Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 10

[Johan Carl Krauss]

KRAUSS (Johan Carl) werd den 6^den October 1759 te Ochringen, de hofplaats van den vorst van Hohenlobe-Waldenburg, in wiens dienst zijn vader, Christoffel Adriaan Krauss, een aanzien ambt bekleedde, geboren. Van zijn jeugd af lust voor de geneeskunst hebbende, waarin zijn vader zelve zeer ervaren was, beoefende hij haar eerst te Erlangen, later te Straatsburg. Op voorspraak van zijnen beroemden leermeester Lobstein, verkreeg hij eene aanstelling tot eersten arts bij de Badensche troepen, die destijds in soldij van onzen staat waren. Twee jaren later (1785) begaf hij zich naar Harderwijk, waar hij, na verdediging eener verhandeling over de voornaamste ziekten der krijgslieden en hare oorzaken, tot doctor in de geneeskunde bevorderd. In 1787 legde hij zijn post bij de Badensche troepen neder en vestigde zich als burgerlijk geneesheer te Amsterdam. Hier bijna twintig jaren de praktijk uitgeoefend hebbende, benoemde hem koning Lodewijk den 27^sten Mei 1807 tot gewoon hoogleeraar der beschouwende, beoefenende en geregtelijke geneeskunst, in plaats van zijn promotor Forstens, te Harderwijk, welke post hij den 20^sten Junij 1808 openlijk aanvaardde met eene rede over het gebruik en misbruik der stelselmatige geneeskunde. In Junij 1810 legde hij het rectoraat neder met eene rede, waarin hij den arts de beoefening der heelkunde dringend aanprees, en in Junij 1812 als prorector eene over de hulpe, die men, zonder aanstonds of geheel te wanhopen, aan stervende, of hen, die voor dood gehouden worden, bewijzen moet.

Na de vernietiging der Harderwijksche school werd hij tot hoogleeraar in de geneeskunst te Leiden beroepen. Hij kweet zich van de daaraan verbondene pligten zoo veel zijne zwakke gezondheid toeliet, totdat hij den 19^den Maart 1826, ruim zes en zestig jaren oud ontsliep. Volgens Clarisse werd hij schaars in zijne groote waarde gekend, en door veler moedwillig veroordeel schandelijk miskend. Zijn onderwijs onderscheidde zich door eene streng wijsgeerige, Kantiaansche kleur, en de stelsels van Brown en Roschlaub, die destijds in Duitschland opgang maakten, hadden op hetzelve merkbaren invloed. Bij het ziekbed intusschen, waarvan hij niet weinige doodkranke lijders gelukkig oprigtte, zag men hem den raad der ondervinding volgen, en tot de grondstellingen der Boerhavische school naderen. Hij is in prenten kaart door F.C. Dietrich afgebeeld, en was correspondent der le klasse van het Kon. Ned. Instituut.

Hij schreef:

Afbeeldingen der fraaiste, meest uitheemsche boomen en heesters, enz. 21 afleveringen, ieder met 6 gekleurde afbeeldingen, Amsterd. 1808, gr. 4^o.

[p. 384]

Strack, Geneeskundige verhandeling over den dauwworm der kinderen, met aanmerkingen, door J.C. Krauss, Amsterd. 1791, gr. 8^o.

Beginselen der kruidkunde, Leijden 1811, 12^o. 3 deelen met gekleurde platen, eerst te Amsterdam 1800-1804, in den vorm van een almanak uitgegeven.

Over den aard en de geneeswijze eener veeziekte, als in het jaar 1814 in de streken van Utrecht gewoed heeft, Leijden 1814, gr. 8^o.

Verhandeling over den aard en de werking der geneesmiddelen, welke ter bestrijding van zenuwkwalen worden aangewend. Amsterd. 1814. gr. 8^o.

Nadere overweging van hetzelve, Amsterd. 1819, gr. 8^o.

Adumbrationes praxeos medicae, pars I. Lugd. Bat. 1820. 8^o. maj.

Van het ten jare 1766 door D.L. Oskamp begonnen werk: Afbeeldingen der Artseny-gewassen met derzelver Ned. en Lat. beschr. is men D. III-IV (1798-1800) aan Krauss verschuldigd.

Zie Praef. Cat. Bibl. med. C.H. à Roy, p. VIII; Reinwardt, Or. anaug. Leiden, (Ann. Ac. L.B. a 1823-1824) p 20; L. Suringar, Or. rect. (Ann. Ac. L.B. 1826-1827) p. 22-24, Sax. Onom. D. V; Bouman, Geschied. der Geld. Hoogesch., D. II. bl. 549, 630; Siegenbeek, Geschied. der Leidsche Hoogesch. D I. bl. 391, D. II. bl. 230, Rec. der Rec, D. XVII. (1826); bl. 497; Alphabet. Naaml. der Boeken van 1790-1831, bl 323; Muller, Catal. van Portr.; Konst- en Letterb., 1826. D. I. bl. 194.