Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 8. Eerste stuk

[François Halma]

HALMA (François) werd geboren den 13^den Januarij 1653 te Langerak bezuiden de Lek, in de provincie Utrecht, alwaar zijn vader, Reinier Halma, van 1640 tot 1660 predikant was. Na diens dood vertrok Halma's moeder naar Utrecht, alwaar haar zoon onderwijs kreeg in de Latijnsche taal en tot predikant bestemd werd. Een zamenloop van omstandigheden verijdelde dit plan, en hij legde zich vervolgens met ijver op het aanleeren van den boekhandel toe, waarbij zijne verworvene taalkennis hem bijzonder te stade kwam, welke hij, wat de Fransche taal aanging, nog vermeerderde door den omgang met Fransche officieren, die, tijdens Utrecht in 1672 door de Franschen

[p. 115]

bezet werd, dagelijks in zijns meesters woning verkeerden.

In 1674 zette Halma zich te Utrecht als boekhandelaar neder, en werd er tot akademie-drukker aangesteld. Zijn roem als drukker werd weldra even groot als zijn naam bekend door zijne schriften, zoodat hij niet alleen binnen maar ook buiten 's lands bij de vermaardste geleerden geacht en geëerd werd. Te Utrecht leefde hij ruim bemiddeld en vergenoegd tot 1699, toen hij zijnen handel naar Amsterdam overbragt. Hij bleef er met denzelfden lof werkzaam tot 1710, toen de staten van Friesland hem tot landschaps-drukker aanstelden, waarop hij zich te Leeuwarden nederzette. Ook daar genoot hij ruime achting, totdat de dood op den 13^den Januarij 1722 een einde aan zijn nuttig en werkzaam leven maakte.

Hij was gehuwd met Machteld Pos en bij haar vader van vier dochters en zes zonen, onder welke laatsten Franciscus, die in 1733 als predikant te Amsterdam overleed. De afbeelding van François Halma ziet het licht met het volgende bijschrift van M. Brouërius van Nidek:

Het uiterlijk gelaat van Halma, vol van ijver

Voor Godt en zedenplicht, vertoont ons dit papier.

Hoe veel is Nederland aan dien Historyschrijver,

Hoe duur Parnas verschult dien Dichter vol van zwier!

Zijn drukpers, groote geest en Christe poëzye,
Hoe schoon hem Ottens snijd, maekt best zijn schilderye.

Wij willen aan dien lof niets afdoen. Doch ofschoon niet onverdienstelijk dichter, stond hij echter als zoodanig verre beneden velen zijner beroemde tijdgenooten. Zijne verzen waren meest van ernstigen en godsdienstigen inhoud, laten zich geleidelijk lezen, maar halen, naar het oordeel van Witsen Geysbeek, lang niet in sierlijkheid en kracht van uitdrukking bij de bijbelsche dichtstukken van Bake.

Als letter-, geschied-, oudheid- en aardrijkskundige deed Halma zich van eene gunstige zijde kennen door de volgende geschriften:

Holland aan de voeten des Konings, door La Volpelière, uit het Fransch, met tegenzangen, Amst. 1707. 12^o. met plaat.

Davids Harpzangen, of de CL Psalmen op nieuw op de gewone zangwijze in dichtmaat gebragt, Amst. 1707. 8^o.

Woordenboek der Nederduitsche en Fransche talen, Amst. 1708. 8^o; Utr. 1710. 4^o; Leid. en Utr. 1758. 4^o; 's Hage, 1782. 4^o. 2 deelen.

Friesland in rouw over den dood van Johan Willem Friso, Leeuw. 1711. fol.

[p. 116]

Goddelyke begeerte van een geloovige ziel, Leeuw. 8^o.

't Gereformeert Gezangboek over de voornaamste gevallen en waarheden van 't Christendom in dichtmaat gebragt, Leeuw. 1712. 12^o; Leeuw. 1721. 8^o.

Het kasteel van Aigermonte, en d' omliggende landstreeken in de Heerlykheit van Nederkan, nevens de stadt Maastricht, in heldendicht afgeschetst, Leeuw. 1715. 4^o. met pl.

Woordenboek der H. Schrift, Leeuw. 1716. folio.

J. Lamigue, het Leven van Johan Willem Friso, Prins van Oranje, door F. Halma vertaald en vermeerderd, Amst. 1716. 8^o. 2 deelen met pl.

Geographisch Woordenboek van het Land Kanaän, 1717. 4^o. met pl.

Kaartboek van Friesland, Amst. 1718. folio.

Heilige feestzangen, Leeuw. 1718. 4^o. met pl.

Bijbelsche Mengelzangen, Leeuw. 1718. 4^o.

Toneel der Vereenigde Nederlanden en onderhoorige landschappen, geopent in een algemeen historisch, genealogisch, geographisch staatkundig woordenboek, Leeuw. 1725. fol. met pl. 2 deelen.

Halma bragt dit werk tot letter W. en Brouërius van Nidek voltooide het en gaf het uit.

Zie Het Leven van Fr. Halma beschreven door M. Brouërius van Nidek, vóór het Toneel der Vereenigde Nederl.; Saxe, Onom. Liter. T. VI. p. 130, 646; van Ahkoude, Naamreg. van Ned. Boek. D. I. St. I-IV; Croese, Kerk. reg. der pred. van Amst. bl. 204; Arrenberg, Naamreg. van Ned. Boek.: van Iperen, Kerk. Hist. van het Psalmgezang, D. I. bl. 221; Witsen Geysbeek, Woordenb. van Ned. Dichters; Cat. van de Bibl. der Maatsch. van Ned. Letterk. te Leid. D. I. bl. 91, 174, 246, D. II. bl. 170; Muller, Cat. van Portr.; Bezelfde, Cat. van Boek. over Ned. Geschied. enz. bl. 37; van der Chijs, de Munten van Friesl., Gron. en Drenth. bl. 115