Logo DBNL
Zeeuwsche Nachtegael en bijgevoegd Tafereel van sinne-mal (1982)

Zeeuwsche Nachtegael en bijgevoegd Tafereel van sinne-mal

(1982)–Anoniem Zeeusche Nachtegael–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

Minne-Mall Van Dicke-Leendert, en Lijsje Teunis, met Ioncker Maerten. Aenden Achtbaren, Const-rijcken, Iacob de Geyn, de Ionge,



illustratie

 
Dicke-Leendert. #
 
LYsje Teunis moye meysje
 
Staat een lutjen, hoort een reysje?
 
'kHeb staan wachten as een uyl,
 
Naa jouw soete suyker-muyl:
5
Want ick hadde groot verlanghen,
 
Tot jou schoone, roode wanghen;
 
Daerom quaam ick aldus graagh,
 
Wel tien-avonds; en van daagh
 
Om eens, om komfoort te spreecken,
10
Dat ick ses-mael sou ter weecken
 
Praaten, als een lustigh gast,
 
Dat soo wat by 't vryen past.
 
Nou, dan Lysje goelijck diertje, #
 
Gauwe toch eens om een biertje
15
Mit ons beytjes; laate wy
 
't Same sitte zy, an zy:
 
Of, siet gunder zijn goe weyen
 
Daar wy meughen mit ons beyen
 
Kouten, lustigh uytter borst,
20
Langhe-woorden as een worst,
 
Lang, versinne, langhe vraaghe, #
 
Lang, verwachte, lang verdraage,
 
Dat zijn dingen, die de min
 
Wt laat gaan, en weerom in.
25
Ey! soet troosje, lieve susje!
 
Datje mijn eens gaaft een kusje, #
 
't Waar, mijn leven 't waer mijn jeughd,
 
't Waar, mijn liefste beste vreughd!
 
Com ey goetste! laet ons sitte #
30
In de koelte, uyt de hitte!
 
Gauwe gunder deur die dreeff,
 
Na mijn Oom, mijn Meuy, mijn Neeff;
 
Daar is room mit suycker t'eeten; #
 
Mit beschuyt, en lecker beeten,
35
En oock vette-vorsse Kaas;
 
Schape-kaasjes over-maas,
 
Kaasen zijnder, d'een deur d'ander
 
Groene, geele, wit en ander,
 
Graasde-butter as een Goud,
40
Worter lydich wel geboud:
 
Soete-melck gheroert mit eyers,
 
Aer-gherecht ghekoockt mit beyers:
 
Wafels, Taartten, lecker Vlaan
 
Selmer vinden (soo wy gaan.)
45
Lieff, begeerje soete koocken, #
 
Heel, off brijsel-cleyn ghebroocken?
 
Gaat dan mitme naar een Craam,
 
Eyst de sticken by heur naam?
 
Wilje koocken van Schoon-hove,
50
Wilje knap-koock, deur 'e klove?
 
Hacktse selver op den Block,
 
Vat de Bijl stijff mit de stock,
 
Heft jouw handen, laetse wancken,
 
Roertje knietjes, schod jouw lancken,
55
Soo den eersten hack niet vat
 
Geefse dan noch wat van dat.
 
Meughje niet meer soete kruyme?
 
Hier staan keerse, peere, pruyme,
 
Soete neute, cleyn, en groot,
60
Teunis-kint houw op jouw schoot;
 
Offje neusdoock, offje beursje,
 
Off je schort, off onder-keursje,
 
Laet ons (wy dan) sockert bey
 
Gaan, daar ickje flus off sey:
65
Neuten selle mondigh smaake, #
 
Neuten hoorme wel te kraake,
 
Neutjes-kraake tijt-verdrijff,
 
(Asme niet en bijtt te stijff.)
 
Och! dat wy ant sitte raackte,
70
En somwijl een praatje maackte,
 
En dan evestaagh een lach,
 
't Duerde wel een heelen dagh!
 
Lijsje Teunis.
 
Dicke Leendert, vunsen kaacker,
 
Benje dan een neute-kraacker?
75
Off en keunje niet je woordt
 
Snibbe-snabben, as het hoordt?
 
Sinje noustigh om te spreecke,
 
Praat dan niet mit linckers treecke;
 
Kom an gauwe naar het groen,
80
Daar ons numment kan misdoen;
 
Daar de veugels lustigh singhen,
 
En de lucht, en 't wout bespringhen,
 
(Die verscheyen, altemaal
 
Queelen soete seumer-taal.)
85
't Nachtegaeltje, met de Lyster, #
 
Mit de Crekel soete kryster,
 
Mit de Quackel as die slaat,
 
Mit de Vinck heur doen en laat,
 
Mit de lieve Tortel-duyfjes,
90
Mit de Kyvits mit heur kuyfjes,
 
Mit de gaauw en meepse Spreeuw,
 
Mit de Cray (en heur gheschreeuw,
 
Mit de Craen, en Reyghers reppen,
 
Mit de Oyevaars heur cleppen,
95
Mit de Mosjes geyl ghetier,
 
Mit de Swaluws snel gheswier;
 
Mit den slechten-sanck der Pauwen,
 
Mit den ouwen-deun der Cauwen;
 
Mit den uyl, die kiest den hoeck,
100
As de spottert roept Coeck-coeck!
 
(Coeck-coeck Leendert, 'k moet wat jocke!) #
 
Laat ons hier wat bloompjes plocke;
 
Kraacken altemets een neut
 
(As een ouwe peete-meut.)
105
Lieve Knecht! ick macht niet lije
 
Datje mijn altans comt vrije!
 
Iy bent al te ronden gast;
 
'kBen met jouw niet seer é past.
 
Siet doch eens, hoe mijn doockhuyfje #
110
Staat ghelijck een Doffers-kuyfje,
 
Fraey gheployt, ghestickt, ghekant,
 
Op de steetse nieuwe stant;
 
Siet! mijn lijfjen heyt bragoenen,
 
Siet mijn kousjes, siet mijn schoenen,
115
Siet mijn schortt, en keurs, en kraagh,
 
Siet van boven tot om laagh.
 
Siet mijn neus, en mond, en ooghen, #
 
Siet mijn knyen, mijn elle-boogen,
 
Siet, mijn witte Ioffers haan;
120
Siet mijn blicke-schoone taân,
 
Siet mijn lippen, siet mijn kaaken,
 
Sietse bloosen (as schaarlaken;)
 
Siet mijn ooghjens eens, hoe bruyn
 
(Lijck een Caauwtjen op sen kruyn.)
125
Ben ick niet een soete beckje?
 
