Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 6

[Pieter Florisz]

FLORISZ (Pieter), wiens naam ook Florissen en Floriszoon gespeld wordt, werd te Hoorn, waarschijnlijk tusschen de jaren 1605 en 1610, geboren. Van zijne afkomst, jeugd en eerste bedrijven is niets bekend. Wij ontmoeten hem allereerst als Schout bij Nacht in 1652, het commando voerende over twaalf admiraliteitsschepen, terwijl aan Tromp het bevel over de geheele vloot was opgedragen, die door de Staten was uitgerust, voornamelijk om de koopvaardijschepen door het kanaal te geleiden en tegen de Engelsche zeeroovers te beveiligen. In het gevecht tegen Blake, daarbij op den 10^den December aan den Hoek van de Cingels voorgevallen, kweet hij zich met de overige bevelhebbers dapper van zijnen pligt, en bragt veel toe aan den schandelijken aftogt naar Duins, door den vijand gedurende den nacht bewerkstelligd. Hij bleef, bij de

[p. 130]

poging van Tromp, om de Engelsche vloot in den Teems te gaan opzoeken, op diens bevel met dertien oorlogschepen achter, om de koopvaarders tot aan den Bogt van Frankrijk te begeleiden.

Na het volbrengen daarvan schijnt hij zich, met de bij zich hebbende bodems, weder met Tromp te hebben vereenigd, Wij ontmoeten hen althans in het begin des volgenden jaars te zamen, om een tal van meestal rijkbeladene koopvaardijschepen naar het vaderland te brengen. Daarin werden zij evenwel verhinderd, door de verschijning van eene sterke Engelsche vloot op de hoogte van Portland. Op den 28^sten Februarij 1653 geraakten de beide vlooten aan elkander, en Florisz, die onder Tromp de voorhoede kommandeerde, overlaadde zich in dien strijd, die onder den naam van driedaagsche zeeslag bekend is, met nieuwe lauweren. Overal waar het gevaar het grootst was bevond hij zich, en tot het laatste toe had hij bijstand geboden. Zijn schip was dan ook in zulk eenen reddeloozen staat geraakt, dat hetzelve op sleeptouw moest genomen worden. Zijn loffelijk gedrag werd door 's lands Staten erkend, en hij werd met eenen gouden keten, versierd met eenen eerepenning van hetzelfde metaal, voor zijne aangewende devoiren, goed beleid en mannelijke couragie, beloond. Aan den zeeslag bij Nieuwpoort, den 12^den Julij 1653 tusschen Tromp en de Engelschen voorgevallen, nam Pieter Florisz, als Schout bij Nacht bevel voerende over een smaldeel, een werkzaam deel, even als hij zich dapper kweet bij de zeeslagen van den 8^sten en den 10^den Augustus van dat jaar, door Tromp aan de Engelschen bij Katwijk en voor de Maas geleverd. En toen in laatstgemelden strijd de Luitenant-Admiraal Tromp sneuvelde, was het ook aan zijn beleid toe te schrijven, dat de vloot, vechtende wijkende, behouden, en de eer van het gemeenebest bewaard bleef. Nog in hetzelfde jaar stak Florisz, onder den Vice-Admiraal de With, andermaal in zee, ter bescherming van uitvarende en inkomende koopvaardijschepen, en verkreeg den 11^den November 1653 den rang van Vice-Admiraal.

Korten tijd daarna de vrede in 1654 met Engeland gesloten zijnde, werd aan Florisz voortdurend de bescherming van den Nederlandschen handel opgedragen. Bijzonderheden van het door hem als zoodanig verrigte, zijn niet bekend. Hij hield daarmede aan, tot dat in 1658 de Staten eene vloot naar de Oostzee zonden, om den handel aldaar te beschermen en Dantzig, door den Koning van Zweden belegerd, te ontzetten. Bijzonderheden van hetgeen door Florisz daarbij verrigt is meldt de geschiedenis niet. Maar toen in 1658, onder den Luitenant-Admiraal van Wassenaar, eene vloot naar de Sond werd gezonden, om den Koning van Denemarken tegen dien van Zweden bij te staan, had Florisz het bevel over

