Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 2. Eerste en tweede stuk

[Johan Arnold van Blois gezegd Treslong]

BLOIS gezegd Treslong (Johan Arnold van), een halve broeder van den voorgaande, zoon van Johannes van Blois gezegd Treslong, Weesmeester te Steenbergen, en van Johanna den Engelsen geboren te Steenbergen, den 8sten November 1757, was een der twee Luitenants die op het schip de Castor Kapitein Melville, in het hevig gevecht van den 30sten Mei, 1781 tegen het Engelsche fregat Flora, gekwetst werden. De ander was zijn neef Cornelis Yzak, die volgt. Voor de betoonde heldhaftigheid werd den Luitenants van de Castor, het dragen van twee epauletten vergund. Te zwaar gekwetst om het veroverde schip te verlaten, bleef hij aan boord van den Castor en had dus het geluk, toen dit schip door twee Fransche fregatten heroverd werd, ter reede van l'Orient met zorg verpleegd te worden en genezen terug te gaan naar het Vaderland.

Spoedig weder in dienst gesteld, werd hij met een eskader naar de Middellandsche zee gezonden, onder het opperbevel van Kapitein 't Hooft. Blois voerde het bevel over den Admiraal Tromp van 54 stukken. Uitgezonden tot overbrenging van de gewone geschenken aan den Dcy van Algiers, ontkwamen zij, met moeite, in de

[p. 644]

haven van Toulon, den ontzettenden storm van 3 en 4 Februarij 1784, waardoor de Nederlandsche schepen geweldig beschadigd werden, en het linieschip Drenthe met 450 man omsloeg en zonk. Waarschijnlijk behoorde hij onder het eskader van den Schout bij Nacht van Braam, dat naar de Vlaamsche eilanden werd gezonden om op de terug verwacht wordende Oost-Indische retourvloot te kruisen, doch in October lag hij weder voor Vlissingen en had deel aan het aanhouden van een binnenzeilenden Oostenrijkschen koopvaarder. Keizer Jozef namelijk had de Schelde geopend verklaard en daartegen moest met kracht worden gewaakt. In 1786 treffen wij hem onder Kapitein Justus Boot in de Middellandsche zee aan, bevelvoerende (na den dood van Kapitein Delvos) over het schip de Brakel van 56 stukken. Vooral echter is zijn naam bekend geworden door het voorgevallene in den vermaarden Zeeslag van Kamperduin, tusschen den Vice-Admiraal de Winter en den Engelschen Admiraal Duncan, waarin de Nederlandsche vloot door de Engelsche verslagen werd. Blois toen Schout bij Nacht en van den Brutus, een vier en zeventiger, zijn vlag voerende, streed in dien slag met dapperheid en moed en werd in een hevig gevecht met twee Britsche schepen, terwijl hij op de kampanje stond door een kanonskogel zoo getroffen, dat hem de regterarm verbrijzeld werd. Doch ook toen behield hij alle tegenwoordigheid van geest, en gaf het bevel aan den Kapitein-Luitenant Polders over. Deze hield vol, zoodat eindelijk een der twee vijandelijke bodems moest wijken. Ook de andere week, en twee andere schepen, die den Brutus daarna aangrepen, moesten desgelijks afhouden, zoodat allen volgens het schrijven van Polders ‘ten 4 ure het slagveld verlieten’ Toen beproefde Polders, met goedkeuring van den Schout bij Nacht, het Admiraalschip de Vrijheid te ontzetten, maar ziende, dat het door de Engelschen omringd en achter hem de geheele Engelsche vloot was, moest men dit voornemen laten varen. Daarop hield men af naar het gros des Hollandsche vloot onder den Schout bij Nacht Story, doch de donker overviel den Bevelhebber en hij vond zich genoodzaakt naar Goedereede te stevenen. Den volgenden morgen was hij bij den Hoek van Holland, maar vond geene Loodsen en moest dus, daar ook de wind meer naar het Westen liep, beneden het gat van Goedereede ten anker komen. Terwijl de Brutus daar lag, komt een Engelsch fregat, de Endymion van 44 stukken, dat nog niet in den strijd was geweest, het reeds zoo zwaar geteisterde schip aanvallen, doch werd zoodanig ontvangen, dat het spoedig de ruimte koos. De Schout bij Nacht kwam, hoe ook verzwakt door het afzetten van zijn arm, zelf op het dek ter aanmoediging van zijn volk. Het was echter niet geraden ter dezer plaats te blijven, den volgenden morgen bevonden er zich reeds drie vijandelijke fregatten en een kleiner vaartuig. Den zelfden avond ligtte men het anker en de Brutus kwam met twee brikken, de Atalante en het Haasje behouden te Hellevoetsluis binnen. Eerst