Leendert, 't lijckt jouw niet een treckje;
 
't Lirromdom staat al te braaff
 
Om te zijn een boere-slaaff.
 
Och! de moet souw mijn ontvallen
130
Dat ick mit jouw most gaan brallen
 
Aldus pronckigh, prits, en schoon,
 
Drillen, as een beurs mit vloôn;
 
Hier te Curmis, daar ten eête,
 
't Sou mijn altijd zijn verweten
135
Van mijn speul-meyd, of heur sus,
 
Leendert, geeft die eens een kus: #
 
Seeper Vaar, 't zijn nette Vrysters!
 
Oock geen trotse, grynse-bytsters,
 
Die heur maar wat soet bekoordt
140
Crijght wel licht, een hechte woordt.
 
(Die mijn noch vrydt,) is een Lantsert,
 
Kaatser, trouver, en een dansert,
 
Hy kan speulen oock een deun,
 
't Is een weytsen goet-mans seun;
145
Iaa! hy valt mijn wel soo moelick, #
 
Iuyst, om dat ick ben wat goelick!
 
(As ment recht uyt segge moet,
 
Soo mint hy mijn, en mijn goet.
 
Nouw Veynt wilt jouw praaten staaken;
150
Want de tijdt die sel haast naaken
 
Dat mijn weuytsert uyt de sté,
 
Sel gaan doen, as jy flus dé:
 
Siet eens! souw hy gunder coomen?
 
Off sint jocken, off sint droomen;
155
Is hyt? souwt oock? Ia hy ist,
 
(Soo mijn oogh niet heyt gemist.)
 
Gaat vry Leendert voort schaveelen,
 
Daar souw byster veul verscheelen
 
Tusschen jouw, en tusschen mijn,
160
wegh Vaar, wegh ten sel niet zijn.
 
Dicke-Leendert.
 
Hoe dus Lijsje! wel wat duycker! #
 
Sijn dat woorde soet as suycker?
 
Wat een blaas, 't is bitter gal;
 
Dit en sluyt toch nietmend'al
165
Datje mijn nu aldus spijtigh,
 
In soo grynend', in soo bytigh
 
Off gaat segghen as een geck,
 
Lijs, is dit een Vrysters treck?
 
'kHoop niet eens, dat jouw ghedachten
170
Soo verloopen, soo versmachten;
 
Souje mijn! (Ick, moye knecht,)
 
Tans, niet doen gelijckje plecht?
 
Wel dan alderliefste soetert!
 
Waarom minje toch een vroetert! #
175
Off een Vryer uyt de stadt,
 
Beckje, waerom doeje dat?
 
Troosje-moer, mijn harte diefje,
 
Seght eens, ben ick niet jouw liefje?
 
Waerom segje dan loop heen!
180
Sel ick nouw een blauwe scheen
 
An mijn bienen moeten dreeghen,
 
Snotte-muyle, trane-veeghen,
 
Is dit liefde? 't is een droes!
 
Hats, mijn hooft dat wortme kroes! #
185
'kLoop om jouw, deur slick deur slobber,
 
't Schijnt, jy achtme voor een schrobber,
 
Off een aeren kaalen brock;
 
Al om dat ick mit een stock
 
Soo wat sommels stijf gae trappen,
190
Hebje daarom soo te snappen
 
Loomen, krommen kinckel-boer?
 
Neen! com hoor eens Lijsje-moer;
 
't Ongsent weunen oock wel troosjes #
 
Maar ten zijn gheen suyre-kroosjes;
195
Ia, se benne soet en dweê,
 
Soo ick doe, soo doense meê:
 
Teuntje, Pleuntje, Soetje, Wijve,
 
Ginghen om een Vryer kijve
 
Die noch slechter was as ick,
200
Een, die manck ginck op een krick!
 
Gaan ick dan mit lange pompen, #
 
An mijn voeten houte klompen,
 
Wat mis-hand een Land-man dit?
 
Hy loopt, as een ander sitt,
205
Om zijn neering, om veel saaken,
 
Om zijn goed' tot gelt te maaken
 
Moet hy douwe, stouwe, treen
 
Deur het land, en sand, en veen.
 
Ick kan ploeghen (Lieff') en saeyen,
210
Dorsse, wanne, spitte, maeyen,
 
Hoyen, schoyen deur het gors:
 
Lijsje waarom grynje nors?
 
Dreegh ick ruyme wolle wanten
 
'tIs, om dat ick wel can planten;
215
't Is om dat ick mit de spâ
 
Weet te steecken, diep, en drá.
 
Lieff! jy comt mijn staag te voren! #
 
Hoort een reysje? laet eens hooren
 
Waar an dattet noch al schort
220
Dat ick dus verschoven wort;
 
Maar gants-wolve, selt niet wesen!
 
Moet ick wachten! moet ick vreesen!
 
Moetme voor een soete-kindt!
 
Die ick schendigh heb ghesindt
225
Suchten, duchten, claaghen, weenen,
 
Schodde-beven, drille-beenen,
 
Sel? ick voor mijn Lijsje lieff
 
Wech gaan sluypen, as een dieff?
 
't Spijtme deur mijn kinne-backen!
230
't Is geen jock, noch kacker-lacken,
 
Dat ick hier, in spijt, en noot,
 
Word' halff paars, halff blauw, halff root.
 
Soete Lijs! daar comt jouw Vryer!
 
(Mijn beletter, mijn benyer!
235
Waerom blijft hy niet in sté, #
 
Dat hy soockt, dat soock ick mé?
 
Och! waar sel ick doen mijn clachten,
 
Meysjen ick ben vol ghedachten!
 
Och, och, och! mijn smodder-beck,
240
Ick gae nae gunt hooge-heck!
 
Daarje mijn selt, as een subben
 
Keund sien pruylen, en sien dubben,
 
En sien gaapen as een mop,
 
Mit een omghedraeyde kop!
245
Mit een hoet-vol-vijse-sinnen,
 
Die omloopen van het minnen;
 
Denckt eens! ist geen fel verdriet
 
Datmen weend, en meend, voor niet? #
 
'kMach wat leenen op mijn stockje;
250
Praaten altemets een brockje
 
Van mijn kruydigh, moye Dier,
 
Oorsaack van mijn vlammigh vyer;
 
Oorsaack van mijn vorde loope,
 
Oorsaack van mijn nietigh hoope;
255
Oorsaack, dat ick tans moet staan
 
Heel beteutert, en belaan.
 
