Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 11

[Johan Hendrik van Lom]

LOM (Johan Hendrik van), werd den 21 Dec. 1704 te Nymegen geboren, waar zijn vader, Theodorus van Lom, tot den deftigen koopmanstand behoorde en hij aan het Gymnasium de eerste geletterde opvoeding ontving. Van 1723-1727 studeerde hij aan de Utrechtsche hoogeschool en bezocht hij de gehoorzalen van Duker, Mill, Odé, Joh. Ens en Lampe, en volgde ook de philosophische lessen van Jos. Serrurier. Onder diens leiding maakte hij zulke gelukkige vorderingen in de wijsbegeerte, dat hij den 16 Zomermaand 1727, na openlijke verdediging zijner Disputatio de immortalitate animae tot doctor in die wetenschap bevorderd werd. Toen Lampe naar zijne geboorteplaats Bremen terugtoog, volgde van Lom zijne leermeester derwaarts. Brandende zucht voor wijsbegeerte en wiskunde, waarvoor zelfs de genegenheid je-

[p. 575]

gens dien beroemden Godgeleerde moest onderdoen, dreef hem weldra naar Leyden, toen door het licht van 's Gravezande en Wittich beschenen. In 1729 benoemde hem de regering van Bremen tot hoogleeraar in de wijsbegeerte aan hare hooger' Gymnasium. Hij aanvaardde den 27 van Herfstmaand v.d.j. zijn ambt met eene redevoering over de noodzakelijkheid der wiskunde voor de kennis der Natuur. In hetzelfde jaar werd hij op de nominatie te Franeker geplaatst, na het vertrek van Jo. Oosterdijk Schacht als Med. Prof. naar Utrecht. Vijf jaren had hij zijne betrekking te Bremen vervuld, totdat ten jare 1734 de dood van Prof. van Houten den gewonen leerstoel der wijsbegeerte en wiskunde te Harderwijk ontledigde. Tot diens vervulling werd van Lom beroepen. Reeds den 30 van Slagtmaand betrad hij zijn nieuwen catheder en hield den 17 van Zomermaand 1735 zijne intreê-rede de Vinculo rationis cum experientia in scientiâ naturali.

In 1737 sprak hij als aftredende Rector Magnificus over de beschaving en volmaking des verstands, door de beoefening der wiskunde te verkrijgen, (de ingenii cultu et perfectione ex Mathematum tractatione consequendâ) en in 1743 over de grondslagen der zekere menschelijke kennis, (de principus et fundamentis certae cognitionis humanae), naderhand uitgegeven met den titel: Sermones academici duo de principiis, etc. L.B. 1749. 4^o. Wat hij daar omtrent de onmiddelijk der ziel ingedrukte denkbeelden als grondslagen onzer kennis zegt, luidt zeer Cartisiaansch. Het geheel is, uit zijn standpunt beschouwd, zeer lezenswaardig, maar de stijl niet even Latijnsch. Naauwelijks had hij die laatste taak volbragt, of Curatoren benoemden hem ‘om zijne persoonlijke verdiensten, zonder gevolgtrekking, tot Hoogleeraar der sterrekunde. De wiskunde had hij reeds vroeger aan zich verpligt door eene belangrijke uitgave van Euclides. Voorts beijverde hij zich om de Electriciteit en andere natuurverschijnselen door menigvuldige, toen nog nieuwe proeven, in het licht te stellen, waartoe hem eene rijke verzameling van mathematische en physische werktuigen zeer te stade kwam. Ook gaf hij lessen aan zijne studenten, die, met algemeene toejuiching, op een mathematische trant, het bestaan der Godheid zochten te betogen. Wis- en Natuurkunde was de groote spil, waarom de studie van van Lom, 's Gravezandes getrouwen leerling, zich steeds wendde. Want zelfs zijne Bovennatuurkunde ging bij Euclides ter schole. Van Loon vervaardigde ook hemelgloben en brandspiegels, wnarin hij werd bijgestaan van Albert Krüger, hoogl. in de wiskundige wetenschappen aan het gymnasium te Bremen.

In 1761 leide hij het rectoraat neder met eene Oratio de animo humano se ipsum cognoscente. In April 1763 overleed hij in den ouderdom van 58 jaren, en den 21 dier maand

[p. 576]

werd zijn lijk met veel staatsie ter aarde besteld. Hij huwde Maria Suzanna Camper, die hem twee kinderen schonk, Florentius Petrus, die volgt en Theodora Zegerina, gehuwd met den geleerden Did. Heineken, Doctor der wijsbegeerte en predikant te Doornspijk. Behalve de gemelde schriften gaf van Lom in het licht:

De necessitate Matheseos in Physica, Bremae, 1729.

Euclidis Elementorum Libri VI priorum planorum ac XI et XIII solidorum. cum explanatione et demonstrationibus Ch. Clavi etc. Amst. 1738. 8^o. met koperen plaat en eene levensbrechrijving van dezen wijsgeer.

Oratio de methodo veram tractandi Physicam. Brem. 1732.

De met platen opgehelderde beschrijving van zeker, door hem waargenomen, luchtverschijnsel.

Observatio singularis cujusdam phaenomeni in coelo conspicui d. 3 Martii 1733 instituta (Nov. Act. Erud. 1733.)

Zie Boekz. der Gel. Wer. 1729. b. bl. 94, 1734. b. bl. 495, 1735. b. bl. 232, 1736. D. I. bl. 703; Collot d'Escury, Holl. Roem, D. VI. St. I. bl. 28; Hist. Lett. en Boekb. D. I. bl. 197, D. II. bl. 899; Bouman, Gesch. der Geld. Hoog. D. II. bl. 138, 183, 236, 694; Kobus en de Rivecourt, o.h.w. Poggendorff, Handw. zur Gesch. der Exacten Wissensch.