Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 5

[Jan Rudolf van Eerde]

EERDE (Jan Rudolf van), zoon van den voorgaande, werd te Ten Boer den 30^sten Augustus 1774 geboren. Na eerst het onderwijs van den verdienstelijken Hendrik Wester in zijne geboorteplaats ontvangen te hebben, vertrok hij met zijne moeder naar Groningen, werd er op de Latijnsche school besteld en op dertienjarigen leeftijd met lof tot de academische lessen bevorderd. Aan de Groningsche Hoogeschool legde hij zich met vlijt op de beoefening der fraaije letteren in derzelver geheelen omvang toe, en behaalde den 16^den December 1795, na het verdedigen van eenige theses, den Doctoralen graad, in de regten, welke destijds minder gebruikelijk was in de Letteren te verleenen. Korten tijd te voren, toen hij zijne academische loopbaan nog niet geëindigd had, werd hij den 17^den Augustus 1794 door de regering van Groningen aangesteld tot conrector aan het Gymnasium dier stad, en nam gedurende twaalf jaren die betrekking waar, in welke hij, gelijk als lid der commissie van toezigt op het lager onderwijs in het toenmalig departement van de Eems, eene zorg voor het onderwijs der jeugd en eene onovertrefbare geschiktheid om te onderwijzen, gepaard aan grondige kennis, aan den dag legde, die hem in 1804 deed in aanmerking komen als opvolger van zijnen leermeester, den Hoogleeraar de Rhoer, en in het volgende jaar eene onderhandsche aanbieding deed verwerven van het Hoog-

[p. 28]

leeraarambt aan de Franeker Hoogeschool, waarvoor hij evenwel bedankte. Doch toen hij in 1806 tot gewoon Hoogleeraar in de Algemeene en Vaderlandsche Geschiedenissen en Romeinsche oudheden te Groningen beroepen werd, nam hij die betrekking aan en aanvaardde hij die op den 15^den Junij 1808 met het houden eener redevoering: de historiae, in primis universalis, a recentioribus excultae amplitudine et praestantia.

Groot zijn de diensten door van Eerde in die betrekking aan de wetenschap en aan de Hoogeschool bewezen. De laatste had inzonderheid in de bange dagen der Fransche overheersching veel aan hem te danken. Hij behoedde haar voor vernietiging en hare leerlingen voor het gevaar slagtoffers te worden der geheime Fransche politie. In 1816 tot Bibliothecaris der Hoogeschool aangesteld, gevoelde hij al dadelijk het noodzakelijke van eenen nieuwen Catalogus, dien hij met groote moeite en inspanning zamenstelde, in 1833 het licht deed zien, en die het bewijs oplevert van zijne uitgebreide boekenkennis, die teregt in hem bewonderd werd.

Ook in andere opzigten maakte van Eerde zich verdienstelijk. Als Directeur en Secretaris van het te Groningen gevestigde Instituut voor doofstommen was hij gedurende twintig jaren ijverig voor deszelfs belangen in den weer, en men heeft het aan zijne bemoeijingen te danken, dat de pogingen, aangewend om de inrigting naar elders te verplaatsen, verijdeld zijn.

In deze en andere betrekkingen was van Eerde werkzaam tot aan zijnen dood, die den 10^den November 1835 plaats had. Hij was op den 1^sten Februarij 1796 te Groningen gehuwd met Mejufvrouw Ella Catharina van Bolhuis die hem verscheidene kinderen schonk.

Ofschoon geen der binnenlandsche Genootschappen er op bedacht scheen om hem het lidmaatschap aan te bieden, werd echter door buitenlanders hulde aan zijne verdiensten gedaan, door zijne benoeming in 1829 tot Lid van het Koninklijk Aziatisch Genootschap te Londen, en in 1833 van het Koninklijk Genootschap voor Noordsche oudheidkunde te Koppenhagen.

Er is van zijn gelaat eene silhouette vervaardigd, naar W. Lubbers, door C.C. Fuchs, vóór den Groningschen Almanak van 1829.

Behalve genoemde Catalogus en latijnsche redevoering, bij de aanvaarding van zijn professoraat, zien van van Eerde het licht.

Redevoering ter viering van den vijfentwintigsten verjaardag van de eerste bemoeijingen van den Staat met het lager Schoolonderwijs, Groningen, 8^o.

Oratio de Europa, imperiorum Jure temperatorum altrice, Gron. 1825. 8^o.

Leven van Benjamin Franklin door hem zelven beschreven, benevens deszelfs rede-, staat-, letterkundige, en geestige schriften, uit het Engelsch, Fransch en Hoogduitsch vertaald.

De Kindervriend of eerste onderwijs in het lezen en bij

[p. 29]

het lezen, naar het Hoogduitsch van F.E. van Rochow.

Zie Algem. Konst- en Letterb. 1835, D. II. bl. 353-355, 1836. D. II. bl. 50-59, 68-76; Cat. van de Bibl. der, Maatsch. van Nederl. Letterk. te Leid. D. II. bl. 17.