Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 10

[Hendrik de Keyser]

KEYSER (Hendrik de), te Utrecht den 15^den Mei 1565 geboren, was de zoon van Cornelis de Keyser, schrijnwerker en kistenmaker aldaar, en van Cornelia van Nijkerken. Veel neiging tot de beoefening der schoone kunsten aan den dag leggende, leerde hij de beginselen bij Cornelis Bloemaart, destijds stads-bouwmeester te Amsterdam, terwijl hij van diens zoon, den vermaarden schilder Abraham Bloemaart, ook les in de teeken- en schilderkunst erlangde.

[p. 159]

Weldra leverde hij zulke uitmuntende proeven in bouw- en beeldhouwkunde, dat de regering van Amsterdam hem in 1594 tot haren bouw- en beeldhouwer aanstelde, in welke betrekking hij vele blijken van zijne bekwaamheden gegeven heeft, en welke hij bekleed heeft tot aan zijnen dood, die te Amsterdam, op den 15^den Mei, zijnen verjaardag, 1621 plaats had.

De hier volgende lijst zijner voornaamste werken strekke om aan te toonen wat hij door zijne kunst heeft daargesteld.

Te Amsterdam:

De beurs.

De Haarlemmerpoort.

De Zuider- Noorder- en Westerkerken.

De Reguliers-toren.

De Jan Rooden-poorts-toren.

Te Delft:

Het Stadhuis.

Het praalgraf van Prins Willem I in de Nieuwe Kerk.

Te Rotterdam:

Het standbeeeld van Desiderius Erasmus.

Als teekenaar deed de Keyser zich kennen door de cartonteekening voor het 27^ste glas in de St. Janskerk te Gouda, door de stad Amsterdam, in 1591, geschonken. Het blijkt ook dat hij de schilderkunst beoefend heeft; doch men is ten aanzien van hem toegeschrevene stukken in het onzekere of die wel door hem zijn vervaardigd.

De afbeelding van de Keyser ziet op verschillende wijzen het licht. De dichters van zijnen tijd beijverden zich zijnen lof te verkondigen. Joost van den Vondel maakte dit bijschrift op zijne afbeelding:

Hier leeft, die leven gaf aen marmer, aen metael,
Yvoor, albast, en klay; dies laet zich Utrecht hooren:
Is Roome op Kaysers prat en keyserlijcke prael,
De Kayser van de kunst is uyt myn schoot gebooren.

De Keyzer was gehuwd met Rayke van Wildert, die den 19den November 1621 overleed. Zij verwekten, behalve twee dochters, drie zonen, die allen volgen.

Zie Wagenaar, Beschrijv. van Amst. D. VII. bl. 173, D. XI. bl. 4[...]8; Hoogstraten, Woordenb.; Kok, Zaderl. Woordenb. D. XXI bl. 298; van Eynden en van der Willigen, Geschied. der Vad. Schilderk. D. I. bl. 21; Scheltema, Geschieden Letterk. Mengelw. D. I. bl. 105; Collot d'Escury, Holl. Roem, D. I. Aant. bl. 77, 78; Kramm en J.H. van Bolhuis, in Tijdschr. voor Gesch. Oudh. enz. van Utr. 1836. bl. 305, 1837. bl. 200, 207; Immerzeel, Lev. en Werk. der Kunstsch.; De Navorscher, D. VI. bl. 196; Kramm, Lev. en Werk. der Kunstsch.; Muller, Cat. van Portrett.; Duboureq, Beschr. der Schild. op 's Rijks Museum te Amst., bl. 78.