[p. 645]

met loftuitingen onthaald, werd Blois spoedig in staat van beschuldiging gesteld, en hem verweten: ‘dat hij de bevelen van den Vice-Admiraal de Winter, in het vormen der linie, niet had opgevolgd, daardoor verwarring veroorzaakt, geen behoorlijken bijstand aan het Opperhoofd der vloot verleend en hem in den nood verlaten had.’ Hij had namelijk in het middenpunt der linie post gevat, daar hij in de voorhoede moest geweest zijn. Doch het schijnt dat de seinen van het Admiraalschip niet naar behooren gedaan zijn, dat er misverstand heeft plaats gehad en de Brutus dus niet anders dan in het middenpunt der vloot zich kon plaatsen. Verschillende Kapiteinen getuigden ten voordeele van Blois. Het omstandig verhaal aangaande hunne verrigtingen, door den Schout bij Nacht en zijnen Kapitein-Luitenant Polders, medebeschuldigd, verdedigt hen genoegzaam van geen bijstand te hebben willen verleenen aan het Admiraalschip. De Brutus was zwaar beschadigd, zeer doorschoten, masten en raas waren zeer gehavend, de zeilen aan flarden, 10 man gesneuveld en 58 gekwetst, van welke nog 10 aan hunne wonden overleden. Daar alles reddeloos stond en geen der overige schepen iets deed tot bijstand van den Admiraal, die door drie à vier vijandelijke schepen omringd was, had men het beter geacht, het schip en de manschap voor het Vaderland te behouden, dan het in het volstrekste gevaar te brengen van genomen te worden en in Engeland opgebragt. Men vermoedde dat Blois, naijverig op den Vice-Admiraal de Winter, vroeger slechts Luitenant, thans met den hoogen rang van Opperbevelhebber bekleed, met opzet de eer van 's lands vlag aan eigene inzigten zou hebben opgeofferd. Doch daarvan bestond geen de minste zekerheid. Dat de nog levende partijdigheid, tegen hen, die men achtte het huis van Oranje te zijn toegedaan, zich ook hier deed zien, en men aan Blois, van die gehechtheid verdacht, de nederlaag wilde wreeken, laat zich denken, ofschoon hij bekend stond als een man van eer, moed en trouw, en zich gedurende geheel zijne vierendertigjarige dienst altijd als zoodanig had doen kennen. Tegen den Schout bij Nacht, Story, die veel vroeger de linie had verlaten, werd geene beschuldiging ingediend, ofschoon hij werkelijk, door het stil aanschouwen van de Winters gevaar en zijn vroegtijdig afhouden eene der oorzaken van de nederlaag mag genoemd worden, Blois werd bij vonnis van den Hoogen Zeekrijgsraad van alle zijne militaire posten vervallen verklaard en en verwezen in de kosten van het regtsgeding. Polders mogt in geen twee jaren den lande dienen dan als tweede Officier, en werd in de helft der kosten veroordeeld. Doch van de zeven regters, hadden slechts vier voor dit vonnis gestemd en onder dezen was nog de Kapitein J. Claris, die de Hollandsche vloot in de Saldanta-baai laaghartig had helpen overgeven. De Vice-Admiralen van der Beets en Sels en de Kapitein Schierhout spraken beide de gevonnisden vrij van alle wangedrag, en bragten schriftelijk hun gevoelen daaromtrent uit, terwijl zij de onderteekening

[p. 646]

der vonnissen weigerden. Blois verzocht herziening in hooger beroep, het werd hem afgeslagen, zijn vonnis bleef. Maar Koning Lodewijk herstelde den 1sten October 1808 Blois van Treslong in zijnen goeden naam en eer, ‘uit aanmerking van het loffelijk en moedig gedrag, waardoor hij zich in 's Lands zeedienst, gedurende 34 jaren had onderscheiden, maar ook bepaaldelijk wegens de blijken van trouw en dapperheid, in den Zeeslag van den 11den October 1797 aan den dag gelegd.’ Hij werd in zijn vroegeren rang hersteld, doch ging niet meer in zee en overleed te Amsterdam den 26sten Januarij 1824, nadat Koning Willem I hem den 1sten Julij 1814 tot Vice-Admiraal had benoemd. Zijn stoffelijk overschot werd den 1sten Februarij met militaire eer van zijne woning tot aan de Leidsche Poort begeleid en vervolgens te Velsen begraven. Hij was eerst gehuwd met Adriana van den Bergh en ten tweeden male met de weduwe van Hoesen.

Zie Vaderl. Hist. ten verv. op Wagenaar, D. XXXII. bl. 313; D. XXXVIII. bl. 268 noot, 272, 273 noot, D. XLIII. bl. 39-50, D. XLVI. bl. 216; de Jonge, Nederl. Zeew., D. V. bl. 575 en 580, D. VI. St. I. bl. 370, 378, 391, 395, St. II. bl. 160 volgg. 201 volgg. waar het geheele gedrag van Blois in en na den zeeslag en de behandeling zijner zaak naauwkeurig, onpartijdig en uitvoerig wordt overwogen.