Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 2. Derde en vierde stuk

[George Hendricus Broekhuyzen Jr.]

BROEKHUYZEN Jr. (George Hendricus), zoon van den verdienstelijken Muziekliefhebber en bevorderaar der Toonkunst G.H. Broekhuyzen, werd geboren te Amsterdam den 25sten Februarij 1818. Als knaap van tien jaren gaf hij reeds blijken van eene buitengewone vlugheid van geest, een voorbeeldeloos geheugen en eene levendige verbeelding. Weldra begon men nu ook bij hem eene meer dan gewone neiging voor de Toonkunst te ontwaren, en dien ten gevolge werd hij bij de oprigting van het Instituut tot Zangonderwijs van den Heer G. Foek tot het onderwijs toegelaten. Na drie jaren studie, werd hij een der beste kweekelingen, en maakte zoodanige vorderingen, dat hij weldra in staat was bijna alles a prima vista te zingen. Hierbij leerde hij de Piano bespelen van den bekwamen, doch te vroeg gestorven onderwijzer Sommer, wiens geduld tot les geven verwonderlijk was, en die onzen vurigen knaap het mekaniek van dat instrument voorbeeldeloos deed eigen worden. Door zijnen bijzonderen aanleg maakte hij snelle vorderingen; alles wat men van het onderwijs van beiden Toonkunstenaren en van eenen zoo leergierigen leerling verwachten kon, werd vervuld. Hij begon thans ook met gelukkig gevolg zelf muziekstukken te componeeren. Bij vele muziekuitvoeringen in huisselijke familiekringen was hij werkzaam, zoo aan de Piano als in den zang. Weldra liet hij zich als Dilettant op verschillende concerten niet alleen als Zanger, maar ook als Componist hooren. Toen 13 jaren oud, vervaardigde hij reeds een Vaderlandsch lied met Orkest, ook na de bestorming der Citadel te Antwerpen, eene driestemmige Cantate voor mannenstemmen, mede met Orkest, waarvan voor beide de woorden vervaardigd waren door zijnen oom Gerardus Henricus Broekhuijzen. De bijval, dien hij van alle kanten verwierf was onbesehrijfelijk, en had eenen zoo jeugdigen kunstenaar ligtelijk tot laatdunkenheid en verachting van anderen kunnen vervoeren, maar zijne goede inborst beschermde hem, en hij beschouwde de hulde, welke men hem in zoo ruime mate bewees, slechts als een middel, om hem tot verderen ijver aan te sporen, daar hij zelf zeer wel wist, wat hem nog overbleef te verrigten, om den naam van kunstenaar ten volle waardig te worden. Van nu af aan vestigde hij zijnen werkzamen geest op de studie der theorie en genoot van den hoogst verdienstelijken Toonkunstenaar Jan George Bertelman, onderwijs in de regelen der Compositie. Om regelmatig

[p. 1377]

en ten gezetten tijde de lessen te kunnen bijwonen, werd hij toegelaten op de Koninklijke Muziekschool te Amsterdam, waar genoemde kunstenaar tot Hoofdonderwijzer was aangesteld. Door dit voortreffelijke onderrigt, vlijt en volharding, bereikte hij hierin zijn doel, en de vruchten van zijnen scheppenden geest werden reeds aanvankelijk in onderscheidene liederen, Cantates, Walsen enz. bewonderd. Zoo bewandelde hij het uitgestrekte veld der kunst; zijne onderzoekende geest kon zich niet met eene oppervlakkige kennis vergenoegen maar drong verder door; en het gelukte hem dien graad van volkomenheid te bereiken in de Compositie en in het kontrapunt, waardoor hij met regt als kunstenaar verdiende gekroond te worden. Bij het jaarlijksche openbare examen van genoemde Muziekschool verkreeg hij drie jaren achtereen den hoogsten prijs van zijne klasse. In de concerten van Felix Meritis viel hem de eer te beurt, om in het bijzijn van Z.M. onzen Koning en diens gezin te zingen. Als Altzanger blonk hij uit door zijne bijzonder reine intonatie en uitmuntende smaak; zijne schoone, klare en buitengewone stem hoorde men met algemeen genoegen; jammer, dat bij de verwisseling der stem, eene heesch- of dofheid is ontstaan (welligt dat hij te lang gezongen heeft) waardoor het melodieuse of klankrijke op het laatst van zijn leven was verloren gegaan. Als Klavierspeler bezat hij veel vaardigheid en was een uitmuntend Zangaccompagnateur; hij paarde daarbij energie en teederheid van uitdrukking aan eene smaakvolle voordragt en de meeste duidelijkheid. Als Componist had hij reeds eene aanmerkelijke hoogte bereikt en verwierf veel bijval. Onder zijne geliefkoosde werken behoort de Muziek van het Ballet de Schoone Slaapster in het Bosch, voor den Stads-schouwburg geschreven, welke meer dan veertig malen is uitgevoerd, onder den toevloed eener menigte toehoorders en tot de laatste maal met de meeste toejuiching is bekroond geworden; ook zijne Melancholie-Wals die hoogst origineel en eigenaardig is geschreven en de Post-Galop waarvan eene derde uitgave het licht zag.

