Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 2. Eerste en tweede stuk

[Jucke Jans of Julius van Beyma]

BEYMA (Jucke Jans of Julius van), een zoon van Jan van Beyma, Burgemeester te Dockum, waar hij in 1539 het eerste licht zag, werd in zijne jongelingsjaren naar Groningen gezonden, oefende zich aldaar onder het opzigt van Regnerus Predinus in de letteren, en werd er grondig in de Latijnsche en Grieksche talen onderwezen. Van hier begaf hij zich naar Leuven, om zich in de Regtsgeleerdheid te bekwamen, doch week, ten tijde van de beroerte in de Nederlanden, naar Orleans, waar hij in 1564 Licentiaat in het kanonieke regt en Bacalaureus in het burgelijke regt werd.

In Friesland teruggekeerd, oefende hij de praktijk als Advokaat voor het Hof van Friesland te Leeuwarden. Toen echter in 1567 zijn bloedverwant, de zoo even vermelde Sjoerd Lieuwes Beyma, om der godsdienstwille in hechtenis geraakte, en in het volgende jaar de Spaansche dwingelandij en vervolgzucht ieder, die de Hervorming was toegedaan, noodzaakte het land te verlaten, achtte Beyma, die een vurig belijder en voorstander van de nieuwe leer was, het raadzaam mede het land te ruimen en trok naar Wittenberg, waar hij gedurende tien jaren het Hoogleeraarsambt in het burgerlijk regt bekleedde.

In kalmer tijden in Friesland teruggekeerd, werd hij kort daarop, den 20sten Julij 1581, voor den tijd van één jaar tot openbaar Leeraar in de Regten bij de Hoogeschool te Leiden aangenomen en op den 6den Augustus des volgenden jaars tot gewoon Hoogleeraar in het zelfde vak aangesteld. Vijftienj aren lang nam hij dat ambt

[p. 507]

met de uiterste vlijt en hoogen lof waar, en tot zulk een groot genoegen van Curatoren dat zij twee of driemalen zijne wedde aanzienlijk verhoogden. In 1596 echter in de zelfde betrekking naar Franeker beroepen, meende hij aan die roepstem te moeten gehoor geven. Doch niet lang mogt de Friesche Hoogeschool zich in zijn bezit verheugen, daar hij reeds in het volgende jaar tot Raadsheer in het hof van Friesland werd aangesteld. Ook in dien post mogt hij slechts twee jaren werkzaam zijn: want na eene ziekte van weinige dagen overleed hij te Leeuwarden den 15 Julij 1598. Op de zerk, die zijn graf bedekt, leest men het volgende:

Julius a Beyma juris consultus et aequi,

Ob Christi nomen pulsus in exilium.

Inde procul patria celebris Viteberga docentem

Audiit, et dictis obstupefacta stetit.

Audiit; et Leida, et decorata Franequera, et ipsa

Frisia doctoris vocibus obstipuit.

Tandem Judicio summo praefectus honore

Magno, jus patriae dixit et occubuit.

Obiit Leovardini An. 1598 Junii 15.

dat is:

Regtschapen regtsgeleerde en om den een'gen naam

Van Christus, zijnen Heer, in ballingschap verdreven,

Heeft Beyma Wittenberg verheven door zijn faam,

Als hij haar Hoogeschool zijn lessen heeft gegeven.

Ook Leiden, Franeker verheugde zich in 't licht

Door zijne wijsheid voor der Friezen grond ontstoken:

In 't einde heeft hij, trouw aan Vaderland en pligt

Van 't huoge raadsgezag, het stervend oog geloken.

Hij stierf te Leeuwarden den 15 Junij 1598.

Beyma was niet alleen een geleerd, maar tevens een zeer braaf mensch; inzonderheid was zijn zedelijk karakter uitmuntend; hij was een ijverig voorstander van de Godsdienst en bezat vele christelijke deugden.

Zijne zinspreuk was: Mors tua, Christe, mihi vita est, victoria, regnum. Labe mea morior, sanguine vivo tuo (Uw dood, o Christus, is mij het leven, de overwinning, het koningrijk. Door mijne zonde sterf ik, door uw bloed leefik). Zijne beeldtenis is, behalve in de Alma academia Leidensis, ook nog door Jonas Suyderhoef bezorgd.

Hij was in 1582 gehuwd met Mayke Lammerts of Mayke Gadema bij wie hij vier kinderen verwekt had: Ena van Beyma, gehuwd met Johannes Verrutius; Tieth of Titia van Beyma, die den 10 April 1605 trouwde met Gerlacus Verrutius, Rentmeester der Kloostergoederen te Groningen, alwaar zij den

[p. 508]

16 September 1662 testeerde; Johan van Beyma, die in 1624 Advokaat, voorts Burgemeester te Leeuwarden en daarna Gedeputeerde Staat van Friesland werd, en Lambert van Beyma, die, na in 1615 te Orleans tot Doctor in de regten te zijn bevorderd, in het jaar 1619 Secretaris van Oost-Dongeradeel en daarna Secretaris der Gedeputeerde Staten van Friesland werd, en als zoodanig den Munsterschen vrede in 1648 proclameerde, waarna hij in 1658 overleed.

De schriften door Julius van Beyma nagelaten zijn:

Disputationes Juridicae, sociata cum collega Henrico Schotano opera editae, Franeq. 1598. 4^o.

Commentaria in varios Titulos juris. Tractatus de Mora. De usura. De eo quod interest. De poenali Stipulatione et de Dividuis et Individuis, Leov. 1645. 4^o.

Commentarius in Titulum de verborum significatione et de diversis regulis juris antiquis item Tractatus singularis de Moderamine inculpatae Tutelae et de Legitima, Leov. 1649. 8^o, welke beide laatste werken, na zijn overlijden, door zijnen zoon Lambert zijn uitgegeven.

Zie Luïscius, Algem. Hist. Woordenb.; v(an) H(eussen) en v(an) R(hijn), Kerk. Oudh., D. V. St. I. bl. 102; Tegenw. Staat van Friesl., D. II. St. I. bl. 274; Vriemoet, Athen. Frisiao, pag. 86-92; Kok, Vaderl. Woordenb., D. V. bl. 340; Chalmot, Biogr. Woordenb.; Biogr. Nation; Siegenbeek, Geschied. der Leidsche Hooges., D. I. bl. 37, 71, 211; D. II. T. en B. bl. 64 en 65; Biogr. Univ.; Algem. Konst- en Letterb. 1845. D. I. bl. 51.