Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 6

[Jan Fruytier]

FRUYTIER (Jan) of Fruytiers, waarschijnlijk in Brabant geboren, was Requestmeester van Prins Willem I, en dit is dan ook alles wat wij van dezen man melden kunnen, die door zijne beschrijving van de belegering en het ontzet van Leiden niet alleen aan die stad, maar aan geheel het vaderland een gewigtige dienst bewezen heeft; die door zijne geschriften de hervorming, welke hij zeer was toegedaan, behulpzaam geweest is, en daarom eene eervolle plaats verdient naast een Marnix, een Coornhert en andere vernuften der zestiende eeuw, en die eindelijk als dichter zich kennen deed als een man van smaak en gezond oordeel, en wien wij om zijne krachtige, sierlijke, regelmatige en zuivere taal onder de bekwaamste taalbeoefenaren van zijnen tijd moeten stellen. De geschriften door hem in het licht gegeven zijn getiteld:

Ecclesiasticus oft de wijse sproken Jesu des soons Syrach: Nu eerstmael deurdeelt ende ghestelt in Liedekens, op bequame en ghemeyne voisen, naer wtwijsen der musijck-note daer bij gheuoecht, enz. Antw. 1565. kl. 8^o.

Hoewel met privilegie uitgegeven is dit boekje later door Alva verboden.

[p. 261]

Beschrijving van den Watervloet op den I Novemb. 1570, 1571. 4^o.

Gebeden over 't boek Genesis en op alle de Psalmen. Item gebeeden, dankseggingen en lofsangen voor en na 't Avondmaal, Emd. 1573. 12^o; herdrukt Amst. 1620. 12^o.

Der Francoysen en haerder naghebueren Morghenwecker, Dordr. 1573, 1588, 1598, allen in 8^o. (Dit werkje wordt door sommigen aan T. Beza toegeschreven.)

Corte Beschrijvinghe van de strenghe Belegheringhe ende wonderbaerlicke Verlossinghe der Stadt Leyden in Hollandt. Die nu Anno MDLXXIII in Mayo van Baldeo, deur des grooten Commandeurs Loys de Requesens bevel, om der Religien en̄ haerder Vaderlandtscher Vryheits wille beleghert werdt: En̄ deur den Doorluchtigen Prince van Orangien op den derden Octobris wonderbaerlicken ghespijsighet ende verlosset: met de meeste omstandigheyden, soo inne als buyten de Stadt geschiedt, enz. Delft. 1574. kl. 4^o.

Dit is de titel van de eerste en hoogst zeldzame uitgaaf van dit belangrijke werkje. Hetzelve werd, met eenigzins veranderden titel, herdrukt te Delft 1577. 4^o., te Leid. 1646. 4^o. en te Haarl. 1739 vermeerderd met aanteekeningen van Petrus Scriverius, 8^o.

Den Gulden A, B, C, oft Christelycke Onderwijsinghe voor de Jongheren ende Dochterkens. Nu yerst tot dienst ende stichtinghe der oprechter Christelijcker Ghemeynten wt de Francoysche sprake in Nederlantsche tale overghestelt, Antw. 1579. 8^o.

Waerachtige Legende van Jan de Witte. In Francoysche Tale ghenaemt Jean le Blancq. Waerinne kortelijc rijmsche wijse vervattet wordt de afkomste, het op-wassen enz. van der Papisten Broot-God, overghezet wt de Franchoyse rijme. Hier is noch by-ghevoeght der Papen Apenspel, mitsgaders noch eenighe Refereynen ende Liedekens, ten zelven propooste dienende, Leid. 1596. 4^o. 's Hage 1609. 4^o.

Het schijnt dat Fruytier zich de laatste jaren van zijn leven in Zeeland heeft opgehouden, althans zijne nazaten zijn uit dat gewest afkomstig.

Zie de la Rue, Geletterd Zeel. (2de druk) bl. 58; Willems, Verh. over de Nederduytsche taal- en Letterk., D. I. bl. 258-261; de Vries, Proeve eener geschied. der Ned. Dichtk., D. I. bl. 42-44; Witsen Geysbeek, Woordenb. van Ned. Dicht.; Siegenbeek, Geschied. der Ned. Letterk, bl. 57, 89; de Wind, Bibl. van Ned. Geschiedschr., D. I bl. 186, 187, 548; N.C. Kist, Letterk. Overz. der geschied. van het beleg en ontz. der stad Leid., bl. 5-12; Muller, Cat. van Godgel. Werk. Supplem. bl. 71; Tiele, Bibl. van Pamflett. bl. 105.