Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 2. Eerste en tweede stuk

[p. 187]

[Paul Bauldri d'Iberville]

BAULDRI (Paul) d'Iberville, zoon van Paul Bauldri en Anne Mazuré, wie hij in 1629 te Rouaan geboren werd, Hij begon zijne letteroefeningen te Quevilly, een dorp nabij Rouaan, waar de Hervormden van die stad hunne kerk en opvoedingscollegie hadden; van daar werd hij naar Saumur gezonden, alwaar hij het Grieksch en Latijn onder Tanneguy Lefevre, aan wien hij bijzonder gehecht was, beoefende, het Hebreeuwsch onder Lodewijk en Jacobus Capellus, en de Godgeleerdheid onder Moïse Amyraut en Josue de la Place. Zijne studiën onder deze geleerde mannen voltrokken hebbende, stak hij naar Engeland over en woonde eenige jaren te Oxford, alwaar hij de menigvuldige handschriften van de Akademie doorsnuffelde, en er zijne aanteekeningen uit vervaardigde; hij gaf in dat Rijk een bezoek aan den Marquis de Ruvigny, Ambassadeur van het Fransche Hof, die groote genegenheid voor hem opvatte, zoo wel als Henry Justel, Koninklijke Bibliothecaris, en John Fell, Bisschop van Oxford. Na twee reistogtjes door de binnenlanden van Engeland gedaan te hebben, keerde hij naar zijn vaderland terug, gaf zich ten eenenmale aan de letteroefeningen over, en verzamelde eene kostbare en tevens uitgelezene bibliotheek. Hij had een Arabier uit Engeland medegenomen, die hij een jaar lang onderhield en rijkelijk beloonde, ten einde door hem in de taal van zijn land onderwezen te worden. Ook onderhield hij eene bijzondere vriendschap met den beroemden Emery Bigot, en briefwisseling met een groot aantal andere geleerde mannen. In 1682 begaf zich Bauldri in het huwelijk met Madelaine Basnage, eene dochter van Henry Basnage de Frankenau.

Intusschen gingen de zaken der Hervormden door de gruwelijke vervolgingen op bevel van Lodewijk XIV, door de Jezuiten en dweepzieke Monniken aangehitst, deerlijk achteruit; zoodat Bauldri besloot, ten einde de vervolging te ontwijken, eene veilige schuilplaats in Engeland te zoeken; dan de vrienden die hij in de Vereenigde Nederlanden had, kwamen zulks voor, met te bewerken, dat de Regering van Utrecht, hem den 4den Mei 1685 tot buitengewoon Hoogleeraar in de Kerkelijke Geschiedenissen aan hare Hoogeschool beriepen, hetwelk hij inzonderheid had te danken aan de medewerking van Everhard van Weede, Heer van Dijkveld. Het doel van zijne beroepers was juist niet om hem den arbeid, aan dien post verknocht, te doen uitoefenen, maar enkel om hem een gepast middel te verschaften, ten einde veilig met zijne goederen uit Frankrijk te kunnen geraken; dan men kreeg er aldaar de lucht van, en Harley, Aartsbisschop van Parijs, die hem kende, en vruchteloos getracht had hem zijn geloof te doen verzaken, en in den schoot van de Roomsche Kerk over te brengen, verkreeg van den Koning een bevel, hetwelk hem verbood het Rijk te verlaten. De intrekking van het Edict van Nantes, den 18 October van het zelfde jaar, bewoog Bauldri naar de Nederlanden te wijken, verkleed als een knecht, in dienst van eenen Kapitein, wien hij 500 gulden schonk, om zijne

[p. 188]

vlugt te bevorderen; dit gelukte naar wensch, en zijne vrouw met zijnen zoon en zijne dochter, nog jonge kinderen, volgden hem in die zelfde maand; ook bekwam hij zijne kostbare bibliotheek terug, die door eenen der Basnages, benevens diens eigene, was medegenomen.

Te Utrecht gekomen, voerde hij negen jaren lang den titel van Buitengewoon Hoogleeraar in de Kerkelijke Geschiedenissen, en nam die betrekking uitmuntend waar, even als die van Gewoon Hoogleeraar, welke hem den 11 Maart 1695 werd opgedragen. Vier jaren later stelden de Staten van Utrecht alles wat mogelijk was in het werk, om hem, door middel van den vrede van Rijswijk, zijne aanzienlijke goederen terug te doen bekomen, doch alle hunne pogingen daartoe liepen vruchteloos af. Na gedurende eenige tijd een kwijnend leven gesleten te hebben, overleed Bauldri den 16den Februarij 1706 met den roem, dat hij door zijnen christelijken en vromen zin aller achting had verworven.

De werken, door hem nagelaten, zijn:

Lucii Caecil Firm. Lactantii, de mortibus Persecutorum, cum notis Steph. Baluzii, Tutelensis, qui primus ex veteris Codice Ms. bibliothecae Colbertinae vulgavit. Edit. secunda. Accesserunt Giob. Cuperi, Joh. Columbi, Thomae Spark, Nic. Toinardi, Jo. Georg. Graevii, Th. Gale, Elias Boherelli aliorumque animadversiones, tum hactenus editae, quam ineditae. Recensuit, suis auxit, cum versionibus contulit Paulus Bauldri. Addita Henr. Dodwelli, Dissert. de Ripa Striga, et Theodorici Buonarti Praefatio ad Acta Martyrum; cum Indicibus necessariis, Traj. ad Rhenum 1692, 2 vol. 8^o. zijnde de aanteekeningen, welke er door Bauldri zijn bijgevoegd niet alleen bij uitstek geleerd, maar kondigende; tevens een fijn oordeel, scherp vernuft en verbazende belezenheid aan.

Dissertatio epistolaris in duo Novi Testamenti loca, I Timoth. II. vs. 16 et Joann. XIX. vs. 14, a viro docto et celebri ad Auctorem Bibliothecae hujus missa, ut eam publici juris faceret, in de Bibliotheca novorum librorum van Neocorus of Kuster, 1697. pag 403-419.

Oratio, de antiquo more convertendi Haereticos, multum dissimili ei, qui nunc viget in Galliis.

Reflexions critiques sur le chap. XXXIII. vs. 3 du livre de Job, de la version de Genève, geplaatst in de Histoire des ouvrages des Scavans, par Basnage de Bauval, Août 1696. art. 6.

Lettre sur le même sujet, ibidem Juillet 1697. art. 5.

Nouvelle allégorique, ou Histoire des dernières troubles arrivès au royaume d'Eloquence. Dernière édition, augmentée et plus correctes que les précédentes. Utr. 1703. 12^o, zijnde de zesde druk van een der geestigste lettervruchten van den Abt Furétière, welke Bauldri met eene voorrede en eenige bijzonder fraaije aanteekeningen heeft vermeerderd.

[p. 189]

Syntagma Kalendariorum, comprehendens, octo et viginti Tabulis, totidem annos Periodi Julianae, in usus Chronologorum, Traj. ad Rhenum 1706. folio, waarin al het geen de onderscheidene Almanakken bevatten in tafels gebragt is, door middel van welke men gemakkelijk kan vinden, op welken dag de gebeurtenissen zijn voorgevallen.

Zie Saxe, Onom. Liter., Pars V. pag. 339 et 340; Burman, Traject. Erudit., pag. 18-20: Chalmot, Biogr. Woordenb.; Biogr. Univers.; Glasius, Godgel. Nederl.