Tot dusverre de kunstproducten en verrigtingen zijner jongelingsjaren. Dewijl hij echter niet bepaald in het kunstvak was opgeleid, verkoos hij thans eene bestemming of handelsbetrekking en werd als compagnon in eene zaak opgenomen, welke hij later alleen bleef uitoefenen. Niettegenstaande de menigvuldige werkzaamheden daaraan verbonden, bleef hij zich aan de Toonkunst wijden. Als hij nu den mannelijken leeftijd was ingetreden, huwde hij in 1844. Ook sedert dien tijd heeft hij zich in zijne ledige uren bezig gehouden met de Muziek, en wijdde zich aan den klassikeren stijl, schreef Kwartetten voor Strijkinstrumenten, en mannenstemmen en laatstelijk een Kwintet waarvan het finale niet is afgewerkt. In deze heerscht eene diepe ernst en fijn gevoel; zij zijn in Contrapuntischen stijl geschreven en aan de voornaamste Amsterdamsche kunstenaars opgedragen, die hem daarvoor welverdienden lof en achting hebben toegekend.

[p. 1378]

In den bloei zijner jaren werd hij door den dood weggerukt, daar hij op den 23sten Januarij 1849 overleed, nalatende eene bedroefde weduwe en een dochtertje van drie jaren. Zijn stoffelijk overschot werd op eene plegtige wijze ter aarde besteld in de Gereformeerde Oude kerk; vele vrienden en vereerders van den ontslapenen volgden het lijk naar zijne laatste rustplaats, waar de Liedertafel Eutonia, onder leiding van den Direkteur C.A. Bertelman, een door die Kunstenaar vervaardigden Lijkzang, het Orkest van den Heer J. Eduard Stumpff een' treurgalm zijner nagedachtenis toewijdden, terwijl de Heer ten Broeke, Organist dier kerk, bij het intreden en verlaten der kerk het orgel toepasselijk bespeelde.

De door hem gecomponeerde muziekstukken zijn:

64 Liederen, Romances, Gelegenheidsstukken, voor 1 en 2 Stemmen met Piano-forte.

4 Cantates, voor Solo en Koorstemmen met groot Orkest als:

Herdenken aan de Citadel, woorden van G.H. Broekhuyzen, voor 3 Mannenstemmen en Koor.

De Toonkunst, woorden van H.H. Klijn, voor Solo, Sopraan-Alt, Tenor, Bas en Koor.

Op het 40jarig bestaan van het Muziekgezelschap: Vriendschap en Toonkunst, woorden van S. Rondeau, voor 4 Mannenstemmen en Koor.

Kenau Simonsz. Hasselaar, woorden van H.H. Klijn, voor Koor.

14 Vokaal Kwartetten voor Mannenstemmen.

2 Vokaal Kwartetten voor Mannenstemmen met Orkest voor de Maatschappij V.W.

De schoone Slappster in het Bosch, ballet in 4 bedrijven.

Zephyrus, ballet in 3 bedrijven.

Het bad der Nymphen of het Driekoningenfeest te Keulen, ballet in 3 bedrijven.

Het feest der Nederlanders, Allegorische voorstelling, woorden van Mr. van 's Gravenweert met Solo zang, Koren en Ballet (in dertien dagen vervaardigd).

Pantalon Koffijhuishouder. (Het Finale voor het Ballet).

Pas de deux met Obligaat-Viool.

40 Walzen voor groot Orkest.

19 Galoppen voor groot Orkest.

6 Françaises voor groot Orkest.

Fantaisie voor Fagot.

Treurmarsch op den dood van W.J. Holtrop.

1 Bolero.

1 Polka.

1 Sonate voor Piano en Viool.

Variatiën voor Viool en Piano.

2 Liederen met Obligaat Violoncel en Piano. en

5 Kwartetten voor twee Violen, Alt en Violoncel.

[p. 1379]

Kwintet voor twee Violen, Alt en twee Violoncellen; waaraan het finale ontbreekt.

Zie Caecilia, Muziekaal Tijdschrift 1849, bl. 65.