Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 1

[Bernard Philip Achenbach]

ACHENBACH (Bernard Philip), ofschoon geboren in de omstreken van Nassau-Dietz, waar zijn vader dorpspredikant was, heeft zich zoo verdienstelijk in Nederlandsche krijgsdienst gedragen, dat wij hem hier geen plaats mogen ontzeggen; immers was hij het die op den 6 October 1799 aan het hoofd van het 2e Bataillon der eerste halve Brigade, er zeer veel aan toebragt om het Gallo-Bataafsche leger, in den slag bij Castrikum de overwinning te doen behalen. Toen in den namiddag van dien dag de Russen van Uitgeest kwamen aanrukken, om zich van Castrikum

[p. 38]

meester te maken, en daardoor de Generaal Brune in eene zeer hagehelijke stelling bragten, kreeg Achenbach bevel van den Generaal van Damme, om met geforceerden marsch derwaarts op te rukken, ten einde er de bevelen van den Generaal du Rutte te ontvangen. Daar gekomen, en door dien Generaal door het dorp geleid, stelde hij zich daar buiten in slagorde, bijgestaan door de aanwezige Fransche artillerie, die aan de beide vleugels, met twee stukken een levendig vuur onderhielden, en liet eene compagnie voorwaarts rukken, om de Fransche tirailleurs te ondersteunen. De vijand maakte een hevig vuur, dat goed beantwoord werd. Toen echter Achenbach bemerkte, dat de Russen tusschen de duinen en het land wilden doordringen, detacheerde hij eerst nog eene compagnie links voorwaarts op de duinen om te tirailleren, en marcheerde met de overigen in linie, met eene onversaagde vastberadenheid, tegen hen op, zonder een enkel schot te doen, tot dat hij digt genoeg genaderd was, om met de meestmogelijke waarschijnlijkheid te treffen, en opende toen een welgerigt twee-gelederen-vuur. Dit vuren eene geruime tijd uitgehouden hebbende, bemerkte hij, dat zijn regtervleugel door het geweldig kanon- en houwitservuur zeer veel te lijden had, dewijl hij van geen geschut voorzien was, en liet daarom dien vleugel terugtrekken en in eene andere linie opstellen. Toen onderrigt wordende, dat de Russen zich in grooten getale in de bosschen aan den voet der duinen geworpen hadden, deed hij zijnen linkervleugel met gevelde bajonetten het bosch indringen, om hem van daar te verdrijven, hetwelk met zulk eene hevigheid werd uitgevoerd, dat de vijand het bosch verlaten moest, nadat een groot deel van zijn volk gesneuveld was en 18 man door de onzen waren krijgsgevangen gemaakt. Inmiddels trokken de Fransche tirailleurs, die ter regterzijde voorwaarts stonden achterwaarts, waardoor de regtervleugel van Achenbach mede begon achteruit te deinzen; dan door het aanmoedigen en het goede voorbeeld van hem en zijne dappere officieren weder in het vuur gebragt, werd het bataillon, dat gebrek aan munitie begon te krijgen, door de Fransche jagers te paard de patronen aangebragt. Nu plaatste Achenbach de grenadiers en eene compagnie voorwaarts achter een huis, en liet gestadig vuur geven op de vijandelijke kanonniers, die op de duinen stonden, en wier geschut door hem tot zwijgen gebragt werd, terwijl de twee gedetacheerde compagniën op de duinen en de tirailleurs aan den regtervleugel onderscheidene krijgsgevangenen maakten. In deze stelling hield Achenbach zich tegen de vijandelijke overmagt staande, tot dat de nacht begon te vallen toen ook bijna alle de patronen verschoten waren en de vijand zijne stelling verliet, waardoor bij zich eindelijk met zijn bataillon en eenige Fransche tirailleurs alleen bevond; hebbende alzoo door zijnen bedaarden moed den vijand belet op dit punt door te dringen, hetwelk, als het hem gelukt was, ontegenzeggelijk het verlies van den veldslag zou ten gevolge hebben gehad. Alle schrijvers, zoowel Franschen als

[p. 39]

Nederlanders, die van den slag bij Castrikum gewagen, kennen dan ook volmondig den meesten lof aan den Majoor Achenbach en diens bataillon toe.

Den 10 October daaraanvolgende, betoonde hij niet minder kloekmoedigheid, bij eenen aanval op het Niedorper verlaat, doch niettegenstaande er gedurende den geheelen dag met veel beleid door hem gevochten werd, waarbij hem een paard onder het lijf werd doodgeschoten, zag hij zich genoodzaakt, daar de vijand door eenen dijk en een kanaal gedekt was en zijn geschut met goed gevolg vuurde, na verlies van een Kapitein, een Luitenant en 85 man, zoo aan dooden als gekwetsten, op Noord-Scharwoude terug te trekken. In den volgenden nacht echter werd die post door den vijand verlaten.

Ten hoogste smart het ons, dat wij, niettegenstaande de daartoe aangewende pogingen, van dien dapperen hoofdofficier geene nadere levensbijzonderheden hebben kunnen opsporen, doordien de familie-papieren en daarbij 's mans staat van dienst, door toevallige omstandigheden, zijn te loor geraakt. Alleen is ons door 's mans schoonzoon, den thans gepensioneerden Kolonel, Petro Ferdinandus Vermeulen Krieger, berigt, dat hij in het jaar 1810 als gepensioneerd Kolonel te Leyden is overleden. De laatst overgeblevene der vijf zonen, die hij, even als vijf dochters, bij zijne echtgenoote Gesina Elisabeth Vermeulen, verwekt had, met name Laurens Achenbach, is vermoedelijk in den Russischen veldtogt in 1812 gesneuveld, hoewel daaromtrent nimmer officieële narigten zijn ingekomen.

Zie C. van der Aa Geschiedenis van den jongst geëindigden oorl., D. VIII. bl. 303-308, 321 en 322; L.C. Vonk Gesch. der landing van het Engelsch-Russisch leger in Noord-Holland, D. II. bl. 92; Krayenhoff, Geschiedk. Beschouwing van den oorlog op het grondgeb. der Bat. Rep. in 1799, bl. 199, 266 en bijlage 123; J. Bosscha Neerlands heldendaden te land, D. III. bl. 221-227 en 228.