Soete beckje, lieve Lijsje!
 
Soeter as een jong Partrijsje,
 
Soeter as een suyge-lam,
260
Soeter as een druyve-stam;
 
Soeter as rosijne, vyghen,
 
Soeter as men weet te cryghen;
 
Soet, en dickwils op een uyr
 
Weerom bitter, wrang, en suyr.
265
Dan oock weer eens mack, en drolligh,
 
Dan eens fell, en dan hobbolligh,
 
Dan eens swack ghelijck een riet,
 
Dan eens min en meer as niet.
 
Aye-mijn! staat dit niet oolick
270
Dus te gaapen as een moolick?
 
Ay! het doetme wel soo wê #
 
Van mijn neus off, tot mijn tê:
 
Hadd' ick nu wat pruyme, korsse,
 
'kSou mijn hartje wat vervorssen;
275
Off had ick wat soete koock
 
In mijn diepe langhe-broock:
 
Off wat neutjes om te knappe,
 
Om niet langher dus te snappe
 
Van mijn leet, en bitter-clacht,
280
(Daar den Sté-kauvv tans mé lacht.) #
 
Maer wat brast mijn steetse linckers!
 
Pratte, kaale, trotse flinckers;
 
Die gaan duycken in heur kraagh,
 
Ofme 'k weet niet wat en saagh!
285
Die gaan kretsen mit heur deghen,
 
Strijcke-voete, straate-veghen;
 
Mit heur uyt-ghehoolde schoen
 
Doense, (lijck ons haanen doen.)
 
Hadd' ick pocken, lempen, zeeren
290
Onder Zy-setyne kleeren,
 
Dan sou Lijsje mijn dus niet
 
Laate staan, in dit verdriet:
 
(Mit verlof mocht icket segghe, +
 
Duse Vryster lijckt een dregge,
295
Die an alle kanten haackt
 
Waarse vadt, off waarse raackt;)
 
Raacktse by de sté-ghesellen,
 
Stracx gaet sy heyr monckje stellen
 
Mit een Iuffers-schijn ghelaat,
300
Na de vuyle Steedse praat!
 
Komtse weer by mijns gelijcken,
 
Die weet Lijs dan fraey te strijcken
 
Pap, en heunigh om de smul,
 
Datme schier, word' mall, off dul.
305
Dat zijn dubbel-Vrysters streecken
 
(Wat ghemaackt is) weer gaan breecken!
 
Dat is 't rechte minnen-net,
 
Dat noyt op geen visje let!
 
('t Lijckent oock wel onse fuycken, #
310
Daar de vissen binnen duycken;
 
Maar (och arm!) ast fuyckje sluyt
 
Dan, soo wildert visjen uyt:)
 
Kon ick oock van 't netje raacken
 
Dan en waarder niet te kaacken,
315
En te wachten as een man
 
Die niet gins, noch weer en kan.
 
Al ben ick een lutje toertigh, #
 
Dick, en drolligh, bot, en boertigh;
 
(Nochtans weet ick wat hy lijdt
320
Die zijn Vryster word' ontvrijdt.)
 
Ist geen pijn een Meydt te myen!
 
Datme hier dus van ter syen
 
Moet staan kijcken, as een vent
 
Die geen wit, noch swart en kent?
325
Sietse kussen! sietse lecken!
 
Sietse titsen! sietse gecken!
 
Siet hoe weeligh dat de Meydt
 
Al heur liefde van mijn leydt!
 
Help, maats help! ist niet wel droevigh
330
Dat ick hier soo byster sloevigh
 
Staan en pinck-oogh, mit ghequel
 
Na dien slimmen sté-ghefel?
 
Die soo luymigh an quam schoyen,
 
In gaat leggen flicke-floyen,
335
By heur, die ick selver meen,
 
Die ick wens, en anders geen:
 
't Sel toch Lijsje wel berouwen #
 
Soose umment aers gaat trouwen
 
Aers, as mijn, (off mijns ghelijck
340
(Die hier dus onnoosel kijck.) #
 
Maar wat helpt! sy acht geen suchten!
 
Sy houd' meer van nieuwe-cluchten!
 
Lijs speult liever mond, an kaack
 
Mit dien vysen steedsen quaack.
345
Lijs, doet niet as ginne-gabben! #
 
Ickke, moetet hooft staan krabben!
 
Geyl-moer houd' meer van 't ghebroet
 
Die maar lieven om het goet.
 
Sotte Lijs, mind' schuttel-lickers,
350
Straate-slijpers, vrouw-verklickers;
 
Watter by een maaghd' gheschiedt,
 
Dicht-men in een schampich liedt;
 
Is een Vryster swart van tanden,
 
Krom van voeten, bot van handen,
355
Scharp van neus, en ruym van mond,
 
Voor ghebultt, en after rond;
 
Sietse loens, of wat ter sije,
 
Gaatse slommich-scharrel-glije,
 
Isse plat, off hol-kamuys,
360
Slim van hals, vol sproetigh-gruys;
 
Rimpels, daaltjes, puystjes, seertjes,
 
Kloofjes, roofjes, pleckjes, weertjes,
 
Bruyn, off delluw, flets, off slap,
 
't Raackt terstont heel op de klap
365
Vande meepse, steetse vincken,
 
Die soo lonckigh gaan en lincken
 
Deur de Poorters-woel-ghebuyrt;
 
Daarmee spind en naeyt, en schuyrt;
 
Daarmee hoord, en siet staan kijve #
370
Oud, en Ionge Ionghe-wijven
 
Om een alder-alders mis
 
Dieder uytgheworpen is.
 
Gieter yemant morssigh waater,
 
't Maackt terstont rumoer gheklater;
375
Om wat vullins, dreck, off nat,
 
Spreecken stee-luy 'k weet niet wat!
 
Och! dat Lijsje docht, en wiste,
 
Hoe sy nouw heur tans vergiste!
 
Datse staagh heur lieve-lust
380
Legt, an steetse waggel-rust: #
 
Want, sy pleeg soo wel te weten,
 
Wat in ste'en, al is te eeten;
 
Watter oock noch gaat in swanck,
 
Onder nijd, en dwanck, en stanck.
385
Waarom gaat toch Lijsje veynsen!
 
