Yang. Jaargang 15

[p. 86]

Huizen en ogenblikken
Fragmenten uit een journaal
Ivo Michiels

Voor Herman Sabbe,
compagnon de route,
mijn hand
dit woord.

Stel je voor dat ik - nu in opdracht van de televisie een filmploeg is aangetreden om een film te maken waarvoor ikzelf als onderwerp fungeer - stel je voor dat ik besloten heb mijn baard te laten groeien. We beginnen de opnamen - Vaucluse, januari, twee dagen na mijn verjaardag - en van dat ogenblik af houd ik ermee op mij te scheren. Veertien dagen lang kunnen allen in het team er getuige van zijn hoe mijn baard - een grijze baard, dat zal wel - voller en voller wordt. Het zal vermoedelijk geen fraai gezicht zijn, maar goed, het is een besluit: je stapt je eigen flm binnen met gladgeschoren wangen, je eindigt de laatste opnamedag met een (naar verwachting) volwaardige baard. - Inmiddels is het beoogde aantal kilometer film in de doos geraakt en is het de beurt aan de montage. De montage houdt, zoals algemeen bekend, geen rekening met de chronologie van de opnamen, hoe zou het ook! De klassieke wetten van inhoud en vormgeving worden strikt in acht genomen. En zo kan het gebeuren dat de gemonteerde film opent met een plan dat, bij voorbeeld, dateert van de laatste opnamedag. Zie je waar het naartoe gaat, jij met je baard? Konsekwent ben je ermee doorgegaan, met je besluit hem te laten groeien. Konsekwent is de montage ermee doorgegaan, met het in acht nemen van de klassieke wetten van inhoud en vormgeving. Uit die dubbele konsekwentie is een film ontstaan, waarin je nu eens verschijnt met een vleugje, het beeld daarop met een halve, of een hele, of helemaal geen baard. Alle gradaties van baardgroei kriskras door elkaar. Uit pure

[p. 87]

logica. En het publiek maar kreunen: dit is een onmogelijke, een ‘onleesbare’ film, een onduldbaar experiment. Terwijl toch niets anders werd betracht en volgehouden dan de eenvoud, het vanzelfsprekende.

Een kat is gestorven die Exit heette,
een kat is komende die Wittgenstein zal heten.
Mijn hond, een spaniel en vondeling, heet Samuel.
Al zeven jaar.

Ik heb het Beckett nooit geschreven.

Waarom ook?

Getuigenis van architect Adolf Loos in zijn Sämtliche Schriften, eerste helft van deze eeuw:

‘Het huis moet iedereen bevallen. Dit in tegenstelling tot de kunst, die niet iedereen hoeft te bevallen. Kunst is een privé-aangelegenheid van de kunstenaar, wat niet het geval is bij het huis. Het kunstwerk wordt ter wereld gebracht zonder enige noodzaak dat het ergens voor gebruikt zal worden. Het huis dient een doel. Het kunstwerk is aan niemand verantwoording schuldig, het huis aan iedereen. Het kunstwerk wil de mensen van hun welbehagen afbrengen. Het huis moet het welbehagen dienen. Het kunstwerk is revolutionair, het huis is conservatief.’

Nu draag ik alleen nog een bril om te schrijven/te lezen. De verten worden voortdurend scherper.

Ik heb Schopenhauers ‘Ueber die vierfache Wurzel des Satzes vom zureichenden Grunde’ niet gelezen. Ik heb Locke's ‘Essay concerning Human Understanding’ niet gelezen.

Ik heb Wittgensteins ‘Briefe an Ludwig von Ficker’ niet gelezen.

Ik heb Wittgensteins ‘Lectures and Conversations on Aesthetics, Psychology and Religious Belief’ niet gelezen.

Ik heb Boltzmanns ‘Katalog mathematischer und mathematisch-physikalischer Modelle, Apparate und

[p. 88]

Instrumente’ niet gelezen.

Ik heb Kaufmanns ‘Introduction à la théorie des sous-ensembles flous’ niet gelezen.

Ik heb - met de hand op het hart - ‘Suske en Wiske’ niet gelezen.

Wie roept daar dat ik lieg?

Een prachtige Provençaalse winterdag. We lopen langs het huis dat we willen bewonen, op een dag. We beklimmen de weg naar het kasteel: het landschap blauw, vaag nevelig. De besneeuwde bergtop vlakbij is opnieuw wat hij was in mijn jeugd: een Foedjijama binnen handbereik gezet. Als we hijgend het hoge terras-met-uitzicht bereiken is rondom geen levende ziel te bekennen. Alleen, onder tegen de ballustrade aan, ineens twee brandende kaarsen.

Waar vandaan, Hamlet, waar vandaan?