Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 2. Derde en vierde stuk

[Willem à Brakel]

BRAKEL (Willem à), zoon van den voorgaande, geboren te Leeuwarden den 10 Januarij 1635, gaf van zijne jeugd af reeds blijken, dat hij de godvruchtige voetstappen zijner brave ouders drukte; en na de Latijnsche scholen in zijne geboortestad doorloopen te zijn, legde hij zich met ijver op de Godgeleerheid toe, eerst te Franeker onder Nicolaas Arnoldus, Christianus Schotanus en Johannes Valckenier, en vervolgens te Utrecht onder Gijsbertus Voetius en Andreas Essenius. Een loffelijk examen ondergaan hebbende, werd bij ten jare 1662 als Predikant te Exmorra in Friesland beroepen. Hier vond hij eerst veel hardigheid onder het volk, doch verkreeg daarna aanmerkelijken zegen; ook hield hij zich zoo digt en naarstig bij en binnen zijne kudde, dat hij buiten Exmorra schier niet bekend was. Hij huwde aldaar in 1643 met Sara Nevius. In 1665 vertrok hij naar Stavoren, waar hij eerst alleen was, doch weldra de Vorstin van Friesland bewoog, om, uit hare eigen middelen, eenen tweeden Predikant te bezoldigen; vervolgens werd hij in 1670 beroepen te Harlingen, in 1678 te Middelburg, voor welk laatste beroep hij echter bedankte, en eindelijk in 1683 te Rotterdam, waar hij door eenen godzaligen wandel en het getrouw waarnemen van de pligten aan zijne zwaarwigtige bediening verbouden, zijnen naam in gezegend aandenken bij die bloeijende gemeente liet. Hij stierf den 30 October 1711 en liet eene dochter na, die gehuwd was met Franco van der Kluit, Predikant te Alblasserdam

Dat Willem à Brakel buitengemeen werkzaam is geweest, getuigen de menigvuldige geschriften, welke uit zijne pen zijn gevloeid, en inzonderheid tot stichting van eenvoudige Christenen met veel vrucht zijn gebruikt geworden.

Zij zijn:

Waarachtig verhaal van rekenschap, gegeven van D^o. W. Brakel, wegens zijne verdediging van het regt der kerk. Utr. 1682.

[p. 1158]

Trouwhertige waarschouwinge, aangaande de Dwaalingen der Labadisten. Leeuw. 1683. 8^o.

De Heere Jezus Christus voor de alleen ende souvereine Koninck over syne kercke uytgeroepen, in eene verhandeling over Psalm II, 6. Amst. 1668. 4^o.

De schreupuleuse omtrent de Communie des H. Avondmaals. Rott. 1690. 8^o.

Eerste beginselen. 's Grav. 8^o.

Stichtelyke oefeningen over het Avondmaal. Amst. 8^o.

Λογιϰη Λατϱεια dat is: Redelyke Godsdienst, in welke de goddelyke waerheden des genade-verbondts worden verklaert, tegenpartyen beschermt en tot de praktyke aangedrongen. Rott. 1700. 3 deel. 4^o, van welk werk reeds in het volgende jaar een tweede druk het licht zag, terwijl het in 1795 een twintigste druk beleefde.

Over het doopen voor dooden. Rott. 1710.

Brief behelzende bestiering en opwekking tot en in de Heiligmaking. Rott. 1711. 4^o.

Halelujah of verklaring over het Genade verbond. 8^o. waarvan de achtste druk in 1737 te Rotterdam het licht zag.

De ware Christen. Amst. 1738. 8^o.

Leer en leiding der Labadisten met eene voorrede van J. du Vignon over 't Boek, genaamd Ziels eenzame Meditatien samengestelt door J.E. en uytgegeven door J.B. Rott. 1738. 8^o.

Yvon van vele dwalingen overtuigd.

Trouwhartige Brief met eene voorrede van J. Hanapper, over de begenadigde Kracht en Magteloosheid. Rott. 1735. Amst. 1739. 8^o.

Brief aan een koopman in Nieuw-Nederland. Rott. 4^o.

Brief aan N.N. Gron. 8^o.

Godvruchtige Brief. Amst. 8^o.

Oeffening over de Voorbereyding, Betragting en Nabetragting van het Heylig Avondmaal, en eene Oeffening hoe een Mensch uit vrye Genade van God bekeert en tot het Geloof in Christus werd overgebragt. Rott. 1751. 8^o.

Zielroerende Predicatie. Amst.

Toetsteen der Waarheid en Dwalingen. Amst. 8^o.

Brief over het Leven des Geloofs op de beloften. Dord. 1775. 8^o.

Waarschouwende bestiering tegen de Piëtisten en Quiëtisten.

Brakel was een der beroemdste Godgeleerden zijner eeuw, wiens werken nog bij geleerden en ongeleerden in hooge achting staan. Hij was een schrander, vooruitziend en werkzaam man, die vroeger den Labadisten zeer genegen was, en een steun is geweest der Schotsche Presbyterianen, welke onder Karel II naar Engeland de vlugt namen. Hij was een ijverig Voetiaansch Godgeleerde en zijne leerredenen zijn geheel op de leest der Voetiaansche predikwijze geschoeid. Voor het, door de navolgers van Voetius aangenomen stelsel, om de overheid het regt in de kerk te betwisten,

[p. 1159]

ijverde hij zeer, en vierde aan zijnen ijver voor het begrip, dat het kerkregt alleen de geestelijkheid toekwam, den vollen teugel. Zoo voerde hij eerst met de regering van Leeuwarden, daarna met die van Rotterdam geschil over het regt der Overheid in de kerk. Hij vermogt echter zijn gevoelen niet door te drijven en werd eenigen tijd in zijne dienst geschorst; doch was niet de eenigen Predikant te Rotterdam, die met de Regering over het regt der kerk overhoop gelegen heeft.

De afbeelding van Brakel werd op onderscheidene wijzen in het licht gegeven, onder anderen in zwarte kunst van Johannes Verkolje (Rotterd. 1686) f^o.; door N. Car geschilderd en door Houbraken gegraveerd in 4^o. en door Adriaan van der Werff geschilderd en door Pieter van Gunst gegraveerd in 4^o.

Zie van Hoogstraten en Brouërius van Nidek, Groot Algem. Hist. Woordenb. B. bl. 364 en 365; van Abkoude, Naamreg. van Nederd. Boek., D. I. St. I, III, IV en V; Greydanus. Naaml. der Predik. in de Class. van Franeker, bl. 48; Kok, Vaderl. Woordenb. D. VIII. bl. 924 en 925; van Abkoude en Arrenberg, Naamreg. van Nederd. Boeken; de Chalmot, Biogr. Woordenb.; Ypeij en Dermout, Geschied. der Nederl. Herv, Kerk, D. I. aant. bl. 217. D. III. bl. 115; 302-305, 354, 355, 579, 580; Schotel, Kerk. Dord. D. II. bl. 242 noot, 785; van Harderwijk, Naaml. der Predik. te Rotterd. bl. 52-54; Glasius, Godgel. Nederl.