Anders spreecken, anders peynsen
 
As heur hart, en mijn hart weet,
 
Doe sy lachten, as ick kreet,
 
Doe sy suchte, as ick jockte,
390
Doe sy mijn, en ick heur lockte;
 
As ick kreegh, (en vry mocht doen)
 
Lonck, om lonck, en soen, om soen.
 
Siet! hoe kanse een verlegge,
 
Die soo vast staat as een hegge
395
Op zijn woord, en platte re'en,
 
Op zijn já, en op zijn neen!
 
(Lijsje denck ick) waarje eerlijck,
 
Iy souwt wesen, mijn begeerlijck:
 
Iy souwt doen, het geenje sey,
400
As wy saten inde wey;
 
Doenje riep, mijn lieve mantje! #
 
Deftigh, heftigh, treftigh, quantje;
 
Eelen-baas, en butter-muyll,
 
Niet te puntigh, niet te vuyll,
405
Niet te simpel, niet te oolick,
 
Niet te droomich, niet te vroolick,
 
Niet te goelick, niet te slecht,
 
Niet te slim, off niet te recht;
 
Niet te lanssum, niet te happigh,
410
Niet te stom, en niet te clappigh,
 
Niet te ruygh, off niet te kaall,
 
Niet te rijck, off niet te schraall;
 
Niet te listigh in het vleyen,
 
Niet te haastigh in het scheyen,
415
Niet te plomp, en heel te maall
 
Rond, en recht, en wel ter taall.
 
Denckt! off Lijsje niet kost veghen,
 
Eer ick eerst was off ghesleghen;
 
Denckt! hoe sy mijn maacksel prees,
420
Eer ick om heur stond en grees:
 
Ey, ey, ey, toch! waerder rede,
 
Och! wist Lijs-moer watse dede,
 
Sy en souw, van mijn soo licht
 
Niet gaan keeren heur ghesicht
425
Blommer-hart! wat baat het wille,
 
'kMoet mijn selven weerom stille!
 
('t Spreeck-woort seyt, die een verliest
 
Maackt, dat hy der tien verkiest.)
 
As den Stée-puyck deur gaat druypen, #
430
Sel ick weer na Lijsje cruypen
 
(By al dien heur deftigh hoofd,
 
Niet van sinnen is berooft.
 
Dan sel ick heur gaan bepraaten,
 
Wat sy doen, en hoort te laaten;
435
Ick sel mee, oock (soose wil)
 
Gaan verhaalen 't groot gheschil.
 
Watter tussen Boer, en stéeluy,
 
Schippers, Kruyers, Boo'n en Sléeluy
 
Inde Ste'en al omme-gaat,
440
Lanckx de vuyl bewoelde straat:
 
Daar veul luytjes gaan bejaagen,
 
Dat heur namaals doet beclaagen!
 
Daar de meenders na 't ghewin
 
Breecken schoenen, hart, en sin.
445
Daar den eenen, aan den ander
 
Is ghevlochten deur malkander
 
Mit heur gelt, off goed, off brieff,
 
Dat soo groesem ongherieff
 
Brengt, aan al, die al-begeerders,
450
Al-mis-sorgers, al-verteerders,
 
Die, op 't tipjen (as het moet)
 
Deur het bancken, banckeroet!
 
Hoe soud' Lijs (off soo een spijte)
 
Offmer eensjes, ging verwijte,
455
Dat heur man, een aar-mans geld
 
Ginck ontrecken mit gheweld;
 
Alsment nouw siet dickwils beuren, #
 
By de Steedse-proncke-leuren;
 
Die na 't goet, van ander lien
460
Maar, wat schoone woorden bien:
 
(Schoone woorden zijn maar winden; #
 
Woorden, zijn maar voor de blinden,
 
Woorden, zijn maar voor de geen
 
Die mit woorden sin te vreen.)
465
Och! dat deuse mijne woorden
 
Lijsje-lichtvergeet eens hoorde!
 
Sy, en souw heur veile re'en,
 
Soo niet laaten al-gemeen,
 
By een, die hier niet souw focken,
470
Die maar van heur meent te locken
 
Dat begeerigh duympjes kruyt,
 
(Datmen noemt een Spaense-kluyt:)
 
Ick, (ja seeper) min heur soetheyd,
 
In heur schoonheyd, in heur goetheyd,
475
In heur meer as fraye lijff,
 
Mit heur jockigh tijt-verdrijff;
 
Hoe, en waarom wilse surghen
 
Voor een deusen-dagh, off murghen!
 
Waarom kiesd' mijn kâar geen vré
480
Voor de onrust vande sté;
 
Daar 't verbribbelt schietigh spotten
 
Vyt de schend-luy staagh comt vlotten,
 
Die int woeligh mart-ghedruys,
 
Vrouw, en Meyd doen gaan van huys:
485
Hier een gaap-stock, daar een slonsje,
 
Guns een heuyck, en faelje-fronsje,
 
Off een Besje, die heur deuytt #
 
Niet wil geven voor het freuytt;
 
Maar an vleys, off beuling-wijvers,
490
En an pens, en pekel-vryvers,
 
Die heur ham, en speck-soucijs
 
Stellen, op een diere prijs.
 
Lust een stee-mens oock een visje
 
Op zijn uyr-gebonden-disje,
495
Hy moet wachten, somtijts lanck
 
Na den off-slagh, by de banck;
 
Daar de slijm-wijfs staan en knicke,
 
Hier, een kal, en Maey roept icke,
 
Daar, een Griet, die seyd, 't is mijn,
500
Houje-mont roept dan een Trijn;
 
Ick riep eerst, en daar na Sijntje,
 
Daar na muffe Machtelijntje,
 
En doen Leentje, mit vuyl-Aal
 
Riepen, mijn, mijn altemaal.
505
Och dan bleeuwtmen, hier is glimpert!
 
Hier is lecker-beck van krimpert!
 
Hier is puyck van bot, en roch!
 
