Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 2. Derde en vierde stuk

[Maximiliaan van Bourgondie]

BOURGONDIE (Maximiliaan van), Markgraaf van Vere en Vlissingen, Heer van Beveren, zoon van den voorgaande, geboren te Bergen op Zoom, den 28sten Julij 1514, woonde, in alle krijgsoefeningen zoo te water als te lande volleerd zijnde, het beleg van Perronne, onder Graaf Hendrik van Nassau, in 1536 bij.

Men vindt hem, vóór het overlijden van zijnen vader, reeds Heer van Tournehem en Admiraal genoemd, het laatst zal te verstaan

[p. 1091]

zijn, dat hij onder het Opperbevel van zijnen vader, door den Keizer tot Onder- of Vice-Admiraal was aangesteld.

Zoodra verstond de Keizer niet dat Adolf van Bourgondië overleden was, of hij ontbood Maximiliaan in het graafschap Namen bij zich, en droeg hem de waardigheid van Admiraal en Generaal-Kapitein van der zee op. De Keizer wist hoe loffelijk de vader die waardigheid had bekleed en stelde geen minder vertrouwen in de kunde en dapperheid van den zoon.

In Mei 1543 deed hij zes schepen te Vere toerusten, welke, onder Gerrit van Hekeren en Jan in de Gans in zee staken, waarna er zich nog 3 schepen van Middelburg, onder Jonker Jeronimus Sandelyn, Rentmeester Bewesten Schelde bijvoegden. Zij voeren zamen de Garonne op, maakten de daar liggende Fransche vloot reddeloos, verbrandden vele schepen met wijnen, die van Bordeaux kwamen en bragten er zeventien te Vere op, nadat zij voor hun vertrek nog eene landing gedaan, vele verwoestingen aangerigt en van onderscheidene dorpen de kerkklokken weggeroofd hadden. Nog in het zelfde jaar stelde Maximiliaan tien wel toegeruste schepen onder Gerard van Mekeren als Vice-Admiraal, die een klein eiland op de kust van Poitou plunderde, 4 Fransche Terreneufvaarders met visch veroverde, een Spaansch schip hernam en die 5 prijzen te Vere binnen bragt; doch het was in Junij 1544 dat Maximiliaan eerst in persoon als Admiraal eenen zeetogt ondernam, ten einde den Koning van Engeland van Doeveren naar Calais te helpen geleiden.

Nadat hij in 1546 tot Ridder van het Guldenvlies was aangesteld, werd hij benevens Mr. Cornelis Schepperus, Heer van Eecke, van wege de Gouvernante gecommitteerd, om ter beveiliging van Walcheren onderscheidene sterkten te doen opwerpen, waaraan het thans nog in wezen zijnde kasteel te Rammekens zijn aanwezen te danken heeft.

In het volgende jaar werd hij, door den Keizer, tot Stadhouder van Holland, Zeeland en Utrecht benoemd, en vereenigde alzoo het bevel over de zee- en landmagt. Dat hij bij de Staten welgevallig was, blijkt uit een aanzienlijk geschenk, dat zij hem in 1550 toekende en dat hij bij den Keizer in gunst stond, kan men opmaken uit de verheffing van zijne heerlijkheden Vere en Vlissingen in 1555 tot een markgraafschap.

Hij had zich ook in 1552 zeer verdienstelijk gedragen door de Hollandsche, Zeeuwsche en Friesche stranden door de Franschen oorlogschepen bedreigd, te beveiligen.

In het jaar 1551 was hij, als daartoe door de Staten van Zeeland uit het Lid der Edelen afgevaardigd, tegenwoordig toen Keizer Karel V het bewind over de Nederlanden plegtig aan zijnen zoon afstond, en in 1556 werd hij door Koning Filips II in het stadhouderschap over Holland, Zeeland en Utrecht bevestigd, terwijl de Staten van Holland hem weder een geschenk van tien duizend gulden toelegden. Maximiliaan van Bourgondië over-

[p. 1092]

leed den 4den Junij 1558 zonder bij zijne gemalin, Louise van Croy, kinderen te hebben verwekt. Hij vermaakte zijne goederen aan zijns zusters zoon Maximiliaan d'Hennin, Heer van Bossu, die echter uit hoofde van de schulden, waarmede zijnen boedel bezwaard was, dien verzaakte.

Men getuigt van Maximiliaan van Bourgondië, dat hij was een man van groot beleid, onvermoeid, en zoo zorgvuldig voor het gemeenebest, dat zijne eigene zaken er bij ten achteren gingen, houdende eenen grooten staat niet uit hoovaardij, maar om de eer van het land overal op te houden, zoodat hij groote schulden achter liet. Als Stadhouder liet hij grooten roem na. In zijne heerlijkheden heeft hij dikwijls doen blijken, dat hij een goed Heer was, die zijne onderzaten krachtig voorstond; doch de menigte zijner schulden, en de strenge vervolging, welke hij tegen de onroomschen in het werk stelden, deden de algemeene liefde en achting der onderzaten aanmerkelijk bekoelen.

Zijn portret komt voor bij Gargon, Walchersche Arkadia, D. II. bl. 107, en zijne handteekening bij Ermerins, Zeeuwsche Oudheden, D. III. St. II. bl. 130.

Zie Boxhorn, Chron. van Zeel., bl. 468, 469, 474, 475, 477, 478, 482, 508-512, 522; van Mieris, Hist. der Nederl. Vorsten, D. III. bl. 32, 97, 126, 127, 185, 228, 243, 374; Tegenw. Staat der Vereen. Nederl., D. XI. bl. 224; Wagenaar, Vaderl. Hist., D. V. bl. 193, 194-198, 294, 295, 353, 380, 428, D. VI. bl. 6, 11, 12, 13, 35 en 36; Kok, Vaderl. Woordenb., D. XXII. bl. 376-378; Ermerins, Zeeuws. Oudh., D. III. St. II. bl. 70-115; Scheltema, Staatk. Nederl., D. I. bl. 154, D. II. bl. 569.