Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 11

[Johannes de Laet]

LAET (Johannes de) te Antwerpen in den jare 1582 geboren, gaf reeds in zijne jeugd vele blijken van zijne neiging voor de aardrijkskunde. Hij gaf eene Historie der W.-Ind. Comp. van haar begin tot de jare 1656 en Beschrijving van Zuid-Amerika, of liever West-Indië, vooral der bezittingen van de Spanjaarden en Portugezen in XVII boeken. Ook was hij een der beste en ijverigste medewerkers van de verzameling van staat- en aardrijkskundige beschrijvingen der onderscheidene landen van den aardbol, welke te dier tijd in 48 kleine deeltjes zijn uitgegeven en onder den naam van de Elzeviersche Respublica bekend zijn. De Laet leverde voor deze zakbibliotheek o.a. Nederland, Frankrijk, Pruissen, Spanje, Portugal, Polen, Litthauwen, Lijfland, Turkije, Perzië en het rijk des grooten Mogols. Toen de beroemde Hugo de Groot eenige aanmerkingen, betreffende de oorspronkelijke bewoners van Amerika, had in het licht gegeven, verschilde de Lact met

[p. 27]

dezen geleerden man, en gaf in 1663 eene wederlegging in het licht, die door de Groot met weinig bezadigdheid werd beantwoord. Hij had zich te Leijden gevestigd en overleed in 1649. Zijn vriend Claudius Salmasius betreurde, dat hij door den dood van de Laet, zijn regterhand had verloren. Met dezen en Jos. Scaliger hield hij briefwisseling. Hij was bewindhebber der West-Indische Maatschappij en lid van de Sijnode nationaal te Dordrecht in 1618 en 1619.

Van zijn gelaat bestaat eene voortreffelijke ets door J.G. Bronckhorst vervaardigd.

Hij schreef:

Hispania sive de Regis Hispan. Regnis et opibus Commentarius, Lugd. Bat. 1629. 24^o.

Gallia, sive de Francorum Regis Dominiis et opilus, als boven.

Belgii Confoederati Respublica, Ibid. 1630. 16^o.

Turcici Imperii Status, seu discursus varii de Rebus Turcarum.

De imperio magni Mogolis sive India vera comment. 1630.

Portugallia seu de illius regnis et opibus comment. Ibid. 1642. 24^o.

Respublica Poloniae, Lithuaniae, Prussiae et Livoniae, Amst. 1642. 24^o.

Novus Orbis, seu Descriptio Indiae Occidentalis, novis Tabulis Geographicis et variis animantium, plantarum, fructuumque iconibus illustrata, Libr. XVIII, fol. Lugd. Bat. 1633, ap. Elzevir; ook in het fransch ald. 1640.

De Gemmis et Lapidibus, Leidae, 1647. 8^o.

Notae ad Dissertationem Hugonis Grotii de Origine Gentium Americanarum et Observationes aliquot ad meliorem indaginerin difficillimae illius quaestionis, Amstelod. ap. Elzevir, 1644, Paris. 1643. 8^o. Amstelod. 1693. 4^o.

Hierop schreef Grotius:

Dissertatio de Origine Gentium Americanarum, adversus Obtrectatorem, opaca bonum quem facit barba, Par. 1643, 8^o.

Welke de Laet beantwoordde met:

Responsio ad Dissertationem secundum H. Grotii de Origine Gentium Americanarum, Amst. 1642, 1644, 1646, apud Elzevir, 8^o.

M. Vitruvii Pollionis de Architectura Libr. X cum Notis; praemittuntur Elementa Architecturae collecta ab Henr. Wottono; accedunt Lexicon Vitruvianum Bern. Baldi Urbinatis, et ejusdem Scamilli impares Vitruviani; de Picturâ Libr. III Leon Bapt. de Albertis; de Sculptura excerpta ex Pomponio Gaurico; Lud. Demontiofii Commentarius de Sculptura et Pictura; Omnia Collecta a J. de Laet, Amst. 1649. fol.

G. Piso, de Medicina Brasiliensius, libri IV; et Georgii Macrgravii Hist. rer. nat. Brasileae libri VIII. in fol.

[p. 28]

Plinii, Hist. naturalis, 3 vol. 12^o. Th. Smith, de Republ Anglorum, Libri III.

In het Nederduitsch verscheen:

Beschrijving van West-Indiën, of nieuwe Wereld en West-Indische Maatschappij, Leiden, 1625, 1630 en 1644. fol.

Tweede druk, in ontallijke plaatsen verbeterd, met eenige kaarten, beelden van verscheide dieren en planten vercierd. (1630).

Het jaerlijkx Verhaal van de verrigtingen der geoctr. West-Indische Compagnie, sedert haer begin tot het cinde van het jaar 1636, begrepen in XIII boecken, met kopere platen vercierd, Leiden, 1644. fol.

Commentarii de Pelagianis et semi-Pelagianis ex vet. Patrum Senegitis, Harder. 1617. 4^o.

Zie Biogr. Univ. o.h.w.; Saxe, Ouom. Litt. T. IV. p. 356; Kok, Vad. Woordenb. o.h.w. Nieuwenhuis, Aanh. op h. Woordenb. van Kunsten en Wetensch. o.h.w. Andreas Valerius, Bibl. Belg. IV; Foppens, Bibl. Belg. T. II. p. 672, Pars Index Batav. p. 303, 304; Epp. Sarravii, Ep 41; Jos. Scaliger, Epp 437-446 Burigny, Vic de Grotius; Brandt, Leven van H. de Groot; H. Grotii, Manes Vindicati, p. 449, 721; van Kampen, Gesch. der Ned. Letter. en Wetensch. D. I. bl. 331, 332; J. Klefkeri, Bibl. Erudd. prace. p. 147; Cat. der Bibl. van het Prov. Genootsch. van Kunsten en Wetensch. in Noord-Brabant, p. 80; Cat. der Bibl. der Maatsch. van Ned. Letterk. D. II. bl. 5, 440, Bijv. 1853-57, bl, 72; Navorscher, D. X. bl. 49; Schotel, Beschr. van Dordr. voor LXXXI; Cat. de Groe, p. 25, 82, 208; Cat. de Crane, p. 191, Cat. Visscher, p. 51; Cat. van Oosten de Bruyn, p. 85; Muller, Cat. van Portr.; Grotii, Epp. p. 960-965, 967; Bonhorn, Orig. Call. C. VII. p. 90, 99; Barlaeus, de rebus gertis Mauritii, p. 29; Salmasius, de Coma, p. 416; Moetius, de Orac. p. 114.