Houje gelt, (bestetet toch;)
 
Dan roept daar een paaling-stroopster,
510
Mit een vorsse-vis vercoopster,
 
Braasem, karper, baars, en snoeck;
 
Dan noch sitter in een hoeck
 
By Truy-mors, en Fijtje, Claartje,
 
Mit reyn-Hester heur ghevaartje,
515
Die al nieuwen-haaring seyd
 
Asse uyt de pekel leyd:
 
Stock-vis, veyltmen oock mit snijeling,
 
En noch weecke roo-schar drijeling,
 
(Dieme wel vercoopen sall
520
Asme vrydaaghs sluytt de Hall.)
 
Hoe gheluckigh weutme buyten, #
 
Daarme niet en weet van sluyten,
 
Daarmen alle dinghen haald
 
Waar een lustigh hart na taald:
525
Daarment selver uyt zijn weyen
 
Gaat tot eet-kost toe-bereyen;
 
Wil'm een smijghen vetten bout,
 
Off een hachjen in het sout
 
Van een Schaep, off Os, off Kalfje,
530
Wil'm een hooffje, off een halfje;
 
(Niemant van ons hoeft te gaen
 
Daar de smeere-pens-luy staan.)
 
Willen wy ien visjen eeten,
 
't Netje dient maar uytgesmeeten;
535
Niement steltme buyten maat,
 
(Offmen vist, off vis off-slaat!) #
 
Wy oock, hoeven niet te loopen
 
Om wat veugel-vleys te coopen
 
By een ouw, off kleuter-geyl,
540
(Die heur pluymen zijn te veyl.)
 
Buyten, wortet all' ghevonden
 
Wat den Gever heyt ghesonden;
 
Buyten, vind'men wil en wens
 
Voor den onvernoeghden-mens.
545
Soecktme groensel, off Karooten,
 
Off wat jonge blom-kôol-schooten,
 
Boonen, Peulen, Raapen, Peen,
 
Keersen, Peeren, Appels, Queen,
 
Off Kom-kommers, off Pompoenen,
550
Off Kawoerden, off Myloenen,
 
Off Exparsij, off Radijs,
 
Off Ajuyn, en ander spijs;
 
't Isser all om niet te haalen!
 
Waarom souwe dier betaalen
555
Dat het milde vette landt
 
Ons, gaat schencken as een pandt;
 
Lieve wel-deurtrapte Vryster!
 
Waarom haackje dus te byster
 
Na dat Steedse diere nest!
560
't Is nochtans hier buyten best. #
 
Stéeluy zijn toch gelt-uyt-gevers;
 
Rechte Pelssers, Naeyers, Wevers;
 
Die gaan dinghen op een mijtt,
 
D'een uyt noot, off d'aer uyt spijt:
565
Stéeluy zijn vol ramp, en suchten,
 
Boeren leven vol ghenuchten;
 
Poorters zijn vol quabs ghequel!
 
Huys-luy gaatet meer as wel.
 
Och! dat Lijsjen eens besefte,
570
Datse by gans levers trefte
 
Wat voor duysent-schande-val
 
Swiert, by Séeluy-grille mal:
 
Soose daar na toe gaat strijcken,
 
Onder slecht, en onder rijcken, #
575
Onder jonck, en onder oudt,
 
Onder bloo, en onder stout;
 
Onder sott, en onder wijsen,
 
Onder bly, en onder vijsen;
 
Onder quaad, en onder goedt,
580
Onder suyr, en onder soet;
 
Onder Heer, en onder knechten,
 
Onder crom, en onder rechten,
 
Onder vreck, en onder mild,
 
onder tam, en onder wild;
585
Onder, 'k weet niet wat voor dinghen
 
Van soo veul veranderingen
 
Die, by Steedse nouw en dan
 
Ommegaan by alleman.
 
(Lijs roep ick) mijn hart, mijn Engel!
590
Soetste back-huys, neemt geen bengel
 
Die mit fickefackery
 
Iouw sou brenghen an den bry:
 
Alder-slimste, alderbeste!
 
Suycker-muyl seg ick voor 't leste,
595
Sooje jouw in stee begeeft,
 
Iy selt yses datje leeft!
 
Keunje niet wat vreems versinne, #
 
Elck ien seyt dan foey boerinne,
 
Fy, die slomme slonse-bel,
600
Gaat weunt op een harders stel,
 
Loopt vroet op een buyten-hoeve,
 
By de botte-boere sloeve;
 
Die niet weten wat een vrouw
 
Lang, en wel doen varen souw.
605
(Lijsje kroch ick) noch mit stënen!
 
Neemt een, die jouw meent te meenen,
 
Trouwt gien schreulert om zijn pracht!
 
Siet wel toe, en weest verdacht.
 
't Is veul beter uyt te kijcken
610
Na een, me'e van zijns ghelijcken,
 
Trots, mit heers, en sloot, mit knecht,
 
Plomp, mit boers, en slim, mit slecht.
 
Joncker-maerten.
 
Iufvrouw Leyske, aerds-goddinne, #
 
Laet my oock een plaetske winne
615
Dat ick sitt by u ghelaet,
 
Dat soo fier en delicaet
 
Vought, by u volmaeckte leden;
 
Vol van wijse lieve reden,
 
Vol van alle soete geur,
620
Vol van will, en goet faveur;
 
Vol van lachjes, vol van suchjes,
 
Vol van speeltjes, vol van cluchjes,
 
Vol van brant, en vol van kouw,
 
Vol van datmen noch wel souw;
625
Vol van lieve-koose lonckjes,
 
Vol van weselijcke pronckjes,
 
Vol van minnelijcke vreughd,
 
Vol van alle dubbel-deughd;
 
Vol van dat ick noch sou peynsen,
630
Sonder gecken, sonder veynsen
 
Spreeck ick aen u, mijn vriendin;
 
Wesen-wens, en breynen-sin,
 
Harten-steelster, oogen-blindster, #
 
Tonge-roerster, liefde-vindster;
635
Kaecken-verwster, mont-ontsluyt,
 
Slaep verjaeghster, krul-ghetuyt;
 
Oud-verheughster, jonck-veroudster,
 
Droeff-verblijdster, bloo-verstoutster,
 
Doen vergeetster van vernuft.
640
Doen verquickster van die sust:
 
Vluggemaeckster van een sitter,
 
Soet verruylster voor het bitter
 
Dat een Minnaer somtijts lang
 
Schijnt te smaecken, wrang, en bang.
645
Lieff, ick sucht met reverenty!
 
