Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 5

[Jellius of Jelte Eelsma]

EELSMA (Jellius of Jelte) werd in 1539 geboren en was de zoon van Rippert Eelsma, die in huwelijk had Trijn Elinga. Hij woonde in 1564 op Hottinga state te Pietersbierum en nam deel aan het verbond der Edelen. Uit dien hoofde werd hij genoodzaakt de vlugt te nemen en verhinderd naar Antwerpen te trekken, waarheen Alva hem ter verantwoording had gedagvaard. Hierop werd hij den 10^den September 1568 gebannen en zijne goederen verbeurd verklaard. Hij werd hierop zoo verbitterd en aangemoedigd voor de vrijheid, dat hij ook deel nam aan het nader verbond, dat den 15^den Augustus 1569, met het doel om den vijand allen mogelijken afbreuk te doen, werd gesloten. Hij trok hierop met Homme Hettinga naar Friesland en rustte met hem een schip uit, om op vrijbuit uit te gaan. Zij slaagden hierin zeer goed; doch werden eerlang gedwongen de Friesche en Noord-Hollandsche kusten te verlaten. Onzeker is het of hij deel nam aan de inneming van den Briel; maar zeker, dat hij eenigen tijd in Zuid-Holland onder Lumey diende, en deel nam aan den mislukten togt naar Schoonhoven op den 7^den Julij 1572.

Eelsma trok vervolgens naar Friesland, en zette daar zijne werkzaamheden krachtig voort. Hij bezette met Hero Hettinga, in het begin van 1573, het eiland Ameland. Op het gerucht dat eene sterke magt van Walen naar dat eiland opdaagde,

[p. 24]

weken zij van daar, en zeilden naar Emden, doch kwamen terug, nadat de benden van Robles het eiland hadden verlaten. Van hier vertrokken zij naar Friesland, en waagden het, op den 13^den Junij 1573, voet aan land te zetten. Te Holwerd werden zij gegrepen; Eelsma ontkomt, vlugt naar het strand en beproeft naar zijn boot of schip te zwemmen, doch vindt in de golven zijn graf. Met hem verloor de zaak der vrijheid een edel voorstander, die zelfs naar het oordeel van partijdige geschiedschrijvers in rijkdom en zielsvermogens uitmuntte. Hij was gehuwd met Wick Galama, die hem eene dochter, Foek genaamd, schonk, die gehuwd was met den raadsheer Aedo Eysinga. Genoemde vrouw en dochter, in 1574 van Emden naar Friesland trekkende, zouden, naar luid van het verhaal, tusschen den Dam en Delfzijl verdronken zijn.

Zie Te Watfr, Verb. en Smeekschr. der Edel. D. II. bl. 364-367; D. III. bl. 460, van Groningen, Geschied. der Watergeuz. bl. 212-214, 447; van Vloten, Nederlands Opstand tegen Spanje in zijne eerste wording en ontwikkel. bl 145, 149, 180, 196-198, Bijl. bl. 325, 326.