Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 2. Eerste en tweede stuk

[Dirk Boom]

BOOM (Dirk) of Theodorus Boomius, Predikant te Beusichem werd in 1619 door de Gedeputeerden der Delfsche Synode die zich te Buren bevonden, beschuldigd dat hij tegen zijne schriftelijke belofte eene andere leer had gepredikt, dan die, waar op hij tot de kerkdienst was toegelaten; dat hij Castellio's uitlegging over het negende kapittel der Romeinen aangaande de predestinatie, had vertaald, waarmede hij niet alleen de Gravin van Buren had zoeken te misleiden, gelijk uit de voorrede was te zien, maar ook de twist in de Classis, en in alle de kerken van Holland gerezen, te doen toenemen, dat hij ook een boeksken had geschreven en uitgegeven, genaamd: Postbode, waarin eenige eerlijke lieden kwaadwilliglijk werden doorgestreken; dat hij de onordelijke beroepingen van Huttenus en Hartsoeker had aangeraden en goedgekeurd; dat hij de acte had omgedragen, om die van de Predikanten te laten teekenen, en daarin te betuigen, dat ze van Doctor Vorstius en zijne leer niets kwaads wisten; dat hij zich had afgezonderd, Classis tegen Classis, en Vergadering tegen Vergadering opgerigt. Op de eerste betigting was zijn antwoord, dat de acte, die hij geteekend had, en welke men eene schriftelijke belofte noemde, hem niet verbond, terwijl ze in het Classisboek was doorgehaald. Maar men zeide, dat hij door het boeksken van Castellio vóór dat doorhalen, te vertalen en uit te geven zijne belofte had overtreden. Hij bekende dat boeksken te hebben vertaald, doch niet om iemand te misleiden, of de twist te vermeerderen. Zijn boeksken, de Postbode, had hij geschreven, om de waarheid en de vroomen tegen sommigen kwaadsprekers te verdedigen. De beroepen van Huttenus en Hartsoeker had hij aangeraden, toegestemd en verdedigd, als ordelijk en wettiglijk gedaan. Dat hij getuigenissen tot bewijs van Doctor Vorstius onschuld had opgezocht, kon hem tot geen misdaad worden toegekend. Niet hij, maar zijne beschuldigers hadden zich al over lang afgescheiden, en afgezonderde vergaderingen gemaakt, op naam van de gesonde broederen des Classis van Buren. Nadat hij zich had verantwoord, liet men hem buiten staan. Weder ingeroepen zijnde werd hem afgevraagd: ‘Of het hem leed was dat hij had geschreven?’ Zijn antwoord was, ‘dat hij, ziende op den loop des tijds, wel wenschte dat hij nooit had geschreven.’ Men vraagde, wat hij verstond

[p. 871]

door den loop des tijds? ‘Zulk een tijd,’ zeide hij, ‘in welken alles, hoe wel het ook gezegd of gedaan is, kwalijk wordt genomen, of misduid.’ Ook werd gevraagd, ‘of het hem niet leed was, dat hij in zijn Postbode zoo vele treffelijke mannen had ten toongesteld?’ Hij antwoordde, ‘dat men de zaak moest onderzoeken, dan zou men, vertrouwde hij, hem zulks niet voorleg gen.’ Daar op liet men hem gaan, en zond hem kort daarop zijn vonnis te huis, geteekend den 5den Januarij, ouden stijl, waarbij hij van alle kerkelijke diensten werd ontslagen en afgezet. ‘Doch om te betoonen de mededoogentheit 't hemwaerts, en tot sijn familie,’ stond in het vonnis, ‘versocht de Vergaedering aen sijn Vorstelijke Genade (Prins Maurits als Graef van Buuren) dat hem, Boomius, noch moght volgen sijn gewoonlijke gagie voor den tijdt van drie maenden.’

In Maart 1619 was hij in de Vergadering der Remonstranten te Rotterdam en in Julij predikte hij te Warmond. Voor de Zuid-Hollandsche Synode ontboden, om de acte van stilstand te teekenen, verscheen hij niet. Ook niet, toen hij daarna door de Staten-Generaal werd ingedaagd, ‘als die het land doorliep en hier en daar haag-predikatiën deed,’ waarop hem den 27sten October 1619 de Vereenigde Nederlanden werd ontzegd.

Hij bleef evenwel heimelijk in het land en bediende de verlatene Remonstrantsche gemeente met grooten ijver; in 1621 Gouda, in 1624 Gouda, Schoonhoven, Woerden, Moordrecht, Waddinxveen en Zevenhuizen; doch in 1628 te Schoonhoven gevangen genomen zijnde, werd hij naar Loevestein vervoerd, van waar hij in den nacht tusschen 19 en 20 Julij 1631 met zeven andere Remonstrantsche Predikanten ontsnapte. Naauwelijks was hij op vrije voeten of hij werd weder Predikant te Schoonhoven, waar hij den 20sten April 1632 in dienst trad. Hij schijnt daar vervolgens nog lang te hebben gestaan, althans vóór 1652 vindt men geen opvolger van hem vermeld.

Zie Brandt, Hist. der Reform., D. III, bl. 335-337, 800, 888, 917, D. IV, bl. 59; Tideman, De Remonstr. Broed., bl. 29, 139, 140 en 279.