Ick heb seer in u absenty
 
Met een ongheduld gheraes,
 
Seer ghewenst, om u soulaes;
 
Daerom laet my niet treyneren,
650
Ick wil my verobligeeren,
 
En al gheven wat ick mach, #
 
Dinghen die men noyt en sach:
 
Goude-ketens, keur van ringhen,
 
Met noch ander diere dinghen;
655
Parel-snoeren groot en cleyn,
 
Watter noch is onghemeyn;
 
Brasaletten, met Padanten
 
Vol Robijn, en Diamanten,
 
Watter noch past aen den toy
660
Van het alder-rijckste moy;
 
Oock een borst van gouden laecken,
 
Dat seer glinster-glans sal blaecken;
 
Off Borduersel, off graveer,
 
Met klinkant, en weerschijn-weer:
665
Oock een Rock vol passementen,
 
En Satijn, off Kaffa-fenten
 
Inde Vlieger; wat daer by
 
Noch souw voughen halff van Zy.
 
Watmen weet, off kan bedencken,
670
Dat sal ick u, Iuffrou schencken
 
Soo ghy maer u rechter-handt
 
Met een vvoordt, my geeft te pandt:
 
Want ick sie dat wolle rocken,
 
Voughen, noch en kunnen focken
675
Aen een schoon, en wijs-geweet,
 
Dat soo boerssigh is ghekleet.
 
Boere-lien, zijn niet als slavers,
 
Domme, slicke modder-dravers,
 
Die besweet, bemorst, bekladt,
680
Moeten winnen steélien schatt.
 
Stéelien, zijn de Boeren Heeren;
 
Kluntens, kunnen schendigh scheeren #
 
Alsse maer een loose clacht
 
Doen, om of-slach vande pacht!
685
Boeren zijn maer rechte guylen, #
 
Schocke-backen, smockel-muylen,
 
Fluckse vogels met den beck
 
Inde worst, of in het speck:
 
Quabse kluntens, maffe-lappers,
690
Roffel-kaecken, al besnappers,
 
Die, (als nimmermeer verstaen
 
Waer een Heer kan leegh op gaen.)
 
Hoort dan noch, mijn al' matresse,
 
Keur van vijfmael-vijf, en sesse;
695
Liefste die ick min, en meen,
 
Lust, en wens, van veel alleen.
 
Coom nu soete minne-voetsel,
 
Quitteert vry het Boers ghebroetsel.
 
Keert u singulier ghesicht
700
Na de Hoofs, en steetse plicht;
 
Daer de huysen vol gheblicker,
 
Daer de kamers vol gheflicker,
 
Daer het schijn-leer, en tapijt,
 
Yders oogh, en hart verblijdt:
705
Daer pijlaeren, en prijelen
 
Blincken, als de schoon juwelen
 
(Als het helder sonne-licht
 
Gaet bestraelen 't hoogh ghesticht.)
 
Dit scheelt (Leyske) veel by schuyren;
710
Laet de stroo, en leeme muyren
 
Voor die, als ghelijck een mol
 
Staegh gaen vroeten in een hol #
 
Laet die kinckels sitten muffen,
 
Sitten sloven, sitten suffen,
715
Sitten vrocken, sitten sien
 
Naer ons, (wy polyte lien)
 
Die de lecker beetjens knappen, #
 
Die, al wat ons lust doen tappen;
 
Die pasteynen, en banquet
720
Op ons tafels wert geset;
 
Comfijtueren, marmeladen,
 
Met amandels, en sukaden,
 
Dat soo menigh lieve jong
 
Geeft, een soete suycker-tong.
725
Juffrou-Leyske, aldersoetste,
 
Alderschoonste, aldergoetste,
 
Alderwel-begaefste-maeght!
 
Die al watter vought, nu draeght:
 
Fleur, van alle fleur der fleuren,
730
Keur, van alle keur der keuren,
 
Eenigh een, dat ick verkies
 
(Als ick jenter-jent verlies.)
 
Amoreuste stael der vrouwen,
 
Lieve-Maeght het sal u rouwen
735
Soo ghy met my niet ver-eent!
 
Seght off ghy my niet en meent?
 
Dan, ick sie aen 't vriend'lijck wesen
 
Dat u gunst, my sal ghenesen,
 
Want, u lieve-lonck-gerel
740
Vought, nu tot mijn hoope wel;
 
Daerom wens ick dat ghy dede
 
Na mijn wil, en bidde-rede,
 
Dat ghy met my hier vandaen
 
Ginckt, van daer ick com ghegaen;
745
Om u daer eens aen te wijsen
 
Ofmen steden niet moet prijsen?
 
Daer soo menigh puntigh-net
 
Wert, aen 't nieuwer-nieu gheset:
 
Inde steden (Lief) ist rijcklijck, #
750
Inde steden, isset kijck-lijck,
 
Inde steden isset reyn,
 
Inde ste'en ist alghemeyn;
 
Inde steden zijn slants Staten,
 
Hoogh-geleerde Advocaten,
755
Doctoors, wijse Medecijns,
 
Apothékers, Surigijns,
 
Alcumisten, Cunstevinders,
 
Musikanten, vreugd-beminders;
 
Kaveloters, Iuweliers,
760
Schilders, Prenters, Winckeliers;
 
Kooplien, van de grove waeren
 
Die veel goed by goed vergaeren
 
Dat de West, en noorder-Zee
 
Swabbelt, in een yder stée.
765
Veel, en soet, en amper-wijnen,
 
Dayen, Vygen, en Rosijnen,
 
Suycker, honich, specery,
 
Nevens Wol, en Zijdery;
 
Noch, al wat een yder soucker
770
Deur den handel, deur den woucker
 
Weet te trecken tot zijn winst,
 
Op het meest, en minder-minst.
 
(Lieff met oorlof) mocht ick vraeghen
 
Eer den dagh ons gaet ontdaeghen
775
Aen u om een hechte-Jaa?
 
Eer ick weder heenen gaa;
 
Hoort een bede, mijn beminde;
 
Paert met uwen uw'-gesinden!
 
Trouwt, en kout, met uws gelijck; #
780
Net, by reyn, en pracht, by rijck.
 
Laet u Ieughden-bloem niet plucken
 
Van een, die u sou verdrucken;
 
Leyske-Lief, ké neemt geen, han'
 
Tot u vooght, en over-man!
785
Neemt ey lieve mijn vriendinne
 
Een, daer vreughd in is te vinne!
 
Een, die 't goed, en quade weet
 
Waert aen yder is besteet.
 
