Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 2. Derde en vierde stuk

[Johannes Bredenburg]

BREDENBURG (Johannes), van Rotterdam, is bekend door eene verhandeling tegen het Goddelijke aan de Natuur toegekend, welke hij in die stad in 1675 in 4^o uitgaf. Hij had het in het Nederduitsch opgesteld, doch deed het, daar hij ongeletterd was en de taal der geleerden niet verstond, in het Latijn vertalen onder den titel:

Enervatio tractatus theologico-politici, unà cum demonstratione geometrico ordine disposita, Naturam non esse Deum; cujus effati contrario, praedictus tractatus unice innititur. Dit boekje, hetwelk eene wederlegging van Spinoza behelst, is zeer zeldzaam en waardig gelezen te worden. Het heeft dat zonderlinge, dat de schrijver, even als Spinoza, wiskundig te werk ging, dan nu gebeurde het, dat Bredenburg, zich altijd met zijn betoog bezig houdende, ten laatste er geen behagen in schepte, en bevond dat het mank ging; hij stelde dus zijn betoog in den omgekeerden zin, waardoor hij, zonder het te willen den schijn had, van een verdediger van Spinoza te worden. Hij vertrouwde het handschrift aan een onbescheiden vriend toe, die het buiten weten van den schrijver liet drukken, waaruit eenen vrij bitteren pennenstrijd ontstond, in welke zich Gijsbert Kuipers, Isaac de Castro Orobio en eenige andere Godgeleerden mengden. De geschriften welke hierdoor in de wereld kwamen zijn in het vergeetboek geraakt en naauwelijks wordt er in de werken van dien tijd gewag van gemaakt. Zeker gaat het dat Bredenburg altijd leefde en ook gestorven is als een opregt aanbidder van den Zaligmaker en diens openbaring.

Nog bestaan er van hem:

Praetjes over Tafel, behelsende consideratien over den Vredehandel. Amst. 1671.

Ook heeft Bredenburg eenige Brieven gewisseld met den Remonstrantschen Hoogleeraar Philippus van Limburg, welke het licht zagen onder den titel van:

Schriftelijke onderhandeling tusschen den Heer Philippus van Limborg, Professor der Remonstranten, en Johannes Bredenburg, rakende 't gebruik der Reden in de Religie. Rotterd. 1686. 4^o.

Waarop zijn gevolgd:

Eenige Consideratien enz.

[p. 1221]

en eindelijk:

Johannes Bredenburg, Korte aanmerkingen op de Brieven van P. van Limburg aan P. Smout en N.N. enz. 1686. 4^o.

Almede heeft Bredenburg zich als beoefenaar der Nederduitsche Dichtkunst doen kennen door

Scherm voor de stekende zon der Amsterdamsche Mennisten, dat opgenomen is in de Nederduitse en Latijnse Keurdigten, doch even als een enkel ander stukje, dat wij elders van hem aantreffen, geen grooten dunk van zijne dichterlijke bekwaamheden geeft.

Zie van Abkoude, Naamreg. van Nederd. Boeken D. I. St. III; Collot d'Escury, Holland's Roem, D. V. bl. 278; Biogr. Woordenb. van Nederl. Dicht. ten vervolge op Witsen Geysbeek; Biogr. Nation.; Biogr. Univ.; Blaupot ten Cate, Geschied. der Doopsgez. in Holl., Zeel. enz., D. I. bl. 264 en 265.