Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 8. Eerste stuk

[Gerrit Hesselink]

HESSELINK (Gerrit) werd den 26 October 1755 te Groningen geboren, vroeg had hij lust tot de zoogenaamde exacte studiën en het natuurregt. Om het onderwijs van professor van der Marck - die ten gevolge der beschuldiging van onregtzinnigheid de Groninger hoogeschool had moeten verlaten - te kunnen genieten, volgde hij hem naar Lingen. Te Groningen teruggekeerd, werd hij op eene Dissertatio de montibus ignivomis ac terrae motibus eorumque cognatione, in 1778 tot meester in de vrije kunsten en doctor in de wijsbegeerte bevorderd en vertrok vervolgens, na alvorens de lessen van den hoogleeraar Che-

[p. 713]

vallier te hebben bijgewoond, naar Amsterdam, om aldaar aan de Doopsgezinde kweekschool zich voor het leeraarambt voor te bereiden. Hij genoot hier het onderwijs van Oosterbaan en van den Remonstrantschen hoogleeraar van der Meersch, en behaalde als student de zilveren medaille bij Teylers godgeleerde stichting op zijne verhandeling over het onderscheidend kenmerk der christelijke openbaring en derzelver verband met den natuurlijken en Joodschen godsdienst. Te Bolsward, waar hij in 1781 tot predikant bij de doopsgezinde gemeente beroepen was, behaalde hij andermaal een medaille op zijne verhandeling over de dwaasheid der twijfelarij, de ongerijmdheid van het meesterachtig beslissen en den middelweg tusschen beiden, bij hetzelfde genootschap. Vijf jaren later viel de keus van curatoren van het kweekschool, na den dood van Oosterbaan, op Hesselink, die het hoogleeraarambt den 9 October 1786 aanvaardde, met eene Oratio de causis, cur doctrina Evangelica, praestantia longe eminens luculentissimisque miraculis munita, a plurimis licet protinus recepta, a multis tamen tam ex Judaeis, quam ex gentibus, rejecta fuerit. Niet alleen nam hij de hem opgedragene collegiën getrouw en met ijver waar, maar hij voorzag ook, in 1797 en 1798, tijdens de afwezigheid van den hoogleeraar Konijnenburg, in het onderwijs der Remonstrantsche studenten, en werd, toen de hoogleeraar van Swinden, in 1800, tot andere werkzaamheden was geroepen, met diens lessen in de mathesis, logica metaphysica en physica belast. Hij kweet zich met naauwkeurigheid en grondigheid van deze taak en toonde dat hij geen vreemdeling was gebleven in de vorderingen welke de philosophie sedert zijne jeugd had gemaakt. De philosophie van Wolf en Leibnitz, waarin hij opgevoed was, had hij echter verlaten; ook bestreed hij de Kantiaansche. Als natuurkundige maakte hij vooral naam door zijne waterweegkundige ontdekking en zijne bestrijding van Franklins theorie over de electriciteit, als godgeleerde, door zijne bekroonde prijsverhandelingen en door zijn Uitlegkundig Woordenboek ter opheldering van de schriften des N. Testaments, Amst. 1790, 1804 2 d., dat door den een hoog genoemd, door den anderen neologisch genoemd werd, wijl hij zich in hetzelve als vrij, zelfstandig en onafhankelijk uitlegger deed kennen. Dit woordenboek werd in 1793 in een geschrift getiteld: de nieuwe Hervorming onder de Doopsgezinden, volgens het Uitlegkundig Woordenboek van H. hevig bestreden. Hesselink verdedigde het in een brief aan de lezeren van het Uitlegk. Woordenb. en in de tweede, hier en daar veranderde, uitgave er van.

[p. 714]

Hij toonde zich niet slechts in dit werk, maar ook in zijne dogmatiek, een historisch-grammatikaal exegeet. Ook buiten zijn eigenlijke werkkring was Hesselink nuttig ter aankweeking van kunsten en wetenschappen. Ook beoefende bij de Nederlandsche letterkunde, blijkens zijne Hollandsche dichtmaat en prosodie toegepast op het rythmus en metrum der ouden, in Felix Meritis voorgedragen en te Amsterdam 1808 gedrukt. Als christen was hij verdraagzaam en verlicht, als mensch nederig en hulpvaardig. Hij beijverde zich de verbroedering der gemeenten en de oprigting der algemeene doopsgezinde societeit, die in 1811 tot stand kwam, te bevorderen, en zijn overlijden (7 November 1811) was een ramp voor de wetenschap in het algemeen en zijn genootschap in het bijzonder. Zijn portret vindt men voor zijn Uitlegk. Woordenb.

Behalve de in den tekst genoemde werken schreef hij:

Hydrostatische verhandeling over de stelling: Vloeistoffen wegen in gelijksoortige vloeistoffen. Amst. 1807, gr. 8^o.

Verhandel. over den invloed van het burgerlijk bestuur op zaken van godsdienst, door Teyler's Genootschap bekroond, in Werken van Teyler's Godgel. Genoots., D. XVII.

Verhandel. over de begrippen die de schrijver van den brief aan de Hebreën had aangaande het hoogepriesterschap van Jezus Christus, als boven, in Werken van Teyler's Genoots. voor 1798, 2de stuk.

Zie R. Koopman, Hulde aan G. Hesselink, Amst. 1812; Ypey, Geschied. der Christ. Kerk in de 18de eeuw, D. IX. bl. 174; S. Muller, Geschied. van het onderwijs in de Theologie bij de Ned. Doopsgez., bl. 56; Blaupotten Cate, Geschied. der Doopsgez. in Holland, D. II. bl. 18, 21, 104, 127, 129, 162, 181; Biogr. Univ., T. XX. p. 328; Jaarb. der Doopsgez. voor 1837; Werken van Teylers Genootsch. D. I. en VII.; Tideman, de Remonstr. Broederschap, bl. 20; Clarisse, Encyclop. Theol., p. 356, 459; Glasius, Godgel. Nederl. o.h.w.; Kunst- en Letterbode 1812; van Cleef, Naaml. van Boeken, bl. 248; Cat. der Maatsch. van Ned. Letterk., D. I. bl. 204; Cat. Visscher, p. 69.