Aerds-goddinne, dits voor 't leste,
790
Neemt, en laetet mijn ten besten,
 
Dat ick u dus quellijck vall
 
Met dit jockigh Minne-mall.
 
Laet u hart, en soet ghenegen
 
Noch eenmael, tot my beweghen!
795
Laet! mijn suchten van nu flus
 
Eens verkeeren in een kus!
 
Dubbel-Lieff! ick gaen my wenden, #
 
Mijn garbaetheyt is ten ende!
 
Lieff eylaes! de Poort-clock luyt,
800
lief, off leet, ick coom weer uyt.
 
Lijsje-Teunis.
 
IOncker-Maarten wel hoe dapper
 
Speult jouw monckje, wipper-wapper!
 
Iy spreeckt dat ick niet bekans
 
Onder-ken, uyt duyts, off frans.
805
Maar hoe tiltigh keunje karmen #
 
Mit jouw over-vreemde tarmen!
 
(Langst, daar sel geen coppe-spin
 
Comme groyen an jouw kin:)
 
Lieve Maarten, waarom quaamje,
810
Waarom vreesje, waarom schaamje,
 
Waerom pasje op de Klock!
 
Off en seg'jet maar uyt jock?
 
Off ben ick te slecht van spreecken,
 
Off ben ick maar by ghebreecken,
815
Asje nurgens beter meught,
 
Off ben ick te vol ondeught,
 
Off ben ick te byster schielick
 
Off te haastigh naar een hyelick?
 
Off ben ick te koud', of warm,
820
Off ben ick te rijk, of arm,
 
Off ben ick te bott, of boertigh,
 
Off te mall, of alte toertigh?
 
Waarom druypje dan soo deur!
 
Off ben ick dan maar een leur?
825
All' en kan ick juyst niet moyen
 
Als de Steedse klicker-koyen; #
 
Evenwel, nochtans ick drill
 
(As ick maar wat danssen will.)
 
(Mijnent-halven ick mach dencken,
830
Dat mijn Ioncker noch sommencken
 
Houd' te spraack, benevens mijn
 
Die gien haartje beter zijn;)
 
Dan wat ist, men prijst de kleeren!
 
Wie sou juyst soo Ioffers leeren,
835
Die altijd hier op het lant
 
Heyt ghewijt, ghepoot, gheplant;
 
En ghemolcken, en ghekárent,
 
En ghekaast, om tegen 't Iaarent
 
Vyt te venten, op de martt
840
Daarmen haackt, en kaackt, en wart.
 
Siet! al ben ick een Boerinne,
 
'kWeeter veul die mijn beminne
 
Om mijn Vaar, in Moertjes goedt,
 
Dat ick (Joncker) d'éele moet!
845
Alsser een, van tween gaat sturven,
 
Dan sel ick wel vry wat urve!
 
Waaren sy te gaar een Lijck
 
Och! dan waar ick byster rijck:
 
Dan hadd' ick, twee duyster Këetten,
850
Noch een Wey, van tien ghemeten,
 
Noch een Hof-sté, mit een Poort,
 
Noch een Boogerd groen omboort;
 
Noch veul Murgen-lants mit Kooren,
 
Noch veul, datje noch selt hooren;
855
Noch veul rijp, en onrijp-saet,
 
Noch veul Ooft dat noch al staat
 
After ongsent, tot mijn Vaartjes,
 
Aan de boomen by de blaartjes,
 
Daar soo menigh schoonder geldt
860
Alle jaars wort voor geteldt;
 
Dan noch zijnder, dortigh koeyen
 
Die ons eyghen land beloeyen,
 
En soo menigh schaep, en ram,
 
Gaander by ons eyghen dam.
865
Daar zijn noch veul ander dieren,
 
Die rontom ons Houve tieren;
 
Paauwen, hoenders, en phesant,
 
Broe'nder op ons eyghen pandt.
 
Wel wat denckje, van dat hachje? #
870
Hoor mijn Ioncker, waerom lachje?
 
Hoe na meentje dan ghewis
 
Datter niet en schuyld off is?
 
Neen, ick blaas niet as de Ioffers,
 
As de kaal-schijn-rijcke stoffers,
875
Die heur rijckdom, kas, en staat
 
Dreegen, lancx de vrije straat:
 
D'een vermoeytet an zijn armen,
 
D'aere leytet in zijn darmen;
 
Dan, och speultmen een verkeer!
880
Die 't verliest, en krijght niet weer, #
 
Die het wint, en keerd niet eerlijck,
 
Valsse botters treck-begeerlijck,
 
Die 't (seg ick) dus haale moet,
 
Steelt goe-luydtjes eer, en goedt!
885
Trotse Maarte, jy seyd flusjes,
 
Asje mijn mit kriele kusjes
 
Seydet, 'k wilje kle'en, en re'en, #
 
Lijck de Ioffers int ghemeen;
 
Mit soo byster moyen goetje,
890
Mit een wayer, mit een hoetje,
 
Mit noch asmen siet alom
 
Onder jonck, en ouwer-dom,
 
Datter veul verwijffde dinghen
 
Coomen uyt de waan-lust springen;
895
Mans as wijffs, en wijffs as mans,
 
Datme niet en weet by-kans
 
Watmen sel van Steeluy praaten!
 
Die soo lydigh boven maaten
 
Drille-voeten int ghewaey
900
Van het schijn-moy-nieuwigh fraey.
 
Hoor eens Joncker, hoe waert doenlijck,
 
(Ick die maer een beetje groenlijck?)
 
Datje nochtans mijn wel sou
 
Maacken, tot een Joffer-vrou;
905
Hoe sou ick mijn haar toch crullen
 
Iuyst, as heur de Iuffers hullen!
 
Hoe sou ick mijn boersse voet
 
Setten, as een muff-vrouw doet.
 
Hoe sou ick, mijn kort, off langher,
910
Wit, off bruyn, off dick, off tanger,
 
Hoe sou ick, soo bloot, en kout,
 
Geyl, en veyl, en bloo, en stout
 
Durven strijcken, durven zeylen,
 
En alsoo de straat gaan dweylen,
915
Daar de luy altans soo strack
 
Smijten, after rug een lack:
 
Vaar, ick vrees dat al het toysel,
 
Al het stricksel, al het ploysel,
 
Niet souw focken aan mijn huyt,
920
As ick mit jou waar de bruyt!
 
