Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 5

[Johannes Ens]

ENS (Johannes), oudste zoon van den voorgaande, werd te Kwadijk den 9^den Mei 1682 geboren, studeerde te Leiden en werd na de voltooijing zijner studien, in 1706, tot predikant te Beets beroepen. Van daar werd hij in 1718 tot Hoogleeraar der Godgeleerdheid te Lingen aangesteld en in 1720 als Predikant te Utrecht, waar hij den 10^den Maart van dat jaar bevestigd werd, en ook Godgeleerde collegien gehouden heeft. Door zijne buitengewone geleerdheid verwierf hij zich nog datzelfde jaar het buitengewoon, en in 1723 het gewoon Professoraat aan de Utrechtsche Hoogeschool, waar hij zich door zijne kennis van de Grieksche taal en kerkelijke geschiedenis zeer onderscheidde, en zich grooten naam maakte als uitlegkundige en hardnekkig verdediger der Coccejaansche rigting; het laatste blijkens den hevig gevoerden twist tusschen hem en den Voetiaanschen Fruytier. Niet lang mogt de Utrechtsche school zich in zijn bezit verheugen. Zijne onmatige en ongeregelde levenswijze sleepte hem vroegtijdig ten grave, en hij overleed, nog geen vijftig jaren oud, den 6^den Januarij 1732. Zijne afbeelding ziet het licht. De volgende geschriften zijn van hem in druk uitgegeven:

Bibliotheca sacra, sive diatribe de librorum novi Testamenti canone, Amst. 1710. 8^o.

Aanmerkingen over Jesaias kapittelen XI en XII, tot verstand der woorden in den regten zin, het oogmerk, de vervulling of verwachting en gebruik, Amst. 1713. 8^o.

[p. 163]

Oratio inauguralis de persecutione Juliani, Traj. 1720. 4^o.

Oratio de Academiarum omnium praestantissima, Traj. 1727. 4^o.

Tafereel der Wereldse Vermakelijkheden. 12o.

Behalve deze geschriften was Ens de schrijver van het:

Ouderlings protest en raet, Zions worstelingen, en raet, Zions worstelingen, en Spiegel der voorbeelden ontdekt en opgeheldert, tot bewaringe van eenigheid en bevorderinge van de vreede der kerke, Amst. 1715.

Satans verantwoording, Lingen, 1715.

Het eerste dier geschriften kwam uit onder den naam van Daniel van der Heyde, het tweede onder dien van Hoseas Stichtenius; beiden zijn tegen Jakobus Fruytier gerigt.

Na den dood van Ens gaf zijn broeder Regnerus, eerst predikant te Valkoog later te Kwadijk en als zoodanig te Zwolle in 1742 overleden, nog van hem uit:

Kort historisch Berigt van de Publieke schriften rakende de leer en dienst der Nederduitsche kerken der vereenigde Nederlanden; zijnde de formulieren van Eenigheid en de Liturgie, doorgaans gevoegd achter de Psalmboeken, die in dezelve kerken gebruikt worden; opgesteld door Johannes Ens enz. Utr. 1733. 4^o. Herdrukt te Kampen, 1857. 8^o.

Regnerus Ens voegde daar achter de Acte of Handelingen der Synode van Wesel van 1568, uit het Latijn in het Nederduitsch overgezet.

Zie Boekz. der gel. wereld, 1720 a bl. 121, 365, 477, 758, 1723, a bl. 108, 241, 1732 a bl 104; Burman, Traj. Erud. p. 92-94; Saxe, Onom. Lit. T. VI. p. 164; van Abkoude, Naamreg. van Ned. Boek. D. I. St. I. III; 's Gravenzande, twee honderdjarige Gedacht. van de Synode te Wezel, bl. 116; Ypey en Dermout, Geschied. der Ned. Herv. Kerk. D. III. bl. 192, 193, Aant. bl. 81; Bouman, Geschied. der. Geld. Hoogesch. D. II. bl. 77; Glasius Godgel. Nederl. D. I. bl. 422; Muller, Cat. van portr. bl. 76.