk

[Marten Micronius]

MICRONIUS (Marten) of de Kleine, in het begin der 16^e eeuw te Gend geboren, werd reeds vroeg met de gezuiverde leer bekend, en zocht een schuilplaats in Engeland, waar de jeugdige koning Eduard VI hem onder zijne bescherming nam, en benevens den superintendent à Lasco, en de predikanten Delenus, Riverius en Gallus tot leeraar der eerste gemeente, die hij de Augustijnen kerk te Londen had afgestaan, werd aangesteld. Hij arbeidde met ijver aan hare stichting en de bevordering harer belangen totdat Maria op den troon kwam, en de vervolging der Protestanten een aanvang nam. Hij behoorde tot hen, die den 17 September 1553 met 2 schepen uit Gravesend zeilden. Dat, waarop hij zich met à Lasco en Uitenhoven bevond, landde na zware stormen in Denemarken, maar noch hier, noch in eenig oord, waar de Lutheranen den boventoon hadden, vonden de vluchtelingen een schuilplaats. Eindelijk werd hun er een in Oost-Friesland geopend, en Micronius in 1554 tot predikant te Norden beroepen. Hier bragt hij veel toe tot uitbreiding van het Evangelie, hield de eerste leerrede bij de hervormde gemeente te Frankfort aan de Main, en maakte zich inzonderheid verdienstelijk bij zijne gemeente, toen deze

[p. 834]

door een zware pestziekte bezocht werd. Hij overleed den 12 September 1559.

Welk een man hij was, blijkt uit de volgende getuigenis van zijn landgenoot Utenhoven, die hem van nabij gekend heeft:

‘Wat vader Micronius aangaat,’ dus schrijft hij in de voorr. van zijn Waarachtig Hist. Verh. bl 17, ‘in dien man is zulk een opregtheid, zulk een ijver tot vrede en eenigheid, zulk eene heilzame gezonde leer, zulk een godzalig rein verstand om op alles te antwoorden en een uitstekend oordeel om de schriften te onderzoeken en te verklaren, wat ook onze tegenpartijders hier verdichten en zeggen, dat ik voor mij wensche, dat Christus kerk vele zulke mannen mogt hebben. Dat nu dit mijn oordeel en getuigenis over hem op geenerlei wijs valsch is, kan ieder een, gelijk de leeuw uit zijn klaauwen gekend wordt, verstaan en ligt vernemen uit de zamenspraken, die hij over eenige strijdende punten gehouden heeft en hier van ons geboekt zijn, al waren er geen onnoemelijke getuigenissen dergenen voorhanden, die hem zeer wel gekend en gehoord hebben.’

Hij schreef:

Een waerachtighe historie van Hoste, (ghenaemt Jooris) van der Kateleyne te Ghendt, om het vry opentlick straffen der afgodischer leere ghebrandt. z. pl. of j.

Een claer bewys van het recht ghebruyck des Nagtmaals Christi, ende wat men van de Misse houden zal. Ghedrukt binnen Londen by Collinus Volkwinner. Anno 1554.

Uit de voorrede blijkt dat hij dit werkje in Londen den 8 April 1552 geschreven heeft en door den druk heeft gemeen gemaakt. Het is herdrukt in 1561.

De cleyne Catechismus, kinder- of berichtleere der Duitscher ghemeente te Londen. Ghemaeckt door Marten Micron. Londen 1551. Embden 1559.

Christlicke ordonantien der Nederlantschen ghemeynte Christi, die van den Christelicken prince Co Edewart den VI in het jaar 1550 te Londen inghestelt was..... waertoe ghedaen is 't Priuilegium des voornoemden Co. Ed. den VI ter opbauwinghe der voernoemde Nederlandtscher ende andere antlandischer ghemeynten. Gedr. buiten Londen by C. Volkwinner 1554, 8^o. 1560-1564-1565.

Antichristische leere, ende onwarachtige valsche verhael van de handel ofte gespreck anno 53 minder getal, tussche hem ende mij van die Alderheyl. Menschwerdinghe ons Heeren Jesu Christe voor vele getuygen gheschiet. Met noch een hertgrondelyckescherpe Sendtbrief oft Vermaninge aan hemseluen enz. z. pl. of j. (C. 1570) In 1 dl. kl. 8^o. Beide geschriften zijn anoniem uitgegeven en bij denzelfden gedrukt.

Ein kort Underricht, voor den eentfoldigen Christen de desz.

[p. 835]

Heren hillich Aventmahl werdiglijcken willen geneten. David Mart. Mycronius ende Vincent Phrisium, Deners der Gem. Chr. Tho Norden. Gedrukt na het Original van 1554 den 8 Decemb. (in 't laatst der 17^e eeuw of later) kl. 8^o.

