Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 10

[Engelbert Kämpfer]

KÄMPFER (Engelbert) was een beroemd reiziger uit de zeventiende eeuw, die den 16^den September 1651, in de Westfaalsche stad Lemgo, in het graafschap Lippe, geboren werd, alwaar zijn vader, Johann Kämpfer, predikant was, die hem tot geneesheer wilde opleiden. De kennis der natuur en die van den mensch in onderscheidene oorden behoorden tot zijne meest geliefkoosde oefening, en de zucht om daaraan in ruime mate zich te kunnen overgeven deed hem, na het verkrijgen der noodige kundigheden voor de uitoefening van zijn vak, besluiten te gaan reizen. Op jeugdigen leeftijd bezocht hij het noorden van Duitschland, Pruissen, Polen en Zweden, en ging van daar als gezantschapssecretaris in Zweedsche dienst naar Rusland en Perzië. Te Ispahan, de hoofdstad van laatstgenoemd rijk, vertoefde het gezantschap twee jaren, en in dien tijd verzamelde Kämpfer de belangrijkste bouwstoffen voor zijne beschrijving van Perzië, die hij later uitgaf. Zijne begeerte

[p. 26]

om het Oosten te bezoeken deed hem de voordceligste aanbiedingen, om naar Europa terug te komen, van de hand wijzen, en door aanbeveling van eenen Franschen geestelijke te Ispahan kreeg hij eene plaats als heelmeester aan boord van een Hollandsch schip, waarmede hij naar de Nederlanden voer, en waar hij in dezelfde hoedanigheid in dienst trad van de Oost-Indische Compagnie. Met de door haar uitgeruste vloot bezocht hij Ceilon, Koromandel en Bengalen. In 1689 te Batavia terug gekomen, maakte hij zich eerst met Java bekend, en vertrok in 1690 over Siam naar Japan. Tweemalen deed hij van uit Nangasaki eene reis naar Jedo, de hoofdstad des rijks, en keerde in 1692 te Batavia weder. Van daar in Europa teruggekomen, werd hij in zijne geboortestad tot lijfarts van den graaf van der Lippe aangesteld en overleed er den 2^den November 1716.

Ongetwijfeld bezat Kämpfer veel kennis en bekwaamheden, daar hij in zijn hoofdwerk omtrent de plaatselijke gesteldheid en de natuurlijke geschiedenis van Japan de beste berigten geeft, die tot dusverre gedaan waren. Ter eere van enzen landgenoot, den vermaarden Johannes Camphuys, moeten wij hier herinneren wat te voren op diens artikel vermeld is, omtrent hetgeen Kämpfer aan laatstgenoemde verschuldigd is. Er is daaromtrent nog meer te zeggen. Toen Kämpfer namelijk naar Europa vertrok had Camphuys hem alles ter hand gesteld wat hij zelf, tot eene beschrijving van Japan betrekkelijk, in twintig jaren tijds verzameld had. Deze bouwstoffen zijn door Kämpfer in zijn hieronder genoemd werk gebruikt, doch hij heeft vergeten dankbaar te erkennen, wat hij in dezen aan Camphuys verschuldigd is.

Beider arbeid treffen wij aan in het op Kämpfer's naam uitgegeven werk over Japan. Hetzelve werd oorspronkelijk in het Hoogduitsch geschreven, doch door den ridder H. Sloane in handschrift gekocht, die het door Dr. J.G. Scheuchzer in het Engelsch liet vertalen. Eerst later verscheen het werk in het oorspronkelijk Hoogduitsch. Er bestaan van hetzelve de volgende uitgaven en vertalingen:

The history of Japan, with an account of the ancient and present state and governm. of that Empire etc. Wiht a deser. of the Kingdom of Siam. Transl. from the high-dutch Ms. of the author by J.J. Scheuchzer, Lond. 1727. fol. 2 vol. with pl. and maps.

De Fransche uitgaven zijn getiteld:

Histoire naturelle, civile et ecclesiastique du Japon, traduit sur l'anglais de J.G. Scheuchzer, la Haye 1729. fol. 2 vol. avec pl. et cartes.

Histoire de l'empire du Japon, traduit sur la vers. angl. de J.G. Scheuchzer (par Naudé) Amst. 1732. 3 tom. pet. 8^o. Avec pl. et cart.

[p. 27]

De Hollandsche uitgaven waren getiteld:

Beschrijving van Japan, behandelende deszelfs geschiedenis en koophandel met de Nederlanders en Chinezen, uit het Engelsch vertaald van J.G. Scheuchzer, 's Hage, 1729. fol. met pl. en kaart. De zoogenaamde tweede druk, Amst. 1733. fol., is dezelfde druk met anderen titel. Een uittreksel verscheen, als deel van de Historische Beschrijving der Reizen, te Amst. 1758. 4^o. met pl. en kaart. Eene door Ph. Körber naar den Hoogduitschen druk voor de jeugd bewerkte uitgave verscheen te Gouda 1851. in 16^o. met ééne plaat.

Geschichte und Beschreibung von Japan. Aus den Original handschr. des Verfassers herausgeg. von W. Dohm, Lemgo 1777. 8^o. 2 th. met Kupf. und Kart.

Het andere werk door Kämpfer zamengesteld is getiteld:

Amoenitatum exoticarum politico-physico-medicarum, quibus continentur variae relationes etc. rerum Persicarum et ulterioris Asiae, fasciculi V, Lemgo 1712. 4^o. cum fig.

Eindelijk zagen het licht:

Icones selectae plantarum, quas in Japonia collegit et delineavit, E.K. Lond. 1791. fol.

De teekeningen van planten en overige natuurvoortbrengselen door Kämpfer bijeengebragt, zijn, benevens zijne overige rijke verzamelingen, overgegaan in de verzameling van den beroemden Engelschen natuurkundige Hans Sloane.

Zie Kämpfer's Leven vóór zijne Beschrijving van Japan; van Kampen, Geschied. der Nederl. buiten Europa, D. II. bl. 295-304; Collot d'Escury, Holl. Roem, D. II Aanm, bl. 298, noot b, D. VII. bl. 312, 313; Muller, Cat. van Boek. enz. over de Nederl. bezittingen, bl. 37, 38; dit Woordenb. D. III. bl. 83.