Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 7

[Jaoob de Gheyn]

GHEYN (Jaoob de) de Oude, zoon van den voorgaande, werd te Antwerpen in 1565 geboren, beoefende aanvankelijk de kunst van zijnen vader, doch meer tot de graveerkunst neiging gevoelende, vertrok hij reeds op jeugdigen leeftijd naar Haarlem, waar hij gedurende twee jaren het onderwijs van den vermaarden Goltzius ontving. Ofschoon hij ook te Amsterdam schijnt gewoond te hebben, waar hij in 1594 lid der Rederijkerskamer was, heeft hij zich echter bepaaldelijk te Haarlem opgehouden, waar hij in 1615 overleden is. Zijne afbeelding ziet het licht. Zijn zoon volgt.

Ofschoon deze de Gheyn ook de schilder- en teekenkunst beoefende, was echter de graveerkunst zijn hoofdvak, en het is daarin dat hij zich eenen welverdienden roem heeft verworven. Wel heeft zijn werk iets droogs en stijfs, maar het munt uit door buitengewone netheid. Onder zijne platen zijn bijzonder merkwaardig:

De belegering van Geertruidenberg (1593).

De slag van Turnhout. (1597).

De zeilwagen van Prins Maurits door Simon Stevin uitgevonden (1603.)

Voor deze drie stukken werd hij even zoo veel keeren door de Staten geoctrooijerd en met eene aanzienlijke belooning in geld vereerd. Voorts bestaan er van hem vele portretten en andere prenten, naar de vermaardste meesters vervaardigd.

Ook als schrijver en teekenaar maakte hij zich door de volgende werken bekend:

Arataea sive signa caelestia, in quibus astronomicae speculationes veterum ad archetypa vetustissima Araetaeorum codicis

[p. 168]

XLIV aeneis formis expressae ob oculos ponuntur, Amst. 1621. fol. Ook in het Fransch onder den titel van: Les Planètes et Figures du Zodaïque, gravéz en 44 planches s.l. 4^o.

Wapenhandelingen van roers, musketten ende spiesen, achtervolgende van syn Excellentie Maurits, Prince van Orange, enz. (Amst.) 1607. fol.

Voor dit werk, hetwelk de Gheyn aan de Staten had opgedragen, werd hem eene voor dien tijd zeer belangrijke vereering toegelegd. Hetzelve werd in het Hoogduitsch en Fransch uitgegeven, onder de volgende titels:

Waffenhandlung von den Rören, Musquetten und Spiessen Bestalt nach der Ordnung des Hoochgebornen Fürsten und Herrn Herrn Moritzen, Printzen zu Oranien, u.s.w. Figurlichen abgebildet durch Jakob de Geyn. Mitt beygefügten schrifftlichen Undterrigtungen u.s.w., Amst. 1640. fol.

Maniement d' armes, d' arquebuses, mousquets et piques representé par figures de Jac. de Geyn, Zutph. (1691) 4^o.

Zie Collot d'Escury, Holl. roem, D. III. Aant. bl. 213; Immerzeel, Lev. en Werk. der Kunstsch.; Kramm, Lev. en Werk. der Kunstsch. D. II. bl. 569-571.