Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 2. Derde en vierde stuk

[Gerrit Brender à Brandis]

BRENDER à BRANDIS (Gerrit), geboren te Leiden den 21sten Maart 1751, was Leermeester in de Wis- en sterrekunde en examinator van Stads maten en gewigten en wijnroeijer te Amsterdam. Doch na de omwenteling van 1795 zag hij zich benoemd tot Secretaris der Municipaliteit van Amsterdam, en tot Lid van het Commité van Justitie, welke beide posten hij tot aan zijn overlijden den 23 Junij 1802 heeft waargenomen; terwijl hij tevens algemeen Secretaris van de Maatschappij tot Nut van het Algemeen, en van de Amsterdamsche Afdeeling der Bataafsche Maatschappij van taal- en dichtkunde alsmede Lector van de Amsterdamsche Maatschappij Felix Meritis was. Ook keurden de Maatschappij van Wetenschappen te Haarlem, de Maatschappij van Nederlandsche Letterkunde te Leiden, het Zeeuwsche en het Utrechtsche genootschap van Wetenschappen hem overwaardig om onder hunne leden geteld te worden. Zonder eigenlijk geleerde van beroep te zijn, bezat de werkzame man ongemeene kundigheden in onderscheidene wetenschappen, met name de wijsbegeerte, geschiedenis, wiskunde en fraaije letteren, en was aanhoudend werkzaam in deze vakken van wetenschap. Ook als dichter maakte hij eenigen naam, niet zoo zeer door zijne dichtstukken, die zich zelden boven het middelmatige verheffen, als wel door zijne theoretische kennis van de dichtkunst, waaromtrent hij onderscheidene goede voorschriften aan de hand gaf. Zijn werkzame aard en verkregen kundigheden maakten hem geschikt tot het aanvaarden van onderscheidene posten in de burgerlijke zamenleving, geacht bij onze Vaderlandsche maatschappijen van kunsten en wetenschappen en bekwaam tot het uitgeven van velerlei werken, als daar zijn:

Koopmans Rekeningen van A. van Lintz alsmede J. van der Boon en H. Ramaken, Bouwkunstige Rekeningen uitgewerkt met eene beschrijving der V ° ordens. Amst. 1778. 4^o.

Gronden van het Italiaansch Boekhouden. Amst. 1778. 8^o.

Rekenkundige Regelen om de Thermometers van Fahrenheit, de l'Isle en Reaumur met elkander te vergelijken. Amst. 1780. 8^o.

Verhandeling over den aart en het gebruik der Almanachen. Leid. 1780. 8^o.

De Schilderkunst in III zangen. Amst. 1780. 8^o.

Lierzang aan de Britten, bij gelegenheid dat zij op den 1sten Januarij 1780 het Hollands convooy onder 't bewind van den Schout bij Nacht Grave van Byland aanrandden. Amst. 1780. 8^o.

Brief aan een vriend in Leiden. Amst.

Inleiding tot de Weereldgeschiedenis voor kinderen. Amst. 1780. 8^o.

[p. 1285]

Het vonnis naar wensch, Blijspel naar het Fransch van Sedaine.

Rekenkundige Regelen, om de Astronomische, Fransche, Engelsche, Rijnlandsche en Amsteldamsche Meetschalen der Barometers met elkander te vergelyken. Leid. 1781. 8^o.

Verhandeling over de dichtkundige vergelyking. Amst. 1781. 8^o.

De ware Heilgezant, den Professor G.J. Nahuys toegezongen. Amst. 1781. 8^o.

Abraham op Moria, Godsdienstig zangspel, naar het Hoogduitsch van A.H. Niemeyer.

Taal- Dicht- en Letterkundig Kabinet of verzameling van Verhandelingen de Taal-, Dicht- en Letterkunde betreffende; benevens eenige Dichtstukken; ten nutte onzer dichtlievende landgenooten, byeenvergadert en uitgegeven. Amst. 1781-1784. 6 deelen 8^o.

Jean Calas, treursp. met deszelfs geschiedenisse; naar het Hoogduitsch van C.F. Weisse. Amst. 1782. 8^o.

Philotas, treursp. naar het Hoogduitsch van G.E. Lessing. Amst. 1783. 8^o.

De eerste Schipper. Amst. 1783. met pl. 8^o.

Het Oorlog. Amst. 1783. 8^o.

Aan Burgemeester Huyghens. Amst. 1783. 8^o.

De rechtschapen Burgervader. Amst. 1783. 8^o.

De vernederde en verheerlijkte Heiland. Amst. 1783. 8^o.

Aan Amstels Burgerij. Amst. 1784. 8^o.

Taal- Dicht en Letterkundig Magazijn. Amst. 1785-1787. 2 deelen 8^o.

Vaderlandsch kabinet van Koophandel en Zeevaart. Amst. 1786. 3 stukken met pl.

De Gouden Bruiloft van Kloris en Roosjen, blijsp. met zang. Amst. 1791.

De Ouderliefde, zangsp. naar het Fransch van C.A. Dumoustier. Amst. 1799.

Het vernietigd verdrag, zangsp. naar het Fransch van Marsollier. Amst. 1799.

Proeven van Geschied- en Letterkundige Oefeningen; zowel den Koophandel en de Scheepvaart als de Dicht- en Letterkunde betreffende. Haarlem 1801. 8^o.

Lijkrede op Martinus Nieuwenhuizen, eerste Secretaris der Maatschappij Tot Nut van 't Algemeen.

Het ware doel der Maatschappij Tot Nut van 't Algemeen.

Ook treft men nog van hem in de werken der Maatschappij van Nederl. Letterkunde aan:

Onderzoek of Amsterdam het regt harer maten en gewigten aan een Privilegie van Hertog Aalbrecht van Beijeren verschuldigd zij.

Zijn portret naar eene schilderij van de Lely gegraveerd door C. Josi staat voor zijne Proeven van Geschied. en Letterk.

[p. 1286]

Oefening. Zijne zinspreuk was studio crescit sapientia (door oefening neemt de wijsheid toe).

Zie van Abkoude en Arrenberg, Naamr. van Nederd. Boeken; Vaderl. Hist. ten verv. op Wagenaar, D. XXXI. bl. 245, 247, 262, D. XXXIV. bl. 36, D. XXXVII. bl. 55, D. XLI. bl. 359; J.W. te Water, Aanspraak in de jaarl. Algem. Vergad. van de Maats. der Nederl. Letterk. te Leiden den 8 Oct. 1803, bl. 20-22; Witsen Geysbeek, Biogr. Woordenb. der Nederd. Dichters; Algem. Woordenb. der Zamenl.; (de Jong), Alphab. Naaml. van Boeken; Schotel, Kerkel. Dordr., D. II. bl. 291 en 292; Algem. Konst- en Letterbode 1849, D. II. bl. 261.