En alsoo dan souw brageeren,
 
Guns, off hier, off daar ter eeren:
 
Eerst te Kerck, en dan te feest;
 
Och! ick wonder voor bevreest:
925
Wat lust mijn de pronckers grillen,
 
Soumen goedt, en bloet, verspillen
 
Asmen niet en waar uyt
 
Moye-Maartens eel-dom spruyt?
 
Ioncker-Mallert, Heer van claghen,
930
Noemtmen eens, jou vriend, en magen,
 
Hoe, en oock, en off van waar,
 
Is van daen jou moer, en vaar?
 
Oom, off meuy, en neeff, en nichte,
 
Dat heel sweemt op een ghesichte;
935
Dat wat voll van moydery
 
Saatigh lijckt, voll heerschoppy.
 
Proncker, soud soo breet doch wesen
 
Asje mijn hebt aanghepresen?
 
Is jou váars-váar wel soo rijck #
940
As mijn moertjes-moérs ghelijck?
 
Sijn jou volck geen rentenieren,
 
Off schat-rijcke winckelieren,
 
Waarom pochje dan soo stout,
 
Op jou sulver, ende goudt?
945
Op jou parels, ringen, rocken,
 
Op jou lecker-bete-brocken;
 
Op jou leer, en zy-tapijtt,
 
Op jou, dat soo licht verslijtt;
 
Op jou huysen as paleysen,
950
Op jou datmen noch souw peysen
 
Watje mijn all grilligh sey
 
Hier, in deuse klaver-wey.
 
Hupsert, waarom haatje boeren
 
Die heur woordt niet juyst en voeren
955
As de eelders, vande sté?
 
Ey toch, laatse vry mit vré!
 
Lantsert, wiltse niet misprijse, #
 
Luy die op heur eygen wijse
 
Soo wat slecht, en recht, en rondt,
960
Kouten mit een open mondt.
 
Wel hoe, loddelijck en loncker
 
Denckje niet eens op den doncker?
 
Letje wel, hoe 't schemer-licht
 
Tans, verduystert ons ghesicht?
965
Hoort jou uyl, den huben swieren; #
 
Hoort de sluyter noch al tieren
 
Die jou Steeluy poorten sluyt
 
Datme niet, off in, off uyt,
 
Weet te raacken, dan mit smeken,
970
Mit wat inde hant te steken,
 
Daer hy dan (ast hem gelieft)
 
Iou, off umment schaars gherieft.
 
Macker, ist niet beter buyten
 
Daarme numment can besluyten?
975
Daar, wanneermen mit zijn tween,
 
Niet en wort onpaar gesche'en?
 
(Iy seght) hecht mit uws gelijckheyd,
 
Reyn by moy, en pracht by rijckheyd;
 
Heyt mijn Puyckert mee wat poen, #
980
Soo kan hy wel beter doen
 
As an mijn: Nouw gaat jou praater;
 
Houdje pratte poffe-snater:
 
Ey! gaat deur Vaar, (lusje wat)
 
Vrijd, en mijd, en lijd, in stadt.
985
Kijckt, och siet den droeven Leendert!
 
Maar, hoe schits bevielt den queendert
 
As hy most om jouwent will
 
Sluypen deur, en swijgen still:
 
Ioncker, ofme jou soo dede
990
Wat souw jy al schimper rede
 
Teghens mijn gaan spoughen uyt;
 
Iy soud' roepen, yle-tuyt,
 
Tongen-schrapster, leugen-naeyster,
 
Al-beschick, en al-bekrayster;
995
Vleys en bloet-dieff, oogen-schijn,
 
Watter noch can argher zijn.
 
Soo schabaaulijck souwje tieren
 
Buyten re'en, en goe manieren,
 
Dat ick jou moos-Jancker de'e
1000
Sulcken lieven mallen-wee: #
 
Arme Leendert 't sockelaartje!
 
Och! hoe treckt hy by zijn haartje;
 
Siet! hoe Dickert staat en weend
 
As hy op zijn stockje leend:
1005
Al de Leenders zijn wel goetjes,
 
En wel dreuns, en suycker-soetjes;
 
Ey! de bloe'n die meenen stracx
 
Datment off-slaan, meent al kacx.
 
Wech kaal Joncker, staackt jou praatjes,
1010
't Wort al duyster, en vry laatjes,
 
Gaat weerom van daarje quam;
 
Ick gáa t'huyswaart, na BREDAM.
 
't Gaye wel dan eelen kluyver;
 
Ick ben toch niet al te suyver:
1015
Ick en ben noch vast, noch van,
 
Mit mijn eerste Boere-man.
 
Nouw sweerick by Zeeuwse blancken,
 
Sijnt geen rechte slimme rancken
 
Datter numment is vernought,
1020
Asmen elck by 't zijne vought?
 
Soet, mit laf, en sout, mit siltigh,
 
Hitt, mit heet, en kouw, mit kiltigh;
 
Wel, mit goet, en steegh, mit stuyr,
 
Quaat mit boos, en wrang mit suyr:
1025
(Kan het deeg'lick kluyven heete #
 
Daar twee knorren om een beete?
 
Seytmen niet, dat twee an een
 
Selden, blijven ongesche'en?
 
Nu de GEYN, hier kond' ghy mercken,
1030
Liefden aert, en Vryers vvercken,
 
Veynsen, peynsen, eyghen-baet,
 
(Dat in't Minne-Mall bestaet.)
 
Vrient, als ghy de HAEGHSE Linden,
 
Siet vol Lieve-Mall ghesinden;
1035
Daer ons HUGENS van vermeldt,
 
Als hy menigh stapjen teldt
 
Int VOORHOUTSE schaduvv'-lommer,
 
Daer de vreughd', en jeughden-commer;
 
En al vvat de Min omvat
1040
Sich vertoont, int Linden-Padt.
 
Denckt dan, met versonde-sinne
 
Op de Zeeuwsche-dubbel-minne,
 
Datter altijd Liefde-Mall
 
(Is te vinden,) over all.
1045
Dit, heb ick vvillen senden
 
Om mijn gunst, tot kunst te vvenden;
 
GEYN, ontfangt dit voor u deel,
 
Van een Minnaer der Pinceel.
 
 
 
A.V. Venne.
 
Ick soeck en vin.

Vorige Volgende

Over het gehele werk

plaatsen