Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 8. Eerste stuk

[Adrianus Heereboort]

HEEREBOORT (Adrianus) werd te Leiden omstreeks 1614 geboren, volbragt er, zoo niet geheel dan toch ten deele, zijne studiën, en werd er tot doctor in de wijsbegeerte bevorderd. Kort daarna, in 1640, verkreeg hij eene aanstelling tot buitengewoon hoogleeraar der redeneerkunde te Leiden en twee jaren daarna tot onderregent van het staten-collegie aldaar, welken laatsten post hij tot het begin van 1654 bekleedde, toen hij op zijn verzoek daarvan ontslagen werd. In 1644 werd hij gewoon hoogleeraar der wijsbegeerte, in welke hoedanigheid hem, in het vervolg, nevens het onderwijs der redeneerkunde, ook dat der zedekunde en in 1648, nog dat der staatkunde opgedragen werd. Voorts zij hier gemeld, dat hij een der eersten was, die de wijsbegeerte van Descartes eenigen opgang aan de Leidsche hoogeschool deed verkrijgen; doch de ernstige maatregelen, die curatoren, wegens den geweldigen afkeer der meeste geestelijken van die wijsbegeerte, tegen hare voortplanting meenden te moeten nemen, waren oorzaak dat hij daarvan in zijn onderwijs weinig of geen gebruik kon maken. Dat trok de geleerde en hoog ingenomen volger van Descartes zich zóó sterk aan, dat hij, daardoor

[p. 378]

welligt, tot dronkenschap vervallen is, gelijk uit de kerkelijke actaboeken te Leiden van den 2^den September 1659 is op te maken en waaruit blijkt dat de predikant en ouderling van zijn wijk uit naam van den kerkenraad, zich tot hem begaven, hem deswege bestraften en hem het gebruik des avondmaals ontzegden.

Heereboort beloofde beterschap. Hij is op den 17^den Junij 1661 overleden. Zijne afbeelding ziet op verschillende wijzen het licht. Zijne wijsgeerige geschriften zijn:

Selectarum de Philosophia disputationum volumen primum, Lugd. Bat. 1650. 16^o.

Meletemata Philosophica, maximam partem Metaphysica, Lugd. Bat. 1654. 4^o.; Neomag. 1664. 4^o.; Amst. 1665. 4^o.

Philosophia Naturalis, Lugd. Bat. 12^o.; Oxon. 1665. 12^o.

Praxis Logica, ad seriem et ordinem Logicae Burgersdicianae instituta. De tijd en plaats van uitgave van den eersten en tweeden druk van dit werk zijn niet bekend. De 3^e en 4^e druk verscheen met het volgende werk.

Ερμευέια Logica, seu Explicatio, tum per notas, tum per exempla, Synopseos Logicae Burgersdicianae, authoritate ill. ord. Holl. et Westfris., introductae in scholas ejusdem provinciae: ad usum earundem scholarum et Philosophiae tyronum. Accedit ejusdum Authoris Praxis Logica, edit. tert. Lugd. Bat. 1657. 16^o.; edit. quart. ibid. 1660. 12^o.

Logica Erotematica.

Collegium Ethicum.

Philosophia Naturalis, Moralis, Rationalis.

Pneumatica.

De tijd en plaats van uitgave dezer vier laatste werken zijn niet bekend. De gedichten van Huygens, uitgave van 1655, zijn voorzien van eenen brief van Heereboort, uit Leiden den 24^sten Julij 1644 geschreven.

Zie Paquot, Mémoires, T. II. p. 360, 361; Siegenbeek, Geschied. der Leidsche Hoogesch., D. I. bl. 152, 155, 161-163, 174, 182, 207, Toev. en Bijl., bl. 122, 123, 288, 357; Kist en Royaards, Ned. Arch. van Kerk. Geschied., D. V. bl. 308; Muller, Cat. van Portrett; Prof. J. van Vloten, in de Ysselkout van 1855. bl. 65.