Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 5

[Cornelis van Eldik]

ELDIK (Cornelis van), geboren te Nijmegen den 5^den Maart 1791, genoot, na de lessen op de Latijnsche school aldaar te hebben bijgewoond, alwaar hij zich reeds vroeg onderscheidde, zijne opleiding aan de Hoogescholen te Harderwijk en te Leiden. Aan eerstgenoemde werd hij op den 13^den Junij 1812 tot Doctor in de Geneeskunde, aan de laatste op den 27^sten Januarij 1816 tot Doctor in de Verloskunde bevorderd.

Op den leeftijd van ongeveer dertien jaren behield hij uit eene zware ziekte eene hardhoorigheid, die niet alleen voor hem lastig en onaangenaam, maar tevens oorzaak was, dat

[p. 83]

hij bij onderscheidene gelegenheden, onder anderen bij eene nominatie voor Hoogleeraar in de Verloskunde te Groningen, moest voorbijgegaan worden.

Na zijne promotie vestigde van Eldik zich als practiserend Geneesheer in zijne geboorteplaats; doch ten gevolge der veelvuldige bezigheden, die later voor hem uit zijne talrijke betrekkingen voortvloeiden, legde hij zich weinig op private praktijk toe, liet ze langzamerhand varen, om ze later geheel en al neder te leggen.

In 1821 benoemde de Raad van Nijmegen hem tot stads Geneesheer, eene betrekking die hij steeds met zeer veel lust waarnam en bekleedde, tot dat ziekte hem noopte die in Julij 1853 neder te leggen. Bijzonder verdienstelijk maakte hij zich als zoodanig bij het woeden der cholera te Nijmegen in 1832.

In 1822 begon van Eldik, met zijnen boezemvriend, Dr. A. Moll, de redactie van het Practisch Tijdschrift voor de Geneeskunde in al haren omvang, een werk, dat zeer veel opgang maakte en buitengewoon groot debiet had. Van 1822 tot 1844 redigeerde hij het met Dr. Moll, hoewel deze er slechts in de eerste jaren aan medewerkte en er later slechts van tijd tot tijd eenige stukken aan leverde. Na Moll's dood nam van Eldik de redactie geheel alleen op zich, doch kon dit slechts, uithoofde zijner veelvuldige andere bezigheden, volhouden tot 1847, toen hij het werk voortzette met den onlangs overledenen Dr. S.J. Galama van Sneek, doch in 1849 de redactie tot zijn diep leedwezen staken moest, hiertoe door ziekte genoodzaakt. Hoe ontzagchelijk veel werk en moeite die redactie aan van Eldik ook veroorzaakte, hoe veel genoegens hij er ook voor opofferen moest, het werken voor zijn Tijdschrift was voor hem altijd eene aangename bezigheid, en het kostte hem veel moeite dat hij die redactie, na zeven en twintig jaren lang te hebben volgehouden, moest opgeven.

In 1825 werd van Eldik benoemd tot provinciaal Leeraar in de Verloskunde voor Gelderland; een post die hij tot 1852 bleef bekleeden. Groot is het nut, dat hij ook in die betrekking stichtte; vele zijn de vruchten, die het groot aantal zijner leerlingen van zijne lessen plukken mogt. Twee jaren later, in 1827, zag hij zich tot twee andere bedieningen geroepen; namelijk tot Lid en Secretaris der plaatselijke commissie voor Geneeskundig toevoorzigt te Nijmegen, en tot Lid der provinciale commissie van Geneeskundig onderzoek en toevoorzigt in Gelderland; en reeds in het volgende jaar werd hem ook het secretariaat bij laatstgenoemde commissie opgedragen. Het was alweder zijne ziekte die hem dwong in Maart 1854 voor het eerstgenoemde secretariaat, en den 18^den Januarij 1856 voor het laatstgenoemde te bedanken, even als in April 1857 voor het Lidmaatschap der plaatselijke commissie van Geneeskundig toevoorzigt; terwijl hij lid der provinciale commissie bleef tot aan zijn overlijden. De werkzaamheden, die het secretariaat

[p. 84]

der provinciale commissie en de redactie van het Tijdschrift hem gaven, waren zijne meest geliefkoosde bezigheden. Het bijwonen der vergaderingen dier commissie te Arnhem, en het doen der Jaarlijksche inspectie reizen door de provincie, waren hem eene soort van uitspanning geworden. Hij werd in 1829 benoemd tot Officier van gezondheid bij de dienstdoende schutterij te Nijmegen, met den personelen rang van Officier van gezondheid der eerste klasse. Hij verzocht en verkreeg om dezelfde reden, waarom hij voor zijne overige betrekkingen bedanken moest, om ziekte, ook uit dezen post in Julij 1854 een eervol ontslag.

Reeds tien of twaalf jaren vóór zijnen dood werd van Eldik overvallen door eenen ligten aanval eener zenuwberoerte. Deze herhaalde zich na verloop van eenige jaren, nam bij verdere herhalingen meer en meer in hevigheid toe, zoodat hij zich genoodzaakt zag zijne talrijke bezigheden neder te leggen, en eindelijk aan die ligchaam en geest zoo zeer verwoestende aanvallen op den 29^sten October 1857 te Hees bij Nijmegen bezweek. Hij was den 6^den December 1846 benoemd tot ridder der orde van den Nederlandsche leeuw; terwijl het Amsterdamsch Genootschap ter bevordering der Heelkunde en het Hoornsch Genootschap Vis Unita fortior hem met haar lidmaatschap vereerden. Van Eldik was den 8^sten Junij 1825 gehuwd met mejufvrouw Anna Geertruida Francken, die hem een zoon schonk, en in 1826 overleed. Na haren dood hertrouwde hij den 21^sten Augustus 1828 met mejufvrouw Bartha Gerharda Bosch, bij wie hij twee zonen en twee dochters verwekte.

Behalve het bovengenoemde Practisch Tijdschrift voor de geneeskunde, en een groot aantal werken uit het Hoogduitsch vertaald, heeft van Eldik de volgende werken geschreven, als:

Verhandeling over de Verloskundige tang. Amst. 1824 8^o. Dit was eene prijsvraag van het Genootschap ter bevordering van Heelkunde te Amsterdam en door hetzelve met de groote zilveren medaille bekroond.

Receptboek voor Genees- en Heelkundigen enz. Nijmeg. 1825. gr. 12^o.

Verloskundige Verhandelingen, grootendeels met betrekking tot het werk van Dr. J.H. Wiegand, de geboorte van den mensch, 3 stukken. Amst. 1832. 8^o.

Behandeling van den Aziatischen Braakloop in de ziekenhuizen te Berlijn. Nijm. 1832, 12^o.

De verdiensten van van Eldik, zijne geleerdheid en veelomvattende kennis, zijn door zijne tijdgenooten erkend en op hoogen prijs gesteld. Ook was hij om zijn karakter, orde en naauwkeurigheid algemeen geacht.

Uit familieberigten bijeengebragt; (de Jong) Alph. Lijst van Boek.; Brinkman, Alph. Lijst van Boek.; Holtrop, Bibl. Medico-Chirurg. p. 89,184.