[p. 131]

het eskader van het Noorderkwartier, en muntte hij, gelijk altijd, door moed en beleid uit. Hij bood in den slag op den 8^sten November, tegen de Zweedsche zeemagt onder den Admiraal Karel Gustaaf Wrangel, de Zweden moedig het hoofd, ging de zijnen kloekhartig voor op den weg der eere, noodzaakte den vijand, die reeds op zijn schip was, tot tweemalen toe te wijken, doch werd daarbij doodelijk gewond en had het geluk niet de Zweden te zien afdeinzen en met Wassenaar in zegepraal Koppenhagen binnen te zeilen. Zijn lijk, op bevel van den Koning van Denemarken gebalzemd, werd naar het vaderland gevoerd en den 7^den November met groote plegtigheid te Hoorn in de Groote Kerk ter aarde besteld. De Koning van Denemarken had, uit dankbaarheid jegens den gesneuvelden held, het deksel zijner doodkist met zwart fluweel doen overtrekken, met zilveren en zwarten franjen omzet, en aan de vier hoeken met engelen van zilver bevestigd, en voorts met een vereerend opschrift, op eene zilveren plaat, voorzien. Dit deksel wordt nog bij de nazaten van den held te Hoorn bewaard. De Staten schonken aan zijne weduwe eene som van drie duizend gulden, om daarvoor eene prachtige tombe boven zijn graf te doen oprigten. Deze tombe, door S. van Campfort ontworpen en vervaardigd, en waarvan de Heer Abbing, in zijn hier aan te halen werk, eene uitvoerige beschrijving geeft, werd bij den brand der Groote Kerk te Hoorn in 1838 onherstelbaar beschadigd. De wapenrusting, die boven de graftombe hing, is niet vernield, en wordt, zooveel mogelijk hersteld, nog bewaard. Op de graftombe zelve was de afbeelding van den Vice-Admiraal en daarboven een ovaal van zwarten leisteen, waarop de volgende dichtregelen van Hendrik Bruno met gouden letteren waren uitgehouwen:

Die als een held, den Brit, den Portugees, den Sweedt,
Voor Britlandt, Portugal en in de Sondt bestreedt,
Die Koppenhaven hielp ontzetten door zijn kiel;
Rust hier, de Hemel is de Haven van zijn ziel.

Geschoten en gestorven den 8 November 1658.

Tijdens het verblijf van Peter I, Keizer van Rusland, in 1717 hier te lande, gaf deze vorst, de thans afgebrande Groote Kerk te Hoorn bezoekende, zijne begeerte te kennen, het lijk van den dapperen vlootvoogd te zien, en is alstoen de graftombe geopend geworden. De afbeelding van Pieter Florisz ziet op onderscheidene wijzen het licht.

Zie Brandt, Lev. van de Ruiter, bl. 34, 41, 46, 68, 99, 154, 156; Centen, Verv. der Hist. van Enkh. bl. 154, 170, 171, 172, 177, 189, 199, 200, 201; Wagenaar, Vaderl. Hist. D. XII. bl. 222, 468; van Wijn, Bijv. op Wagenaar, D. XII. bl. 106; Dezelfde, Nalez. D. II. bl. 163; Scheltema, Rusl. en de Nederl. D. III. bl. 418, 419; van Orden, Voorl. over Pieter Florisz

[p. 132]

in van Kampens Magazijn, D. X. bl. 575; Collot d'Escury, Holl. Roem. D. VI St. I. bl. 304, 305; de Jonge, Geschied. van het Ned. Zeewez. D. II. St. I. bl. 75. 85, 115, 183, 184, 192, 205, 215, 260; Abbing, Bekn. Gesch. der stad Hoorn, bl. 33-38, 102-104; Muller, Cat. van Portr. bl. 86; Kron. van het Hist. Gen. te Utr. D. III. bl. 194, D. V. bl. 270, D. VI. bl. 79, 187, D. VII. bl. 447, D. IX. bl. 340-342, 346-348.