Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 5

[Jan van Egmond]

EGMOND (Jan van), bijgenaamd Jan met de Bellen omdat hij, ten strijde trekkende, altijd een gordel met zilveren bellen om het lijf droeg, was de oudste zoon van Arnoud van Egmond en Jolente van Leiningen. Hij betoonde zich een vijand van Graaf Willem VI, wien hij zijnen bijstand in den

[p. 48]

Gelderschen krijg had geweigerd. Hij werd in 1412 beschuldigd deel genomen te hebben aan eenen beraamden aanslag op het leven van genoemden vorst, welk vermoeden versterkt werd, door dat hij sedert eenige jaren niet in 's Graven tegenwoordigheid verschenen was, dan na dat hij vrijgeleide verkregen had, hetgeen bij niemand der edelen in gebruik was. Een en ander versterkte den waan dat Jan van Egmond, die met Maria van Arkel gehuwd was, door zijnen schoonvader Heer Jan van Arkel werd opgezet. Toen het berigt van bovengenoemde beschuldiging ter oore van Jan van Egmond kwam, gaf hij te kennen bereid te zijn om zich te verantwoorden, mits men hem vrijgeleide gunde. Dit werd hem toegestaan, en hij daarop gedagvaard. Evenwel niet verschijnende, werden zijne goederen verbeurd verklaard en hij gebannen. Hij week hierop met zijnen broeder Willem naar IJsselstein, welke vesting door Willem VI eerst werd opgeëischt en later belegerd; vóór den aanvang der vijandelijkheden kwam er een verdrag tot stand, waarbij het slot en de Heerlijkheid van IJsselstein aan den Graaf van Holland werden overgegeven en Jan van Egmond genoodzaakt werd het land te ruimen, Er zouden echter uit de inkomsten der Heerlijkheid aan Jan van Egmond, aan zijnen broeder Willem, en ook aan hunne moeder, jaarlijks aanzienlijke sommen worden uitgekeerd. Het verlies hunner vaderlijke goederen ging hen evenwel na aan het harte, en toen, na 's Graven dood in 1417, de sluimerende burgertwisten weder ontvonkt waren, lieten zij dit gunstig oogenblik niet voorbijgaan, en maakten zich, ondersteund door de Heeren van Brederode en Montfoort, andermaal van IJsselstein meester. In Mei van genoemd jaar ging de vesting wederom aan Jacoba van Beyeren bij verdrag over. De Egmonden verwierven vrijen aftogt, en de Utrechtenaren verlof om het slot en de versterkingen ten gronde toe te slechten. Uit oorspronkelijke stukken is het bewezen dat later de stad weder het eigendom van Jan van Egmond geworden is, ook blijkbaar uit nieuwe regten die door hem in 1423 aan IJsselstein verleend zijn, doch er is tot heden toe geene oorkonde aan den dag gekomen, die van die terugverkrijging getuigenis draagt.

Jan van Egmond nam verder een belangrijk deel aan de Hoeksche en Kabeljaauwsche twisten, in welken hij de laatstgenoemden bijstond. Hij maakte zich voor Jan van Beyeren in 1417 bij verrassing van Gorinchem meester, en dreef de Hoeksche bezetting in het slot. Doch Jacoba trok onverwijld met een aanzienlijk getal gewapenden uit Holland en Zeeland, vermeesterde de stad, en behaalde in een bloedig gevecht, waarin een groot aantal edelen sneuvelde, eene volkomene overwinning. Jan van Egmond werd hierbij gevangen genomen, doch later door de Utrechtenaren ontslagen.

Toen Reinald IV Hertog van Gelder, zonder wettige erf-

[p. 49]

genamen na te laten, in 1423 overleed, werd Aarnout, de oudste zoon van Jan van Egmond, als Hertog van Gelder gehuldigd, en onder de voogdij gesteld van zijnen vader; Jan van Egmond heeft toen als Ruwaard het land bestuurd tot aan de meerderjarigheid van Aarnout, en maakte zich nog verdienstelijk door den verleenden bijstand aan Zweder van Culenborg, Bisschop van Utrecht, tegen de Stichtenaars in 1426, waarbij Amersfoort door hem vermeesterd werd.

Jan van Egmond overleed den 4^den Januarij 1451. Zijn leven was gekenmerkt door groote onrust, en zijne regering over Egmond door groote twisten met de abten der Abdij. Hij werd te Egmond begraven, en zijn zoon deed hem ter eere eene metalen graftombe vervaardigen. Zijne gemalin, Maria van Arkel, die in 1415 overleed, schonk hem twee zonen, Aarnoud, wiens leven even als dat van zijnen zoon Adolf in dit Woordenboek reeds beschreven is, en wiens kleinzoon later zal behandeld worden; en Wlllem die volgt.

Zie Ant. Hovaeus, Chron. van Egmondt, bl. 64-70; van Leeuwen, Bat. Illustr. bl. 949; (van Heussen en van Rijn), Oudh. en Gesticht. van Kennemerl. D. I. bl. 517-524; Wagenaar, Vaderl. Hist. D. III. bl. 390-392, 415, 416; Arend. Algem. Geschied. des Vaderl. D. II. St II. bl. 460-464 St. III. bl. 136; De Navorscher, D. I. bl, 256, D. II. bl. 135, 195, 287; Kron. van het Hist. Genootsch. te Utr. D. V. bl. 370 D. VIII. bl. 127, 223, 225, 226, 231, 389, 403, 409, 416-420, 422, 423, 481, D. X. bl. 495-500; Römer. de Kloosters en Abdijen in Holl. en Zeel. D. I. bl. 305, 306.