Een waerachtig verhaal der t'zamensprekinge tusschen Menno Simons en Martinus Mikron van der Menschwerdinge Jesu Christi. Met eener kleyner verklaringe op derzelven end anderen twistigen artikelen in den naesten bladt angheteekent. Gedruckt te Emden by Gellium Ctematium. Anno 1556 den 18 Junij. (Dit gesprek is te Wismar gehouden in 1553), Anno 1564. kl. 8^o.

Apologie of verantwoordinge. Marten Microns op 20 verscheyden artikelen, die Menno Simons tegen het disputatie boeksken in druk heeft uitgegeven. Anno 1558.

Apologeticum scriptum Martini Micronii, qui Ecclesias Orientalis Frisiae, a Joachimo Westphalo, aliisque ei similibus, falso traductas, modeste tuetur ac purgat. Responsum item ad quandam ejusdem Westphali epistolam, de iis rebus scriptam, quae post Anglicarum Ecclesiarum dissipationem Hamburgi, aliisque vicinis locis anno 1554 acciderunt. Inseruntur hîc non nulla de Coenae Dominicae negotio, quae legisse pium lectorem haud quaquam poenitebit. Anno 1557.

Van de weerdigheydt, nutheydt ende noodigheydt der Christelyker vergaderingen. Eerst in den Latyne gescreven door Marten Micron ende nu tot stichtinge der eenvuldiger in nederduytsche trouwelyck overgezet. Gedrukt anno 1561.

Dit werkje, na Microns dood uitgekomen, heeft hij niet mogen voltooijen, 't geen door zijn goede vriend Nicolaas Carineus, is geschied.

Kirchen-ordnung, wie die unter dem Christlichen Konig aus Engelandt Edward dem VI in der stadt Londen, in der Niederlendschen Gemeine Christi, durch Kon. Majest. mandat geordnet und gehalten worden, mit der Kirchendiener und Eltesten bewilligung, durch Hernn Johan van Lasco, Freiherren in Polen, Superintendenten derzelbigen Kirchen in Engelland en lateinischer Sprach weitleufftiger beschrieben, aber durch Marten Micronium in eine Kurtze Summe verfasset, und jetzund verdeutchet. Gedrukt in der Churfurstlichen Statt Heidelberg durch Johannem Mayer 1565. De voorrede is van Micronius geschreven in 1554.

Alle zijne schriften zijn hoogst zeldzaam.

Zie J. Utenhovii, Simplex et fidelis narratio de instituta ac demum dessidata Belgarum alîorumque peregrinorum in Anglia ecclesia, et potissimum de susceptis postea illius nomine itineribus, quaeque eis in illis evenernnt. Bas. 1560; Bertram, Hist. Joh. à Lasco, P. II. p. 282, 308; Miscell. Gron. T. III. p. 88; Hoyer, Apol. Nord. p. 72, 78; M. Schoock, de bon. Eccles. et Canon. Ultraj. p. 462; Voetii Polit. Eccles. T. I. P. I. L. II. Tract. I. C. I. p. 340;

[p. 836]

Venemac, Hist. Eccles. T. VII. p. 263; Gerdesii, Floril. p. 250, 251; H.R.T.v. Alphen, III. p. 128, 144, 231; Prol. Oec. Cat. Pal. sign. C. Col. 6; U. Emmius, Rer. Fris. Hist. p. 948, 950; Harckenroth, Naaml. bl. 230, 237; Meiners, Oostfriesl. Kerkel. Geschied. D. I. bl. 321 verv.; D. II. bl. 381 verv.; Enis, Kort ber. bl. 167, 168; Le Long, Hist. Verh. bl. 41-47, 55; Freyland, Kerk. Gesch. III. bl. 159; Ypey en Dermout, Gesch. d. Ned. Herv. Kerk, D. I. bl. 155, 434, 525 en aant.; Reershemius, Ostfriesl. Prediger denkmahl, S. 223 ff., 804 ff.; Koecher, Cat. Hist. d. Ger. kerk, bl. 184, 185, 186, 228; Mensinga, Over de Liturg. schriften, bl. 25; Kist en Royaards, Kerk. Archief, 2^de serie, D. II. hl. 43, 156; D. IV. bl. 282, 294; Glasius, Godgel. Nederl.; van Mieris, Ned. Vorst. D. III; Cat. d. Maats. v. Ned. Letterk. D. I. bl. 186; Cat. v. Fred. Muller, bl. 94; Cat. J.v. Voorst, T. I. p. 133, 134, 138, 144, 150, 251; Cat. Heringa, p. 49.