Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 2. Eerste en tweede stuk

[Hadrianus Beverland]

BEVERLAND (Hadrianus), geboren te Middelburg in het jaar 1653 of 1654, studeerde in de regten, en werd Doctor in die wetenschap, en Advokaat, nadat hij eenigen tijd aan de Hoogeschool te Oxford zich verder had geoefend, had een groot vernuft en veel geest, daarbij was hij zeer geleerd; doch van deze gaven maakte hij een zeer slecht gebruik, door het opstelllen van zedelooze en ontuchtige boeken. Zijne geliefdste schrijvers waren Ovidius, Catullus, Petronius en meer anderen van dien stempel, die hij zoo vast in zijn geheugen had geprent, dat hij er, wanneer zulks te pas kwam, geheele bladzijden van kon opzeggen. Omtrent 27 jaren bereikt hebbende gaf hij eene Verhandeling in het licht, welke zijne dartele en ijdele geaardheid vrij duidelijk kenschetste, zij voerde den titel:

Hadriani Beverlandi, Justinianaei de Stolatae Virginitatis jure, Lucubratio Academica, Lugd. Bat. 1680. 8^o.

want ofschoon hij wel dit tweeregelig vers op den titel geplaatst had:

Nuda recede Venus: non est tuus iste libellus

Tu mihi, tu, Pallas caesariana, Veni.

dat is:

Ga, naakte Venus, ga; dit boekje is niet geschreven
Voor U. - Wil, Pallas, wil U ras tot mij begeven.

vond men er ruim zooveel in van de dartele Venus als van de statige Pallas. Doch meer gerucht maakte het volgende werk van hem, dat hij reeds in 1678 uitgaf, onder den titel:

Peccatum originale ϰατ´ ὲξοχην sic nuncupatum Philologice, πϱοβλγματιϰῶς elucubratum a Themidis alumno. Vera redit facies, dissimulata fierit Eleutheropoli, extra plateam

[p. 492]

obscuram, sine privilegio Auctoris, absque ubi et quando, in 12^o, terwijl aan het slot van het werkje staat: In Horto Hesperidum, typis Adami Evae Terraefilii 1678. Er bestaat daarvan een tweede druk, met den naam van den schrijver aan het hoofd:

Hadriani Beverland J.U. Licentiati de Peceato originali ϰατ´ εξοχὴν sic nuncupato Dissertatio etc. Typographia 1679 in 8^o.

Beverland leidde in dat werkje wel eene groote belezenheid aan den dag, maar hij verwrong tevens op eene ergerlijke wijze eenige plaatsen uit de H. Schrift, om te betogen, dat de zonde van Adam enkel heeft bestaan in de vleeschelijke gemeenschap, die hij met Eva heeft gehouden, en dat de oorspronkelijke zonde niets anders is, dan de natuurlijke geneigdheid van de eene kunne tot de andere; eene geneigdheid die zich reeds van de teederste jeugd af aan doet gevoelen. De uitgave van dit werkje veroorzaakte aan Beverland verregaande onaangenaamheden. Als Academie-burger, werd hij daarover voor de vierschaar van de Hoogeschool aangesproken, in der Studenten gevangenis gezet, en gevonnisd tot herroeping, met bijgevoegde belofte onder eede, van nimmer iets dergelijks weer te zullen schrijven, eene boete van 100 zilveren dukatons te betalen, zijn naam uit de rol der Studenten geschrapt, en voorts buiten de Universiteit, benevens Holland en Zeeland gebannen. Hierop begaf hij zich naar Utrecht, alwaar hij eenige tijd woonde, en met zijne bedorvene en zedebedervende kundigheden van ontucht, in gezelschap van losbandige jongelingen, in kroegen en kitten, een allerlaagste rol speelde, zoodat de regering van Utrecht deze ergernis uit hunne stad willende weren, hem die onder bedreiging van straf ontzeiden. Inmiddels had hij gedurende zijn verblijf aldaar een boek geschreven, genaamd:

Vox clamantis in deserto, waarin hij de Regering en Hoogleeraren van Leyden met de zwartste kleuren teekent en vinnig hekelt; hierop vertrok hij naar Engeland, waar Izaäk Vossius hem een jaarlijksch inkomen uit de kerkelijke goederen wist te bezorgen. Ofschoon nu zijne middelen van bestaan niet ruim waren, besteedde hij echter een groot gedeelte daarvan aan zeldzame, doch meerendeels ontuchtige boeken, schilderijen en prenten; ook viel zijne liefhebberij op dat gedeelte der Natuurlijke Historie, welke de naam van conchyliologie draagt, en hij heeft een vrij aanzienlijke verzameling van schulpen en horens, waaronder zeldzame gevonden werden, bijeengebragt. Het schijnt dat hij vervolgens berouw kreeg van zijn ongeregeld leven en over de verderfelijke boeken, welke hij had in het licht gegeven; hij betuigde er ten minste zijn leedwezen over, in eene latijnsche verhandeling, die hij in 1698 uitgaf, onder den titel van:

De Fornicatione cavenda admonitio, sive adhortatio ad pudicitiam et castitatem etc. Hierin veroordeelt hij de onbezonnene en onvoorzigtige afwijkingen van eene onberadene jongelingschap, en verfoeit den losbandigen stijl en de schandelijke gevoelens die hij

[p. 493]

in zijne schriften heeft uitgedrukt; dankt God het bedeksel zijner oogen te hebben weggenomen, dat hem in eene ellendige verblinding hield, en hem te wederhouden, nieuwe voorwendselen te zoeken om in de loopbaan zijner misdaden voort te wandelen. Die zelfde God, betuigt hij, had hem ingeboezemd, om alles te verbranden, wat hij over dit onderwerp geschreven heeft, en aan den Rector van Leydens Hoogeschool zijn boek de Prostibulis veterum te zenden. Voorts smeekt hij alle die genen, welke nog eenig geschrift van hem in handen hebben, evenveel hoe zij er zijn aangekomen, hem terug te zenden, ten einde die in het vuur te werpen. En hij wenscht ten slotte, dat dien genen, welke verzuimen zulks te doen, alle de rampen mogen overkomen, welke doorgaans het lot van verraders en trouweloozen zijn.

Het boekje door hem geschreven, de Prostibulis veterum, is gedeeltelijk gedrukt in de aanteekeningen van Izaäk Vossius over Catullus. Naderhand is het in zijn geheel in Engeland gedrukt en uitgegeven. Ook wordt aan hem toegeschreven een werk in het Nederduitsch, getiteld: Eerste Pleidoy van Mr. A.B. Rechtsgeleerde, in cas. van Falsiteit, 1677. 8^o.

Na den dood van Vossius, verviel Beverland in de uiterste armoede, omdat hij zich de verachting van alle eerlijke lieden had op den hals gehaald, door zijn ongeregeld gedrag en ligtmisserijen, en den haat van de gansche wereld, door de kwaadaardige schimpschriften die hij onophoudelijk tegen onderscheidene personen maakte. Behalve dit ongeval, werd hij zinneloos, en zwierf in 1712 in Engeland om, zich verbeeldende dat 200 menschen, zich hadden verbonden om hem van kant te maken. Denkelijk is hij kort daarna gestorven; want men heeft sedert dat jaar niet van hem hooren spreken.

Behalve de bovengenoemde werken werden hem nog toegeschreven de volgende hekelschriften op drie Engelsche Bisschoppen:

A discoury of the three Impostors, Turd-sellers, Slanderers and Pîss-sellers, by Seign. Perin del Vago, 8^o.

Perini del Vago, Equitis de Maltha, Epistolium ad Batavum in Britannia hospitem de tribus Impostoribus Τυπογϱάφοις Σύϰοφαντως φαϱμαϰσύτως, 8^o.

A Hue and Cry after the Bulls of Bathan. P.D. V's Epistola ad H. Beverland, 8^o.

Althoug innocency etc., London 1709. 8^o.

Zijne beeldtenis is meermalen geschilderd door Izaäk Paling en daaruit in eene fraaije zwarte kunstprent gebragt door W. Sherwin.

Nog eene andere afbeelding bestaat er van hem uit eene schilderij van J. de Vois, gesneden door J. van Munnickhuysen, waarin hij vertoond wordt, oud 26 jaren.

Eene derde afbeelding, zijnde ook eene zwarte kunstplaat, met veel bijwerk gaf J. Smith in folio uit.

[p. 494]

De Nederduitsche Dichter David van Hoogstraten maakte op Beverland het volgende zeer gepast bijschrift.

Hoe ryk waert gy verzien van hemelglans en stralen
Die als een meidaen op U neder quamen dalen;
Zoo gy niet, spelende met uw geleerd verstand,
Had met den voet geschopt de gaven van Gods hand.
Wat is geleertheid, van Godvruchtigheid versteken?
Een kostelijk vertrek om slangen op te queken.

Beverland had tot zinspreuk: Generoso sanguine parta (gesproten uit edel bloed).

Zie Hollandsche Mercurius, D. XXX. bl. 278 en 279; Halma, Tooneel der Vereen. Nederl.; de la Rue, Gelett. Zeel. bl. 10-18 en 567; Naleez. op Wagenaar Vaderl. Hist. D. II. bl. 251 en 252; Saxe, Onomast. Liter. Pars V. pag. 256 et 257; Kok, Vaderl. Woordenb.; Chalmot, Biogr. Woordenb.; Biogr. Nation.; Biogr. Univ.; Algem. Konst- en Letterbode, 1845. D. I. bl. 51.