Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 11

[Roland de Lassus]

LASSUS (Roland de) of Orlando di Lasso, Orlando Lasso, Roland Lassé, Roland Lass, Roland de Ladre, een beroemd musicus uit de zestiende eeuw, in 1520 te Bergen in Henegouwen geboren, was in zijne vroege jeugd koorknaap in de parochie van St. Nikolaas en vertrok op zijn twaalfde jaar, in het gevolg van Ferdinand van Gonzaga, onderkoning van Sicilië, naar Italië en bleef omstreeks drie jaren met hem in Milaan. Achttien jaar oud, volgde hij Constantijn Castrcotto naar Napels, waar hij bijna drie jaren bij den markies de la Terza doorbragt. Uit Napels begaf hij zich naar Rome, waar hij kapelmeester der kapel van St. Jan van Lateraan was. Twee jaren later reisde hij met Julius-Cesar Brancaccio, Napolitaansch edelman, naar Frankrijk, vervolgens naar Engeland, waar hij door Hendrik VIII met eere werd ontvangen. Van daar ging hij naar de Nederlanden en vertoefde eenigen tijd te Antwerpen, van waar hertog Albert van Beijeren hem in 1557 naar Munchen riep en tot zijn eerste kapelmeester aanstelde. In 1574 werd hij door de aanbiedingen van Karel IX bewogen, om met zijn gezin naar Parijs te gaan, doch onder weg den dood van dezen vorst vernomen hebbende, keerde hij naar Beijeren terug, en verbond zich aan prins Willem, zoon van Albert.

Keizer Maximiliaan II had zoo groote achting voor zijne talenten, dat hij hem tot den adelstand verhief. Hij stierf den 13den Junij 1593 te Munchen. Hij werd in zijn tijd voor den eersten musicus van Europa gehouden. Men zeide van hem:

Hic ille Orlandus lassum qui recreat orbem.

Het volgend grafschrift werd op hem vervaardigd:

‘Étant enfant, j'ai chanté le dessus:
Adolescent, j'ai fait la contre-taille:
Homme parfait, j'ai résonné la taille:
Mais maintenant, je suis mis au bassus,
Prie, Passant, que l'esprit soit là-sus.

Een schilder, Bosquier genaamd, vervaardigde zijn portret, waaronder men het volgende distichon plaatste:

‘Ut Mons Orlandum Lysippi fingeret arte,

Bosquier hanc tabulam pinxit Apellis ope

[p. 184]

De regering van Bergen liet naar dit portret een standbeeld vervaardigen, dat men langen tijd in de kerk van St. Nicolas heeft gezien, met den naam van Orlando di Lasso op het voetstuk en deze regels er onder:

Montigenae Orlando, quod eo nascente renata est

Musica. Montenses hoc posuere decus.

Hij gaf in het licht:

Meslanges d'Orlando de Lassus, ou Recueil de ses plus beaux ouvrages de Musique, Paris, Adr. le Roy et Rob. Ballard, 1576. Deze bundel bevat epigrammen, sonnetten liederen van Marot, Ronsart en andere Fransche dichters, door hem op muziek gesteld.

Continuation des Meslanges d'Orlando de Lassus etc., Paris, Adr. le Roy, 1584.

Theatrum Musicum.

Patrocinium Musices.

Motetorum et Madrigalium libri, trium, quatuor, quinque, sex et octo vocum, te Napels, Venetië, Munchen en Antwerpen gedrukt.

Liber missarum.

In de koninklijke bibliotheek te Munchen berusten nog 191 zijner compositiën.

Hij huwde Regina Weckinger, die den 3den Junij 1600 overleed.

Zijn portret vindt men in een zijner Mss. te Munchen (Boetpsalmen) en daarnaar o.a. vóór de Notices biographiques van Delmotte en vóór De Levensgeschiedenis van Orland de Lassus door Dr. F.C. Kist, 's Grav. 1841. 8^o., waarin men de opgave vindt van de meest belangrijke bronnen over hem.

Zie Val. Andreas, Foppens, Paquot, Moreri, Sweertius, H Delmotte, Not. sur Roland de Lattre, Lasse ou Lassus Valenc. 1836. 8^o. A. Matthieu, Rol. de Lattre, sa vie et ses ouvr. Gend, 1856. 8^o. Rol. de Lassé, Comp. Belge, né à Mons en 1520 in Mess. d. Scienc. Hist. 1850. p. 163. Thuani, Hist. Lib. 57, p. 166, (ed. 1607) Brasseur, Sydera ill. Hann. Script. p 84, 85. Teissier, Elog. T. IV. p. 203 (uitg. van 1715). Boussu, Hist. de Mons, p. 180, 433.